Студопедия

Главная страница Случайная страница

КАТЕГОРИИ:

АвтомобилиАстрономияБиологияГеографияДом и садДругие языкиДругоеИнформатикаИсторияКультураЛитератураЛогикаМатематикаМедицинаМеталлургияМеханикаОбразованиеОхрана трудаПедагогикаПолитикаПравоПсихологияРелигияРиторикаСоциологияСпортСтроительствоТехнологияТуризмФизикаФилософияФинансыХимияЧерчениеЭкологияЭкономикаЭлектроника






Кәсіпорынның төлем қабілеттілігін талдау.






Баланс активтерінің қ ұ рамы мен қ ұ рылуы.

Активтер Сомасы, мың тг. Қ ұ рылымы, % Ө згеріс (+; -)
    Жыл басында Жыл соң ында Жыл басында Жыл соң ында Мың тг. Ү лес салмағ ы, %
Ұ зақ мерзімді активтер            
Негізгі қ ұ ралдар 147 795 210 260 40, 03 58.44 +62 465 +42, 26
Аяқ талмағ ан ө ндіріс 45 300 17 280 12, 27 4, 80 -28 020 -61, 85
Ұ зақ мерзімді қ аржылық салымдар 18 590 18 590 5.03 5.17    
Алдағ ы кезең шығ ындары     0, 11 0, 18 +260 +65, 82
Жиыны 212 080 246 785 57.44 68, 60 +34 705 +16, 36
Қ ысқ а мерзімді активтер     0, 00 0, 00   0, 00
Тауарлы-материалдық қ орлар 57 780 53 600 15, 65 14, 90 -4 180 -7, 23
Дебиторлық борыш 91 595 47 525 24, 81 13, 21 -44 070 -48, 11
Қ ысқ а мерзімді қ аржылық салымдар     0, 00 0, 19 +670  
Ақ ша қ аражаттары 1 505 5 470 0, 41 1, 52 +3 965 +263, 46
Басқ а да қ ысқ а мерзімді активтер 6 290 5 715 1, 71 1, 58 -575 -9, 14
Жиыны 157 170 112 980 42, 56 31, 40 -44 190 -28, 12
Барлығ ы 369 250 359 765 100, 00 100, 00 -9 485 2, 57

 

 

Баланс активтерінің қ ұ рамы мен қ ұ рылуы.

Активтер Сомасы, мың тг. Қ ұ рылымы, % Ө згеріс (+; -)
    Жыл басында Жыл соң ында Жыл басында Жыл соң ында Мың тг. Ү лес салмағ ы, %
Ұ зақ мерзімді активтер            
Негізгі қ ұ ралдар 147 795 210 260        
Аяқ талмағ ан ө ндіріс 45 300 17 280              
Ұ зақ мерзімді қ аржылық салымдар 18 590 18 590                
Алдағ ы кезең шығ ындары                    
Жиыны 212 080 246 785              
Қ ысқ а мерзімді активтер            
Тауарлы-материалдық қ орлар 57 780 53 600        
Дебиторлық борыш 91 595 47 525        
Қ ысқ а мерзімді қ аржылық салымдар            
Ақ ша қ аражаттары 1 505 5 470        
Басқ а да қ ысқ а мерзімді активтер 6 290 5 715        
Жиыны 157 170 112 980        
Барлығ ы 369 250 359 765 100, 00 100, 00    

 

Кә сіпорынның авансталынғ ан капиталының қ ұ рамы мен қ ұ рылуы.

Кө рсеткіштер Сомасы, мың тг. Қ ұ рылымы, % Ө згеріс (+; -)
Жыл басында Жыл соң ында Жыл басында Жыл соң ында Мың тг. Ү лес салмағ ы%
Меншікті капитал            
Жарғ ылық капитал 13 395 13 395 3, 63 3, 72    
Қ осымша капитал 223 375 223 375 60, 49 62, 09    
Резервтік капитал 3 225 3 225 0, 87 0, 90    
Бө лінбеген табыс (жабылмағ ан зиян) 60 480 59 415 16, 38 16, 51 -1 065 -1, 76
Жиыны 300 475 299 410 81, 37 83, 22 -1 065 -0, 35
Ұ зақ мерзімді міндеттемелер     0, 00 0, 00    
Қ ысқ ы мерзімді міндеттемелер            
Қ ысқ ы мерзімді несиелер 5 325 3 175 1, 44 0, 88 -2 150 -40, 38
Кредитолық борыш 44 325 41 835 12, 00 11, 63 -2 490 -5, 62
Алдағ ы кезең кірістері   3 570 0, 96 0, 99 +10 +0, 28
Басқ а да несиелік борыштар 15 565 11 775 4, 22 3, 27 -3 790 -24, 35
Жиыны 68 775 60 355 18, 63 16, 78 -8 420 -12, 24
Барлығ ы 369 250 359 765 100, 00 100, 00 -9 485 2, 57

Кә сіпорын қ ызметінің нә тижесін сипаттайтын кө рсеткіштер.

Кө рсеткіштер Жыл соң ы жжжжжжжжылжыл Жыл басы Ө згеріс
Сатудан тү скен тү сім 377 085 364 805 +12 280
Ө зіндік қ ұ н 376 690 356 350 +20 340
Жалпы табыс   8 455 -8 060

Кә сіпорынның авансталынғ ан капиталының қ ұ рамы мен қ ұ рылуы.

Кө рсеткіштер Сомасы, мың тг. Қ ұ рылымы, % Ө згеріс (+; -)
Жыл басында Жыл соң ында Жыл басында Жыл соң ында Мың тг. Ү лес салмағ ы%
Меншікті капитал            
Жарғ ылық капитал 13 395 13 395        
Қ осымша капитал 223 375 223 375        
Резервтік капитал 3 225 3 225        
Бө лінбеген табыс (жабылмағ ан зиян) 60 480 59 415                
Жиыны 300 475 299 410                
Ұ зақ мерзімді міндеттемелер            
Қ ысқ ы мерзімді міндеттемелер            
Қ ысқ ы мерзімді несиелер 5 325 3 175              
Кредитолық борыш 44 325 41 835              
Алдағ ы кезең кірістері   3 570            
Басқ а да несиелік борыштар 15 565 11 775              
Жиыны 68 775 60 355              
Барлығ ы 369 250 359 765 100, 00 100, 00    

Кә сіпорын қ ызметінің нә тижесін сипаттайтын кө рсеткіштер.

Кө рсеткіштер Жыл соң ы жжжжжжжжылжыл Жыл басы Ө згеріс
Сатудан тү скен тү сім 377 085 364 805  
Ө зіндік қ ұ н 376 690 356 350  
Жалпы табыс      

Кә сіпорынның тө лем қ абілеттілігін талдау.

Кә сіпорынның тө лем қ абілеттілігі оның қ аржылық тұ рақ тылығ ының маң ызды белгілерінің бірі жә не сондық тан онымен тығ ыз байланысты болады. Сол себепті нарық экономикасы жағ дайында оғ ан кө п кө ң іл бө лінеді. Кә сіпорынның тө лем қ абілеттігін талдау баланс ө тімділігін талдаудан басталады.

Ө тімділіктің екі тұ жырымдамасы белгілі. Бірінші тұ жырымдама бойынша ө тімділік: кә сіпорынның ө зінің қ ысқ а мерзімді міндеттемелерін ө теу қ абілеті-лігі ұ ғ ынылады. Ал екінші тұ жырымдама бойынша, ө тімділік – бұ л ағ ымдағ ы активтердің ақ ша қ аражаттарына айналуғ а дайындығ ы мен жылдамдығ ы.

Ө тімділік кә сіпорынның сө зсіз тө лем қ абілеттілігін білдіреді жә не активтер мен міндеттемелердің арасындағ ы жалпы сомасы бойьшша да, келіп тү су уақ ыты бойынша да ә рдайым тең дікті кө рсетеді. Кә сіпорынның ө тімділігі шын мә нінде баланс ө тімділігін кө рсетеді. Сондық тан кә сіпорынның тө лем қ абілеттілігін бағ алау ү шін бухгалтерлік баланстың кө рсеткіштерін терең інен зерттеу керек.

Баланс ө тімділігін талдаудың мә ні – активтегі ө тімділік дә режесі бойынша топталғ ан қ аражаттарды пассивтегі міндеттемелермен салыстыруда. Актив пен пассив баптары белгілі бір тә ртіппен топталады.

Ө тімділік дә режесіне, яғ ни ақ ша қ аражаттарына айналу жылдамдығ ына байланысты кә сіпорын активтері келесідей топтарғ а бө лінеді:

А1. Ең ө тімді активтер. Ә лемдік тә жірибеде бұ ларғ а кә сіпорынның ақ ша қ аражаттарының барлық баптары мен қ ұ нды қ ағ аздары жатады.

А2. Тез ө ткізілетін активтер. Бұ ларғ а қ ысқ а мерзімді дебиторлық борыш басқ а да активтерді жатқ ызады.

А3. Баяу ө ткізілетін активтер. Бұ ларғ а тауарлы-материалдық қ орлар жатады.

А4. Қ иын ө ткізілетін активтер. Бұ лардың қ ұ рамында ұ зақ мерзімді актив-тер жатқ ызылады.

Баланс пассивтері оларды қ айтару, тө леу уақ ытының мерзіміне байланысты топтастырылады:

П1. Неғ ұ рлым тезірек тө ленуге тиісті міндеттемелер. Бұ ларғ а уақ ытында тө ленбеген кредиторлық борыш, қ арыздар, басқ а да қ ысқ а мерзімді міндеттеме-лер, жұ мыскерлермен олардың алғ ан қ арыздары бойынша есеп айырысу кө ле-мінен асқ ан мө лшерде жұ мыскерлерге берілген қ арыздар жатады.

П2. Қ ысқ а мерзімді міндеттемелер – қ ысқ а мерзімді несиелер мен заемдар жә не жұ мыскерлерге арналғ ан қ арыздар.

П3. Ұ зақ мерзімді міндеттемелер – ұ зақ мерзімді несиелер мен заемдар.

П4. Тұ рақ ты міндеттемелер. Бұ ғ ан меншікті капитал жатқ ызылады.

Баланс ө тімділігін анық тау ү шін актив пен пассив бойынша келтірілген топ-тар жиындарын салыстыру керек. Баланс толық ө тімді деп келесідей қ атынас-тарда саналады:

Басқ а сө збен айтқ анда, егер активтің сол алғ ашқ ы ү ш тең сіздігінің ә рбір то-бы кә сіпорынның сә йкес міндеттемелер тобын жапса немесе оғ ан тең болса баланс ө тімді болады, кері жағ дайда баланс ө тімді емес.

Жоғ арыда келтірілген жү йедегі алғ ашқ ы ү ш тең сіздіктің орындалуы тө ртінші тең сіздікті орындау қ ажеттілігін туғ ызады, сондық тан актив пен пассив бойынша алғ ашқ ы ү ш топтың жиындарын салыстыру маң ызды орын алады. Тө ртінші тең сіздікті “баланстау” сипатын алады, сонымен қ атар терең экономикалық мә ні бар: оның орындалуын қ аржылық тұ рақ тылық тың ең тө менгі шарттарының сақ талғ андығ ын, кә сіпорынның меншікті айналым қ аражатының барын дә лелдейді.

Баланстың топтастырылғ ан баптарын 1-кесте тү рінде кө рсету орынды болады.

Кесте 1

«ХХХ компаниясының мә ліметтері негізінде баланс активінің ө тімділік дә режесі жә не оның пассивінің мерзімінің шұ ғ ылдығ ы бойынша баптарының тобы.

 

Жалпы баланс ө тімділігі мына формуламен анық талады:

К = (А1+0, 5А2+0, 3А3)/(П1+0, 5П2+0, 3П3)

Біздің кә сіпорын ү шін оның мә ні:

жыл басында – 1, 3; жыл соң ында – 1, 07;

Бұ л кө рсеткіштің қ олайлы мә ні 0, 9 болып табылады.

 

Алайда бұ л кө рсеткіш кә сіпорынның қ ысқ а мерзімді міндеттемелерін ө теу жө ніндегі мү мкіндіктерін кө рсете алмайды. Сондық тан, осы кө рсеткішпен қ а-тар, кә сіпорынның тө лем қ абілеттігін бағ алау ү шін, ө тімді қ аражаттардың жиы-нымен ажыратылатын, ө тімділік кө рсеткіштерінің бү тіндей жү йесі қ олданыла-ды.

Кә сіпорын жоғ ары немесе тө мен дә режеде ө тімді болуы мү мкін, себебі ағ ымдағ ы активтердің қ ұ рамына ә ртекті тө лем қ аражаттары кіреді, бұ лардың ішінде қ ысқ а мерзімді міндеттемелерді жабуғ а арналғ ан оң ай ө ткізілетін де, қ иын ө ткізілетін де қ аражаттар болады. Қ арастырылғ ан жү йедегі маң ыздылары болып ү ш кө рсеткіш саналады: абсолюттік ө тімділік коэффициенті, жабудың аралық коэффициенті жә не жабудың жалпы коэффициенті. Олар туралы тө мен-де айтылады.

Кә сіпорынның перспективті тө лем қ абілеттігін анық тау анық тау ү шін кә -сіпорын активіндегі ақ ша қ аражатына айналдыра алатын жылдамдық жә не дайындық ты сипаттайтын ө тімділіктің статистикалық кө рсеткіштері кең інен қ ол-данылады.

Ү ш кө рсеткіш жиі қ олданылады:

-абсолютті ө тімділік коэффициенті;

-аралық ө теу (жабу) коэффициенті;

-жалпы ө теу (жабу) коэффициенті.

Абсолютті ө тімділік коэффициенті ақ ша қ аражаттары мен тез ө ткізілетін бағ алы қ ағ аздардың мерзімді жә не қ ысқ а мерзімді міндеттемелерге қ атынасы ретінде есептеледі.

Ол баланс жасалғ ан мерзімінде немесе жақ ын мезгілде ағ ымдағ ы қ арыздар-дың қ андай бө лігі ө телетінін кө рсетеді.

Осы кө рсеткіштің дұ рыс шектеуі келесі тү рде болады:

Ка.ө 0, 2 0, 5

Бұ л – ағ ымдағ ы міндеттемелердің қ андай бө лігі жедел ө телуі керек екендігін кө рсететін тө лем қ абілеттілігінің қ атаң белгісі.

Біздің кә сіпорын ү шін оның мә ні:

жыл басында – 0, 02;

жыл соң ында – 0, 1;

Аралық ө теу коэффициентін есептеу ү шін (немесе оның басқ а аталуы: қ ауіпті ө тім коэффициенті, ө тімділіктің дә л коэффициенті) ақ ша қ аражатының қ ұ рамына алдың ғ ы кө рсеткіштің алымына дебиторлық борыш жә не басқ а да активтер қ осылады. Ол кә сіпорынның дебиторлармен ө з уақ ытында есеп жү р-гізу жағ дайында болжамданғ ан тө лемдік мү мкіндігін кө рсетеді, яғ ни ағ ымдағ ы міндеттемелердің қ андай бө лігі тек ақ ша қ аражаты есебінен емес, сонымен қ атар ө ткізілген ө німдер, орындалғ ан жұ мыстар немесе кө рсетілген қ ызметтер бойынша тү сімдер есебінен ө телетінін сипаттайды.

Аралық ө теу коэффициентінің қ алыпты тө менгі шегін бағ алау былайша ө рнектеледі:


Поделиться с друзьями:

mylektsii.su - Мои Лекции - 2015-2024 год. (0.013 сек.)Все материалы представленные на сайте исключительно с целью ознакомления читателями и не преследуют коммерческих целей или нарушение авторских прав Пожаловаться на материал