Иммундық жауап

Жұ қ палы емес иммунологиядағ ы жетістіктер Ф.Бернетке иммунологиялық бақ ылау концепциясын ашуғ а мү мкіндік берді.

Иммунологиялық бақ ылау концепциясының мә нісі, иммундық жү йе ағ заның ішкі гомеостазының генетикалық тұ рақ тылығ ын қ адағ алауын қ амтамасыз етеді.

Қ анда В-лимфоциттер сү йек кемігінен шеткі мү шелерге «барар жолында» кезінде анық талады.В-лимфоциттердің ізшаралары сү йек кемігінен шығ ып, қ ан арқ ылы иммунитеттің шеткері мү шелерінің В-аймақ тарына келеді.бұ л аймақ та антигендермен ә рекеттесу нә тижесінде толық пісіп-жетіледі.Жетілген В-лимфоциттер аз қ озғ алмалы жасушалар, сондық тан олар шеткі қ анғ а аз мө лшерде шығ ады.Шеткі қ анда В-лимфоциттердің жалпы мө лшері барлық лимфоциттердің 20-30%-ын қ ұ райды.

Т-лимфоциттердің ізшаралары сү йек кемігінен шығ ып, қ ан арқ ылы алдымен тимустың қ ыртыстық аймағ ына орналасып, кейін милық қ абатқ а ө теді (тимуста антигенге тә уелсіз дифференциялануының белгілі кезең дерінен ө теді.).Тимустан шық қ ан Т-лимфоциттер имунитеттің шеткі мү шелерінің Т-аймақ тарына келіп, бұ л аймақ тарда В-лимфоциттер сияқ ты антигенге тә уелді дифференцияланудан ө теді.Бірақ В-лимфоциттерден айырмашылығ ы, жетілген Т-лимфоциттер ө те қ озғ алмалы жасушалар, сондық тан олар шеткі қ анғ а, интерстиналдық кең істікке, лимфа ағ ымына, шеткі қ анғ а шығ ып, қ айта шеткі мү шелерге қ айтып келеді де, қ айтадан қ анғ а шығ ады жә не т.с.с. яғ ни, Т-лимфоциттер ағ зада айналым жасап отырады жә не ағ зада тә улігіне 5-20 айналым жасайды. Лимфоциттер генезі жә не де лимфоциттердің миграциясы мен рециркуляция ү лгісі 2-ші суретте кө рсетілген.

Т-лимфоциттердің мұ ндай қ айталама жылжуы Т-лимфоциттердің рециркуляциясы деп аталады.

Қ алыпты жағ дайда, шеткі қ андағ ы Т-лимфоциттердің мө лшері барлық шеткі лимфоциттердің 60-80%қ ұ райды.

Т-лимфоциттер рециркуляцияғ а шық қ ан уақ ытта ағ заның ішкі ортасының гентикалық тұ рақ тылығ ына иммунологиялық бақ ылау жү ргізеді.Егер де (гипотезді) ағ заны тиімді жағ дайғ а отырғ ызса (антигенднрдің ағ зағ а кез-келген жолдармен тү суі шектелсе), бұ л кезде де иммундық жү йе керек. Себебі, ағ зада ү немі жасушалардың бө лінуі жү реді, бұ л ү рдіс ө кінішке орай, тиімді емес, ө йткені жасушалардың бө лінуі кезінде мутантты жасушалар тү зіледі, ал олардың кө бісі жойылмай, ақ аулы ұ рпақ береді.Спонтанды мутацияның жиілігі 10, яғ ни ә рбір миллион жасушалардың бө лінуінде 1 минуттық жасуша тү зіледі.Адамдар мен сү тқ оректілерде тә улігіне орта есеппен, ү немі бө лінетін жасушалардың саны 10-10, яғ ни ағ зада тә улігіне орта шамамен 1-ден10млн. Дейін мутантты жасушалар тү зіледі. Эволюция ү рдісі кезінде кү рделікө п жасушалық ағ залардан тұ ратын сү тқ оректілер мен адамдар даму ү шін жасушалардың бө лінуін қ адағ алайтын жү йе керек болғ ан, ол иммунитеттің Т-жү йесі болып табылады.Сө йтіп, Т-жү йесінің жә не иммундық жү йенің жалпы ең басты қ ызметі-ағ заның ішкі ортасының гентикалық тұ рақ тылығ ына иммунологиялық бақ ылауды жү зеге асыру жә не ө спелі, мутантты жасушаларды жою.Экзогендік антигендерге (жұ қ палы жә не жұ қ палы емес)қ арсы жауап осы негізгі қ ызметтің нә тижесі болып табылады.