Емші, көріпкел «Ақ ананың» шәкірті Сәрсенбай Рахымбайұлы Бейсековпен танысуым

Арағ а бір жыл салып оралдым, ақ пан айында қ айтыс болғ ан Зеріп анамның қ ырқ ын бердік. Жұ мыстарымды жайластырғ ан соң қ айтпақ шы едім, Қ аскелең нің автобекетінде Орынбек деген бауырым жолығ ып қ алды.

– Орынбек, қ айда барасың?

– Осында Сә рсенбай Бейсеков деген емші бар, барсаң жү р, бірге барайық.

Ол кісіні ө зара «қ асқ ыр ата» деп атайды екен. Ү йіне бардық, дастархан жайылды, сонан соң ол кісі Қ ұ ран оқ ып жіберің дер деді. Мен Қ ұ ран оқ ыдым, бір уақ ытта:

– Аманжол бауырым, домбырамен ә н саласың ба?

– Иә.

– Бә се мағ ан келіп айтып отыр.

– Кім сізге айтқ ан, Орынбек пе?

– Жоқ, мына жақ тан аталар келіп айтып жатыр ғ ой.

Ол кісі де аталар ордасына кіргізді кө п ә ң гімелестік, мен бес уақ ыт намаз оқ итынмын. Намаз оқ ыдық.

– Аманжол сенің біраз қ асиеттерің бар екен, сен ешқ айда кетпе, біраз кү н менің қ асымда бол. Ә улие аралаймыз, сонан кейін рұ қ сат. Батамды беремін.

– Сә рсенбай ағ а, қ алтамда ақ шам жоқ, ә улиеге қ айтіп барамын?

– Жоқ, сен менің қ асымда бол, ар жағ ын кө ре жатармыз.

Сонымен Орынбек екеуміз қ алдық. Емге кү нде кісілер келеді, мен Сә кең нің оң жағ ына отырамын. Біртіндеп менде де кө ретін қ асиет пайда бола бастады. Ол кезде Арыстанбабтың, Қ ұ л Қ ожахмет Йассауидің басына барып кө рмегенмін, тіпті қ айда екенін де білмеймін.

Бір кезде Арыстанбабтың басында тұ рғ ан кесенесін, ал Қ ұ л Қ ожа Йассауидің басындағ ы керемет алқ ызыл раушан гү лдерді, Гаухар ананың бесік сияқ ты жасалғ ан зиратын кө рдім. Айша Бибі ананың басында аквариум сияқ ты шынының ішінен қ ара жылан ирелең деп жоғ ары қ арай зу ете қ алатынын да кө ріп отырдым. Осы таң ғ ажайып қ ұ былысты Сә рсенбай ағ адан сұ рап едім: «Бұ л Айша Бибі ананың кесенесі» –деді.

– Неге жылан болып кө рінеді?

– Себебі ә кесі теріс бата бергеннен кейін, судың бойында жылан шағ ып ө лтірген екен. Айша Бибі анамыздың ә руағ ы біреуге жылан, енді біреуге ә демі 16 жастағ ы қ ыз болып кө рінеді. Сағ ан жылан болып кө рінді.

Сә рсенбай ағ аның қ асында 12 кү н отырдым. Жү рекпен сө йлей бастадым. Жү рекпен сө йлеу дегеніміз, аталардың ә руақ тары айтар сө зің ді жү регің е қ ұ йып береді, сол кезде аталардың аруағ ынан сұ райсың: «Мынаны айтайын ба жоқ па?» – деп. Айт десе айтасың.

Оныншы кү ндері бір жас аяғ ы ауыр келіншек кү йеуімен ү йге кіріп бара жатқ анын кө рдім, мен осы сә тте базар жақ қ а барып келейін деп ү йден шығ ып бара жатқ анмын. Келсем кетіп қ алыпты. Ертесіне олар қ айта келді. Отырмыз, біраз отырғ аннан кейін менің кө зіме Алпамыс батыр мен Бекет батыр кө рінді. Осы жерде оларғ а тұ рып сә лем берің іздер деп, бә ріміз тұ рып сә лем бердік.

– Қ айсың кіші жү зсің?

Жігіт: «Мен Кіші жү збін», келіншек: «Мен Орта жү з Қ оң ыратпын» – деді. Бұ ларғ а бір сарыбас қ ой, 2100 тең ге ақ ша жә не ақ тық тү сті.

Зираты Ақ ши ауылының жанындағ ы Белағ аш ә улиеге, Зиада апағ а, сопы Абылай атағ а жол тү сті. Мағ ан осылардың бә рі кө зіме анық кө рініп тұ рады, осы ө зім кө ріп тұ рғ ан заттарды, ә руақ тардың бейнесін адамдарғ а қ аз-қ алпында айтып беремін.

Ертең іне зиярат етуге жолғ а шық тық, ойлап қ оямын: «Бұ лар не іздеп жү р, не жетпей жү р?» – деп. Белағ аш атаның басына келіп Қ ұ ран оқ ыдық, ары қ арай Зияда апаның басына кеттік, ол жерде менің ә кем мен анам жатыр. Келдік, ә руақ тарғ а Қ ұ ран оқ иық деп отырғ анымыз сол еді, бұ рын қ айтыс болғ ан Мейрамбек деген қ ұ рдасым бар еді, соның аруағ ы шыбын сияқ ты ыз-ыз етіп ұ шып келіп, менімен тілдесіп амандасты, хал жайымды, ел жұ ртты сұ рады, бейнесі сол қ алпы, іле-шала ө лген адамдардың ә руақ тары жан-жақ тан ызылдап ұ шып келіп қ аптап кетті. Сонан соң Орынбектің ә кесі марқ ұ м Мамыт ағ а атбегі болып еді, ол кісінің де аруағ ы ызылдап ұ шып келіп, мағ ан баласын табыстап, ақ ылың ды айта жү р деп тапсырып жатыр. Бір уақ ытта ә кем марқ ұ м жаныма келді, ризашылығ ын білдірді, киімі бұ рынғ ы ө зінің басында шляпасы, ү стінде кө стем шалбары жақ сы киінген, кө ң ілі кө терің кі.

Абылай ағ аның басына келіп Қ ұ ран оқ ығ анда, ә кем жанымда оң жағ ымда жү рді, Абылай ағ аның жү регінде де, менің жү регімде де керемет қ уаныш, ол кісі тура тірі кү ніндегідей ақ киімі сол қ алпы ә кеме қ арап: «Ой, Жә ке, мына інім қ андай жақ сы болды, мына Ақ жолғ а келгені қ андай жақ сы болғ ан, Жә ке осы сіздің сү йікті жақ сы кө ретін ұ лың ыз еді» – деп ә ң гімелерін айтып жатыр. Одан ә рі ә келерімнің ә келерінің бұ рынғ ы қ орым қ орғ андары болғ ан. Мағ ан Қ ұ ран оқ ы деді, оқ ып жатырмын ү лкен ата-бабаларымның біреуі Жауынбай деген батыр болыпты, бірақ та ол кісінің зираты Кү рті ө зеніне шайылып кетіп қ апты, сол кісінің басына келіп Қ ұ ран бағ ыштағ анда, ө зі келіп, оң иығ ымнан қ олымен ұ стап: «Жарайсың балам, рахмет!» – деді. Сө йтіп ә руақ тарғ а бағ ыштап Қ ұ ран оқ ып отырғ анда ар жағ ынан керемет арлан қ асқ ыр болып біреу келді, бірақ оларды танымадым.

Содан шығ ып кө лігімізге отырғ аннан кейін, қ ұ діреттің кү ші, мағ ан ә ң гіме пайда болды. Жаң ағ ы жігітке айтамын: «Ә й, сен мына келінге неге жала жауып жү рсің? Бө ріктінің намысы бір, сен келінмен араларың да кикілжің болғ аннан кейін келіпсің ғ ой, неге олай істеп отырсың?» – дедім.

– Оны қ айдан білдің із?

– Мағ ан қ азір аян беріп жатыр, ертең осы келін шекесі торсық тай, шотмаң дай, халқ ына қ ызмет ететін жақ сы ұ л туады, сондық тан сен келінді мә пелеп, дұ рыстап қ арап, кө ріп білгенің ді ертең елге жария қ ылмай ішің де сақ тайсың. Аяқ астынан Ақ сақ темірдің дү ниеге қ алай келгенін айтып бердім. Тү сіндің бе деп едім, тү сіндім деді. Сө йтсем ол жігіттің ө зі де тегін емес екен, сол жігітке кезінде аян беріпті: «Сен ең бірінші намазғ а жығ ыл, сонан соң ү йлен, онан кейін Ақ жолғ а тү сесің де, ө зің нің ауылың да Ақ тө бе жақ та кө мулі жатқ ан Қ ұ ран кітап бар соны табасың» – деп.

– Осының біреуін ғ ана орындадым.

– Дұ рыс, ү йленіп алғ аннан кейін шатақ шығ арып отырсың, бала кімнен деп. Бала сенің ө зің нен, ө з белің нен.

Қ айтарда Белағ аш ә улиенің басына келдік, келсек, ө зіміз ә пке дейтін кемпір отыр екен, бұ л кісі ө зінің қ асиетін ұ стай алмай жү рген Белағ аш атаның тұ қ ымдары болатын. «Ә пке амансыз ба?» – деп қ олымды созсам, қ олындағ ы таяғ ын мағ ан қ арай лақ тырып жіберіп: «Міне сағ ан 80 жас» – деді. Таяқ ты қ ағ ып алып: «Қ абыл алдым апа!» – деп тізерлей отыра кеттім. Таяғ ын қ айтарып беріп, жаң ағ ы кісіге қ арап отырсам, керемет сү йкімді кіп-кішкентай, ақ шақ ардай ә ппақ киімді кемпір болып отыр, ү ш қ абат қ арадым. Сонан кейін жү кті келіншектің кү йеуінің қ олына қ арасам, екі қ олы кісендеулі, аяғ ы тұ саулы. Ол кезде бұ ндай тылсым қ ұ былыстарды жө нді тү сіне бермейтінмін. Сә рсенбай ағ адан сұ расам: «Ол жігітке тазару керек, қ ол аяғ ы байлаулы тұ р, ісі алғ а баспайды» – деді.

– Жаң ағ ы апа неге аппақ киіммен кіп-кішкентай болып отыр?

– Ол Алланың сү йікті қ ұ лы, о дү ниеге барғ анда ол кісі бейіште болады.

Ү йге қ айттық, ерлі-зайыпты жас жұ байлар бір-біріне разы болып, келесі жылы қ айтып келеміз деп олар да қ айтты.