Оғамның саяси жүйесі: түсінігі, құрылымы

Қ оғ амның саяси жү йесі-бұ л белгілі бір саяси функцияларды атқ арушы мемлекеттік жә не мемлекеттік емес ә леуметтік институттардың жү йесі.Мұ ндай институттардың қ атарына қ оғ амдық ө мірдің билікке байланысты саласына қ атысушы мемлекет, партиялар, кә сіптік одақ тар жә не басқ а да ұ йымдар мен қ озғ алыстар жатады.Саяси жү йе сыртқ ы жә не ішкі саясаттың жү зеге асуын қ амтамасыз етеді, ә леуметтік топтардың мү дделерін қ алыптастырады, білдіреді жә не қ орғ айды.Оның сипаты, ең алдымен, осы саяси жү йенің пайда болң ан жә не қ ызмет ететін ә леуметтік ортасы арқ ылы анық талады:

1)Ең бек нә тижелері саналы тү рде мемлекеттік ұ йымдасқ ан адамдардың ерекше тобымен бө лінетін ә леуметтік орта. Мұ ндай ортада меншіктің мемлекеттік жә не қ оғ амдық тү рлері орын алады; ө зіндік мешнікке рұ қ сат берілуі мү мкін, ал жеке меншік мү лдем болмайды.Мұ ндай саяси жү йелерде мемлекеттік билік қ оғ амның экономикалық ө міріне тоталитарлы тү рде араласады; мемлекет идеологиясынан ө згеше ойлау басып-жаншылып отырады, мемлекеттік идеология, дін, мә дениет, білім, ғ ылым қ алыптасады.Билікте тек бір саяси партия болады.

2)Ә леуметтік ортаның екінші тү рі қ оғ амның экономикалық ө мірінің нарық тық -ақ шалық негізіне, еркін кә сіпкерліктің тә жірибесі мен идеологиясына негізделеді.Мұ ндай саяси жү йелерде мемлекет нарық тық экономика ү шін жағ дайларды ұ йымдастырушы ретінде кө рініс табады, азаматтардың қ ұ қ ық тары мен бостандық тарын қ амтамасыз етеді.Мұ ндай жү йеде партиялар билікті сайлау компанияларына қ атысу арқ ылы жаулап алуғ а тырысады; қ ұ қ ық тық нысандар саяси мақ саттарғ а жетудің негізгі қ ұ ралына айналады.

3)Ә леуметтік ортаны ұ йымдастырудың ү шінші тү рі-аралас тү р, ол конвергенция деген атқ а ие болды.Конвергенциялық саяси жү йелер бір ә леуметтік ортадан екінші ә леуметтік ортағ а ө ту кезінде пайда болады.Конвергенциялық саяси жү йелерге ә ртү рлі мақ саттағ ы жә не мазмұ ндағ ы кө птеген саяси институттардың араласуы тә н болып келеді. Қ ұ рылымы: Мемлекет жә не қ оғ амдық ұ йымдар (саяси партиялар мен қ озғ алыстар, кә сіби одақ тар, ә йелдер, жастар ұ йымдары).Мемлекет саяси жү йеге белгілі бір жекелеген органдары арқ ылы емес, ө зіндік бір саяси, аумақ тық, қ ұ рылымдық бө лік ретінде кіреді.Ол ө з функцияларын басқ а ә леуметтік институттармен, партиялармен, кә сіптік одақ тармен, жергілікті басқ ару органдарымен бірлесе отырып атқ арады.Ол саяси жү йеде жетекші рө лді иеленген, себебі:

а)оның аумақ тық шекаларында азаматтық белгісі бойынша біріккен халық тың жалғ ыз ресми ө кілі рө лін атқ арады.

ә)егемендіктің жалғ ыз иесі болып табыады.

б)қ оғ амды басқ аруғ а бағ ытталғ ан ә леуметтік аппараты болады.

в)қ арулы қ ұ рылымдары болады.

г)Қ ұ қ ық шығ армашылық қ а қ атысты монополияғ а ие.

д)материалдық қ ұ ндылық тардың ерекше жиынтығ ына (мемлекеттік меншік, бюджет, валюта жә не т.б.) ие.