БАСҚАРУДАҒЫ ӘДІСТЕМЕЛІК ТӘСІЛДЕР

Ә дістемелік тә сіл менеджментке қ атысты басқ арудың мақ сатына жетуге бағ ытталғ ан іс-қ ызметті танып білудің белгілі жолын жә не ә дістерін пайдаланғ анды ұ йғ арады. Менеджментте неғ ұ рлым кө п тарағ ан ү рдістік тә сіл, яғ ни басқ ару ұ йымының мақ сатына жетуге бағ ытталғ ан жә не басқ ару функциясының ү зілмес ө зара байланысқ а негізделген іс- қ ызмет ретінде қ арастырылады. Ә ртү рлі авторлар басқ ару функциясының ә ртү рлі санын ұ сынады. Оң тайлы жиыны келесі функциялардан тұ рады: жоспарлау, ұ йымдастыру, ынталандыру, бақ ылау. Тұ рақ тандырусыз жағ дайорын алғ анда жә не сыртқ ы ортада қ атал ө згерістер болғ анда басқ аруды ахуалды тә сіл іс жү зінде қ олданылады. Ахуалды тә сіл басқ арудың ә ртү рлі ә дістерін таң дағ анда жағ дайғ а қ арай анық тағ анды ұ йғ арады Ұ йымды немесе қ оршағ ан ортаны алсақ та, оларда кө птеген факторлар болғ андық тан, ұ йымды басқ арудың бірегей ө те жақ сы ә дісі болмайды. Нақ ты жағ дайда басқ ару ә дісінің нағ ыз тиімдісі орын алып отырғ ан ахуалғ а сә йкес болса. Ахуалды тә сіл басқ ару теориясына ү лкен ү лес қ осты, ө йткені онда орын алып отырғ ан жағ дайғ а қ арай басқ ару сіне орайлас ғ ылыми қ ағ идаларды пайдалану туралы нақ ты ұ сыныстар бар. Ахуалды тә сілдің негізін ұ ймның іс-қ имылына ық палын тигізетін негізгі ішкі жә не сыртқ ы факторларды анық тау қ ұ райды. Жү йелік тә сіл бысшылардың ұ йымды ө зара тә уелді адам қ ұ рылым, міндет жә не технология сияқ ты элементтердің жиынтығ ынан тұ ратындығ ы жә не олардың сыртқ ы ортаның ө згермелі жағ дайында ә ртү рлі мақ сатқ а жетуге болатындығ ы тү рінде қ арастырғ анды ұ йғ арады. Жү йелі тә сіл – бұ л басқ ару объектісін жү йе ретінде зерттеуге негізделген ғ ылыми танып білу жә не ә леуметтік тә жірибе ә дістемелінің бағ ыты. Бұ л тә сіл басқ ару объектісінің жағ длайына жә не серпіндігіне ық палын тигізетін барлық негізгі факторларды ескере отырып жү ргізетін кешенді зерттеуге негізделген. Басқ арудағ ы жү йелі тә сілдің маң ызды бір белгісі жү йелі талдау, ол кү рделі басқ ару шешімді дайындауда жә не дә лелдеуде пайдаланылатын ә дістемелік қ ұ ралдардың жиынтығ ынан тұ ратындығ ының кө рсетеді. Жү йелі талдау декомпозиция жү йесіне негізделген, яғ ни оны қ ұ райтын элементтерге бө луді, олардың ә рқ айсысын жә не ө зара байланысын зерттеуді, осы элементтердің тү гелдей жү йенің жай жағ дайына жә не іс-қ имылына кө рсететін ық палын анық тауды қ ажет етеді. Сө йтіп жү йелі талдаудың кө мегі арқ ылы кү рделі зерттеу объектісі оқ ып білуге қ ажетті қ ол жетерлік қ арапайым элементтерден қ ұ ралғ ан жиынтық тан тұ ратындығ ы кө рсетіледі. Бағ дарламалы-мақ сатты басқ ару тү пкілікті мақ сатты ашып, айқ ын қ оюдан басталады. Мақ сат ә деттігінше ойдағ ы тосатын ахуалды кө рсетеді, бірақ басқ ару жү йесі белгілі бір уақ ыт кезең інен кейін алдын-ала бекітіліп берілген ахуалдан жә не онымен осы тосатын ахуалды бірінен бірі алыстататын бірқ атар проблемаларды щешкеннен кейін оғ ан ө туі керек. Сө йтіп, жалпыланғ ан ү лгісі (моделі) мақ сатты қ ою стратегиясынан жасала бастайды. Ал оынң біту кезең і шешімнің балама варианттарын қ арастырумен жә не шешімнің қ орытынды вариантын таң дап алумен аяқ талады. Осыдан кейін шешім қ абылданады, бағ дарламаны жасау кезең і басталады. Бұ л кезең де стратегиялық қ а мақ сатқ а жету ө з алдына мақ саттың 2 тү ріне бө лінеді. Ә рбір кезең нің міндеті жә не оны шешудің басымдылық тары бө лініп кө рсетіледі жә не оларды ресурстармен (материалдық, ең бек, қ аржы) басқ ару ісі атқ арылады. Бұ л ә рбір кезең дегі жұ мыстың орындалуы негізгі ә тижемен кө леммен жә не уақ ытпен айқ ын анық талады. Бағ дарламаны жасау стратегиясында ө те маң ызды болып табылатын басты мақ сат бағ ытын сақ тай отырып, аралық тағ ы кезең дердің жә не шешімдірдің сабақ тастығ ы жә не тұ рақ тылығ ын ө німді ө ткізудің тү пкілікті нә тижесін тигізетін олардың ық палын ашып кө рсету жә не талдау арқ ылы істі қ амтамасыз ету.