Кіріккен» тұқым қуалаушылық жобасы

P X F1

Тә уелсіз тұ қ ым қ уалаушылық жобасы

1865 жылы чех ғ алымы Г.Мендель тұ қ ым қ уалаушылық тың дискретті (тә уелсіз тұ қ ым қ уалау) теориясын қ алыптастырды. Бұ л теория бойынша ата-аналарының тұ қ ым қ уалаушылық факторлары (гендер) жыныстық жасушалар қ осылғ ан кезде бір-бірімен ө зара араласпайды, керісінше олар дербес, дискретті «таза кү йінде болады»

Ата-аналарының белгілері ерте ме, кеш пе ұ рпақ тарда байқ алып, кайталанып отырады.

Г.Мендель ашқ ан тұ қ ым қ уалаушылық зандылық тары 1900 жылғ а дейін ғ ылыми қ ауымғ а, кө пшілікке белгісіз болып келді. Ал 1900 жылы оқ ымыстылар - Г.Фриз, К.Корренс, Э.Чермак, бір-бірінен тә уелсіз, Г.Мендель заң дарын қ айта ашқ аннан кейін барып Г.Мендельдің ең бектері ө з дә режесің де бағ аланды. Бірақ ә лі де болса тұ қ ым қ уалаушылық тың материалы белгісіз еді.1902 жылы АҚ Ш ғ алымы Вальтер Саттон жә не неміс - Теодор Бовери тұ қ ым қ уалаушылық хромосомалармен байланысты болуы

Мү мкін деген болжам жасағ ан. Оғ ан негіз болғ ан себеп, жасушаның митоз жә не мейоз жолдарымен бө ліну жә не ұ рыктану процесінде олар хромосомалардың қ имыл ә рекеттерінің ұ қ сас болатындығ ын байқ ағ ан.

Бұ л болжамның растығ ын, яғ ни тұ қ ым қ уалаушылық тың хромосомалармен байланысты екенін, тү рліше тә жірибелермен дә лелдеген Т.Морган жә не оның шә кірттері болды. Олар 1910- 1911 жылдары жеміс шыбынын будандастырып, тұ қ ым қ уалаушылық тың хромосомалық теориясын қ алыптастырды, тіркес тұ қ ым қ уалау қ ұ былысын ашты.

ХХ ғ асырдың басында К.Корренс (1908) цитоплазмалық тұ қ ым қ уалаушылық ты ашты.1909 жылы В.Иогансен Г.Мендельдің «Тұ қ ым қ уалаушылық факторларын» - ген деп атады.