Тапсырма N 4

1.5. Қ атты заттар мен сұ йық тардың қ анық қ ан будың ілестіру ә дісімен анық гау.

температурасы тұ рақ ты болуы керек, буланғ ан затгың мө лшерін массаның кемуімен анық тайды. Зерттелінетін заттың буын газ ағ ьшынан адсорбент немесе салқ ын-датылғ ан аулағ ыш арқ ылы жинайды, сонан соң салмағ ын ө лшейді. Егер газ " " қ ұ рамында зерттелетін затгың молекулалық массасы " em" болса, онда будың парциалды тепе-тендік қ ысымы берілген температурада мьшағ ан тең болады:

Жұ мыстың орындалу реті:

Қ ондырғ ының қ ұ рылысы 1 суретте кө рсетілген. Тә жірибе кезінде газометрден (1) азот тү рақ ты жылдамдық пен газ ағ ьшын қ амтамасыз ететін реометр (2) арқ ылы тізбектелген газды қ анынтыратьш, мысалы: SO^ мырыш гидросульфші мен су буы ерітіндісі тең ескенге дейін, тө рт тізбектеліп жалғ анғ ан арқ ылы (5) тү седі. Ыдыстар (5) белгілі температурада реггелген термостатқ а сальшғ ан. Термостат араластырғ ьшітан (6), тү йіскен термометр (4), электроқ оздырғ ыш жә не термометр мен (8) жабдық галғ ан болуы керек. Берілген температурада зерттелегін мырыш гидросульфиті ерітіндісінің ү стінен SO^ мен су буымен қ анық қ ан азот екі сорғ ыш ыдыстар (9, 10) арқ ылы аспираторғ а (II) ө теді. І-ші сорғ ьпп ыдысқ а " 802" -ні сорьш алу ү шін 0, 1 н 25 мл ерітіндісін, ал екіншісіне І-ші сортьші ыдыстан шық қ ан газдардағ ы иод буларын тү тып қ алуу ү шін 0, 1 нормальдық 10 мл Na^S^O, қ ү йылғ ан. Газометрді оттегіден тазартылғ ан азот немесе инертті газбен толтьфамыз. Азотгы NHjOH-Ta қ анық кдн NH^Cl ерітіндісімен металды мыспен толтырылғ ан ү ш кондырғ ыдан еткізіп, отгегіден тазартамыз. Оттегін жү тқ анда металды мыс тотьпьш Си^* тү ріне тү зіліп, мыс ерітіндісі кө геруі тиіс. Газ жіберілген соң СО^ керісінше Си+ (металды мыс) тү зіп, ерітінді тү ссіз ағ арады. Термостатгағ ы температура белгілі дең гейге кө терілген (5) ыдысқ а мьфьші гидросульфитін зерттелетін затгы қ ұ йьш термостатқ а сальш жалпы жү йеге қ осамыз. Аспираторғ а су қ ү йьшады. Схеманың тығ ыз жабылғ аньш тексеріп, реометрге қ арап газ ағ ынының жылдамдығ ын ретгеп тә жірибені бастаймыз. Ішіне иод немесе басқ а сорғ ьші затгар сальшғ ан бірінші сорғ ьпп ыдыспен аспйратордың крандарьш ашқ ан уақ ытгы жү мыс басталды деп есептейді. Тө жірибе барысың ца термостатпен соң ғ ы ыдыстағ ы су температурасымен аспиратормен схемадағ ы қ ысымды (7) монометр ескеріп отырамыз. Газды иодты ерітің ді арқ ылы 30 мин. ө ткіземіз. Сосын қ алғ ан иодты титрленген гипосульфид ерітіндісімен титрлейміз, осы уақ ьгг ішінде аспиратордан цилиндрмен (10) ығ ыстьфыльш шық қ ан су кө лемін ө лшейміз. Ерітінді қ ү рамьшда " SO^" бар екенін иодометрлік ә діспен тексереміз. Шьпъш болғ ан иодтың сандьш, қ ү рамьша қ арай {" SO" қ осылуғ а кеткен) ЗО^-нщ саң дық қ ү рамьш анық тау. Тә жірибе барысында ө ткен газ (N^+H^O) кө лемін аспиратордан шық қ ан су кө леміне қ арай табамыз. 25 г. қ анық қ ан " SO^" ерітіндісінің ө лшемдісін бокстан 100 мл су қ ү йылғ ан 250 мл колбағ а қ ү ямыз. Ерітіндінің концентрациясы жоғ ары болмау ү шін жә не " SO^" ү шьш кетпеу ү шін HjO қ ү ямыз. Сосын колб^а 0, 1 %-к 25 мл ерітіндісіне 10 мл ерітіндіні қ ү ямыз.

Кү кірт диоксиді иодпен езара ә серлеседі. Иодтың артьпьш крахмалы бар 0, 1 н Na, S, 0, -MeH титрлейміз:

Зертгелетін ерітіндіде ЗО^-нің қ ү рамьш реакцияда шьгғ ындалғ ан иод мө лшерін табамыз:

Газ қ ү рамьшда " SO^" бар екенін тексеруді 3-4 рет қ айталаймыз. Тексеруді бө лме температурасында бастап, келесі ә р тексеруде температурасын А-б^С кө тереміз. Осылайша термостаттың температурасьш кө тере отьфьш, бірнеше температурадағ ы ерітіндінің бу қ ысымьш аның таймыз. Мү ндай ө лшеуді 8-10 рет қ айталаймыз. Мырыш гидросульфит ерітің дісінің жоғ арғ ы жағ ындағ ы SO^ газ қ ысымьш есептеу жолы былайша қ арастырылғ ан:

ZnCHSOj)^ мен тепе-тендікте тұ рғ ан газ қ оспасының қ ысымы:

Р= Pso^ + Рщо + Ры^ болады.

Тө жірибе жолымен келесі ө лшемдерін табу керек.

Р=Рбар-Рр мұ ндағ ы: Pg -атмосфералық қ ысым, мм.сьшап бағ. Pj -келесі ыдыстағ ы қ ысым (мм.сынап бағ.)

Рн^о -тепе-тендіктегі су буының қ ысымы. (Рауль тендеуімен есептеледі).

^502 -қ ү рғ ақ SOj келемі (иод шығ ынмен есептеледі).

i> /j -тексеруге альшғ ан иодтың келемі. '^no^s^o^ -артық иодты титрлеуге кеткен гипосульфит мө лшері.

Kj^ -0, 1 м ерітіндісінің тү зеу коэффициенті.

^n02820^ -0, 1м Na^SjOj тү зеу коэффициенті.

i> jV2 -қ ұ рғ ақ азот кө лемі (аспиратордан шық кдн су кө лемімен есептеледі).

Р^^„_— аспиратордағ ы бу қ ысымьшың шамасы;

Pj— аспиратордағ ы берілген температурадағ ы бу қ ысымы;

t — асішратордағ ы газ температурасы.

u — аспиратордан шық кан су мө лшері.

Бір-біріне тә уелділігіне сү йене отырьш:

немесе

будан мырыш гидросульфиті ерітіндісіндегі " SO^" қ ысымын есептейгін тендеу тө мендегідей болады.

" SO2" ерітіндісіндегі қ ысымнан басқ а су буының қ ысымын есептеуге болады.

Альшғ ан мө ліметгерге сү йене отырп ө лшеу нә тижелерін кестеге жазу керек:

l.P-t жә не lgP-1 Д, осындай координаталарда зертгеліп отырғ ан ерітіндінің қ ысымы мен температураның бір-біріне тэуелсіздігінің графигін тү рғ ызу керек.

2.1gP=a+b/T тү зуінің эмпирикалық тендеуін шығ арьш " а" жә не " в" коэффициентін есептеу.

3. Клайперон-Клаузиус тең деуі бойынша атмосфералық қ ысымдағ ы ерітіндінің қ айнау температурасьш анық тау.

4. Тү зудің эмпирикалық тең деуі бойьшша ерітіндінің булану жылуын Клайперон-Клаузиус тендеуі бойьшша ү ш температураның аралығ ьшда булану жылуьш табу керек.

9. Лабораториялық жұ мыс: Ү ш компонентті (системалар) жү йелер

Сабақ тың мақ саты Қ ұ рамды график арқ ылы ө рнектеу. Ү ш қ ұ ралас бө лікті жү йенің бір жү бы ө зара жақ сы ө ріп ү шіншісі шектеулі еріген жағ дайдаты ерігіштік айнасымен (диаграммасымен) танысу.Ү ш қ ұ ралас бө лікп жү йелердің ө зара ерігіштігі