Тақырыбы: Кәрі Шыңғыстың қасіреті.

Мақ саты: Кә рі Шың ғ ыстың қ асіреті қ андай екенін балаларғ а тү сіндіру. Ой-ө рісін, сө йлеу тілін, сө здік қ орын, мазмұ нын толық айту қ абілеттерін дамыту.

Ө з елін қ орғ ауғ а, оның табиғ атын аялауғ а тә рбиелеу.

Сабақ типі: аралас сабақ Ә дісі: тү сіндіру, сұ рақ -жауап, ә ң гімелеу.

Кө рнекілігі: суреттер, карта

Барысы: І.Ұ йымдастыру кезең і. Амандасу, тү гендеу, оқ ушылардың зейінін, назарын сабақ қ а аудару

ІІ. Ү й тапсырмасын тексеру кезең і:

«Қ ұ қ ық тық мемлекет» тақ ырыбы бойынша мазмұ нын сұ рау.

Дә птерлерін тексеру.

ІІІ. Білімді тексеру кезең і: -Тұ ң ғ ышКонституция қ ашан қ абылданғ ан?

-Қ азақ стан Республикасында қ андай ұ лт ө кілдері тұ рады?

-Тү рлі ұ лт ө кілдерінің татулығ ы не ү шін қ ажет?

-Президент қ анша жыл мерзімге сайланады?

ІV. Мақ сатын қ ою кезең і: Тақ ырыбын, мақ сатын хабарлау. Кә рі Шың ғ ыстың қ асіреті.

Ү. Жаң а материалды тү сіндіру кезең і:

1.Кіріспе: Шың ғ ыс тауы, Шың ғ ыс хан дегенді естігендерің бар ма?

Шың ғ ыс хан туралы қ андай кино кө рген едің дер?

2.Қ азақ тың шексіз даласында тарихтың небір тылсым сырларын бү гіп жатқ ан орындар аз емес. Солардың бірі –ә йгілі Шың ғ ыс ө ң ірі. Семейден оң тү стік –батысқ а қ арай екі жү з шақ ырым жерде орналасқ ан. Бір кезде осы жермен Шың ғ ысханның қ ұ мырсқ адай қ алың қ олы жортқ ан. Таудың Шың ғ ыс, оның ең биік шоқ ысының Хан аталуы, кезінде жарты ә лемді бағ ындырғ ан ә йгілі Шың ғ ысханның есімімен байланысты болар. Бұ л ө ң ірде Орда тауы, Қ арауыл тө бе деген атаулар да бар. Қ арт Шың ғ ыс қ алмақ тармен болғ ан қ анды шайқ астардың да, небір алапат аштық тың да куә гері болды. Саяси қ уғ ын-сү ргіндердің зардабын тартқ ан халық тың кө з жасын кө рді. Сонымен қ оса, Шың ғ ыс ө ң ірі атом жә не сутегі бомбаларының жарылыстарын да бастан кешірді. Бұ л нулы тоғ айы мен шалғ ыны жайқ алғ ан, қ ойнауы аң мен қ ұ сқ а толы қ асиетті ө лкенің кө рген ғ аламат апаты еді.

1949 жылы бұ рынғ ы К.О. басшылары Шың ғ ыс тауының солтү стік –батыс сілеміндегі Дегелең жотасының тү біне атом бомбасын сынау полигонын орналастыру туралы шешім қ абылдады. Ә скери –ө неркә сіптік кешеннің басшылары жергілікті тұ рғ ындардың мү дделерімен санаспай, сынақ ө ткізетін аумақ ты кең ейте берді. 1954 жылы Абыралы ауданының жартысына жуығ ын полигонғ а босатып беруін талап етті. Республика басшылары бұ ғ ан қ арсы келмеді.Ондағ ан елді мекендердің тұ рғ ындарын басқ а жақ қ а кө шіруге тура келді. Бұ л жерге қ айта оралмайтындары ескертілді. Ата –бабасының жатқ ан жерін қ имай қ оштасып кете барды. Қ ырық жылдан астам уақ ыт ішінде Семей атом полигонында 456 жарылыс болды. 1963 жылғ а дейін атом бомбалары жер бетінде ашық ауада сыналды.

Атом бомбасы жарылғ ан кезде одан кө зге кө рінбейтін радиациялық сә улелер таралады. Ол сә улелер ө сімдіктердің, жануарлардың ө міріне ү лкен зиян келтіреді. Адамдардың қ анын бұ зады, оларды тү рлі ауруларғ а шалдық тырады.

Атом полигоны бұ рынғ ы Семей облысының жә не Қ арағ анды, Павлодар облыстарының іргелес жатқ ан аудан тұ рғ ындарының денсаулығ ына зиян келтірді. Халық тың генетикалық қ орына ү лкен қ ауіп тө нді.

Картадан Семей, Қ арағ анды, Павлодар жә не Шың ғ ыстауын кө рсету.

Оқ улық пен жұ мыс. Дауыстап тізбектей оқ ыту.

VІ. Жаң а материалды мең гергенін тексеру кезең і:

1.-Дегелең ауылы туралы қ айдан естіген едің дер?

-Ана тілі сабағ ында оқ ыдық

- Дегелең де қ андай оқ иғ а болғ ан еді?

-Сол жарылыстың ә серінен кім кө з жанарынан айырылып еді?

2.Атом полигоны туралы суреттермен таныстырып, оқ ушыларғ а ә ң гімелету.

Телевизордан атом бомбасының жарылысы туралы кө ргендерің бар ма?

VІІ. Бекіту кезең і:

- Атом сынақ полигоны қ ай жылы салынғ ан?

- Адамдар неге молалармен қ оштасты?

- Айжан ә же қ абір басына неге барды?

- Сынақ жарылыстарының қ андай зияны бар?

- Сынақ қ анша уақ ытқ а созылды?

VІІІ. Ү йге тапсырма беру кезең і: 173-175- беттерді оқ у, мазмұ ны. Сынақ полигондары жайлы мә лімет жинақ тау. ІХ. Бағ алау.