Бақылау сұрақтары.

1. Ерітінді дегеніміз не? Оның қ андай тү рлері бар?
2. Еріткіш пен ерітің пі қ асиетгерінде қ андай ұ қ састық жө не қ андай айырмашылық бар?
3. Рауль заң ын айтың дар. Ол қ андай ерітінділер ү шін қ олданылады?
4. Неліктен таза еріткішке қ арағ анда ерітіндінің бетіндегі қ анық қ ан бу қ ысымы тө мен, қ айнау температурасы артық жө не қ ату температурасы темен болады?
5. Сұ йық тық тың бетіндегі бу қ ысымы мен температура арасында қ андай байланыс бар?
6. Қ андай жатдайда сү йық тық қ айнайды немесе қ атады? Қ айнау жене қ ату дегеніміз не?
7. Молекулалық салмақ ш анық гаудың кщадай ө дістерін білесіздер?
8. Криоскопия ө дісіменмолекулалық салмақ гық алайанық гауғ а
   болады?
9. Бекман термометрінің қ ү рылысьш, жү мыс істеу ретін сипатган-дар, оның кө дімгі термометрден айырмашыльиъі қ андай?
10. Криоскопия ө дісін қ щдай шамаларды аның ату ү шін қ олдануғ а болады?

№4 лабраториялық жұ мыс: Еріткіштің жә не еритін затгың кайнау температурасын, заттың молекулалық салмағ ын эбулиоскопия ә дісімен анық тау

Сабақ тың мақ саты Еріткіштің жә не еритін затгың кайнау температурасын, заттың молекулалық салмағ ын эбулиоскопия ә дісімен анық тау

Тапсырмалар 1. Су мен тү зды ерітінділердің химиялық потенциалын жә не активтілігін анық тау. 2. Ерітіндінің парциальдық молярлы жылуын жө не еру энтропиясын анық тау

Қ ұ рал-саймандар, ыдыс-аяқ, инструменттер:

Тапсырманы орындау реті:

Жү мыстың максаты:

1. Еріткіштің жене ершін затгың кайнау температурасын анық гау жә не еритін заттың молекулалық салмағ ьш есептеу.
Жү мыскр кажетті заттар: Сү йық тардың қ айнау температурасын анық тауғ а арналғ ан қ ү рылғ ы. Бекман термометрі. Хлороформ-нафталин; ССІ^-СНС1 СООН; Нр-лимон қ ышқ ылы, Hp-MgCL,.

Жү мыстың орындалу барысы: Ерітіндінің қ айнау температура­сының жоғ арылауьш анық гау ү шін алдымен таза еріткіштің, онан соң ерітіндінің қ айнау температурасын аныктайды. Ә детте еріткіш пен ерітіндінің кдйнау температурасьшың абсолюттік мә ні емес, олардың кдйнау температураларының айырымьш білу кджет. Оны елшеу ү шін ә рбір бө лігі OjOPC тең. 5-6°С шкаладан тү ратьш Бекман термометрі крлданылады. Ерітіндінің кдйнау температурасьш анық гау ү шін керсетіген эбулиоскоп қ ү рылғ ысьш қ олдану кэжет (1-сурет).

Органикалың заттардың молекулалық салмагьш анық гау ү шін еріткіш ретінде ССІ^, CHCl,, Н2О қ олданамыз. Олардың эбулиоскоптық тү рақ гы мө ндері. Аддымен кең пробирканы (биіктігі 20 CM, диаметрі 4 см) аламыз да оган тьиъш арқ ылы шың ы тү тігін

жене термометрді (1) орналастырамыз. Бұ л жерде шьшы тү тігі кері суытудың мақ сатын орындау ү шін қ олданылады. Пробиркага

20 мл еріткіштің біреуін қ ұ ямыз жө не біркелкі қ айнау ү шін ү нтақ галғ ан фарфорды пробиркага саламыз. Алынган пробиркамызды (3) ү лкен кө лемі 600 мл суы бар стаканғ а салып, штативке орналастырамыз.

Суды еріткіштің кдйнау температурасьшан 4-5" С жоғ ары кө тереді. Алғ ашқ ыда термометрдегі сынап тез кө теріледі, сонан соң біртіндеп температураның кө терілуі темендеп, ақ ырында температурасы басылады. Еріткіштің қ айнау температурасын микроскоп арқ ылы жазып аламыз. t„ температурасын ү тп рет кдйталап оның орташа мә нін аның тап аламыз. Зертгелетін заттың молекулалық салмағ ын анық гау ү шін, алдымен таза кепкен пробиркағ а пипеткамен 20 мл ССІ^ қ ұ ямыз, соң ан соң мұ ғ алімнің тапсырмасымен берген еритін заттың салмағ ын аналитикалық таразыда тартып алып қ осамыз. Сондағ ы ерітіндінің қ айнау температурасын 2-3 рет анық гап барьш орташа мө нін жазьш аламыз.

Нә тижелерді рә сімдеу: 1. Еригін заттың молекулалың салмағ ьн анық тайу:

Еригін заттың молекулалың салмағ ьш мьша тендеумен аның таймыз:

мұ ндЕиы: g^-epiTKinniH салмағ ы, гр;

gg-еритін затгың салмағ ы, гр.

мү нд^ы 1, -еритін заггың кдйнау температурасы, Ід-еріткіштің қ айнау температурасы, Е-еріткіштің эбулиоскоптық тү рақ гылызЕЫ. Альшган мелімеггерді мына кестеге толтырады да, қ орытьшды-сында қ андай қ ателік кеткенін керсетеді.

Кесте 1