ДӘРІС 11

ДИСПЕРСТІК ЖҮ ЙЕЛЕРДІҢ ЖІКТЕЛУІ (КЛАССИФИКАЦИЯСЫ)

Мақ саты: Коллойдты жү йелермен, олардың қ асиеттерін, оларды алу жолымен, мицеллалардың қ ұ рылысымен таныстыру жә не зольдердің коагуляциясы мен тұ рақ тылығ ын, электрофарез, электроосмос қ ұ былыстарын, жоғ ары молекулалы қ ұ рылысты ерітінділердің қ асиеттерін таныстыру арқ ылы коллойдты дисперсті жү йелердің табиғ аттағ ы жә не техникадағ ы маң ызын тү сіндіру.

Жоспар:

1. Дисперстік жү йелердің ерекше қ асиеттері

2. Зерттейтін нысандары

3.Дисперстік жү йелер классификациясы

4. Кинетикалық жә не оптикалық қ асиеттері

Кез келген екі компонентті жү йеде компоненттердің біреуі екіншісінде бө лшектеніп, біркелкі таралғ ан кү йде болса, онда оны дисперсионды жү йе деп атайды. Дисперсионды жү йе дисперсионды ортадан жә не дисперсті фазадан тұ рады. Дисперсті фаза дисперсионды ортада біркелкі таралады. Дисперсті жү йелерді дисперсті фаза бө лшектерінің шамасына қ арай ірі дисперсті жү йелер, коллойдты жү йелер жә не нағ ыз ерітінділер деп ү шке бө леді.

Нағ ыз ерітінділерде дисперсионды орта ролін еріткіш, ал дисперсті фаза ролін заттың молекулалары немесе иондары атқ арады. Ондағ ы бө лшектердің мө лшері м. Нағ ыз ерітінділерге тә н қ асиеттер: мө лдір, сү згі қ ағ аздан жә не жартылай ө ткізгіштерден оң ай ө тетін, гомогенді (бір фазалы) жү йе, кинетикалық тұ рақ ты, Фарадей – Тиндаль эффектісін кө рсетпейді. Осмостық қ ысымы едә уір жоғ ары; ө здігіне жә не оң ай алынады, жақ сы диффузияланады, ескірмейді. Мысалы, қ ант, тұ з, қ ышқ ыл жә не негіз ерітінділері.

Ірі дисперсті жү йелер – суспензиялар (жү зінділер) мен эмульсияларда дисперсті фаза бө лшектерінің мө лшері м артық болады. Суспензияда дисперсиоды орта сұ йық, ал дисперсті фаза қ атты болады. Эмульсияда дисперсионды орта да, фаза да сұ йық болады. Мысалы, саздың судағ ы жү зіндісі, сү т жә не т.б. Ірі дисперсті жү йелер кинетикалық тұ рақ сыз. Ондағ ы дисперсті фаза бө лшектері ауырлық кү шінің ә серіне тұ нбағ а оң ай шө геді, мө лдір емес, ә ртекті, лайлы. Осмостық қ ысым туғ ызбайды. Фарадей – Тиндаль эффектісі байқ алмайды. Дисперсті фаза бө лшектері сү згі қ ағ аздан жә не жартылай ө ткізгіштен ө тпейді. Демек, сү зіп тазалауғ а болады.