Главная страница Случайная страница
КАТЕГОРИИ:
АвтомобилиАстрономияБиологияГеографияДом и садДругие языкиДругоеИнформатикаИсторияКультураЛитератураЛогикаМатематикаМедицинаМеталлургияМеханикаОбразованиеОхрана трудаПедагогикаПолитикаПравоПсихологияРелигияРиторикаСоциологияСпортСтроительствоТехнологияТуризмФизикаФилософияФинансыХимияЧерчениеЭкологияЭкономикаЭлектроника
СабаҚтыҢ хронометражына мысал.
|
|
| Кіріспе бө лім (ұ йымдастыру моменті) | 5 мин | |
| Пә н саясатын баяндау жә не талқ ылау | 5 мин | |
| Техника қ ауіпсіздігінің ережелерімен таныстыру | 10 мин | |
| Материалды мә селелік баяндау жә не пікірталас | 20 мин | |
| Лаборияториялық жұ мысты теориялық тұ рғ ыдан талқ ылау | 10 мин | |
| Ү ЗІЛІС | 10 мин | |
| Лабораториялық жұ мысты орындау жә не талқ ылау | 25 мин | |
| Жазбаша бақ ылау | 20 мин | |
| Сабақ ты қ орытындылау | 5 мин |
БАҚ ЫЛАУ
Бағ аланатын қ ұ зыреттіліктер:
1) Қ ұ қ ық тық қ ұ зыреттілік
2) Білім.
Бақ ылау ә дістері:
1) Қ ұ қ ық тық компетенцияны бағ алау ү шін тест тапсырмаларын орындау;
2) Тест тапсырмаларын немесе бақ ылау карталарын орындау
Бақ ылау сұ рақ тары:
1. Термодинамикалық жү йенің параметрлері: негізгі, кү й функциялары (ішкі энергия, энтальпия, энтропия, изобаралық -изотермиялық потенциал), экстенсивті, интенсивті.
2. Термохимия. Химиялық реакцияның жылу эффектісі. Термохимиялық тең деулер. Мысалдар келтірің іздер. Стандартты тү зілу жылуы, стандартты жану жылуы, стандартты бейтараптану жылуы.
3. Химиялық реакция жылдамдығ ы деген тү сінікке анық тама берің із. Реакцияның орташа жә не шынайы жылдамдығ ы арасындағ ы айырмашылық ты кө рсетің із. Химиялық реакция жылдамдығ ы қ андай ө лшем бірлігімен ө лшенеді?
4. Химиялық реакция жылдамдығ ына ә рекеттесуші заттар концентрациясы қ алай ә сер етеді? Массалар ә рекеттесуші заң ы. Химиялық реакция жылдамдығ ының тұ рақ тысының физикалық мә нін сипаттаң ыз.
5. Ә рекеттесуші заттар табиғ атының химиялық реакция жылдамдығ ына ә сері. Химиялық реакция жылдамдығ ына катализатордың қ атысы қ алай ә сер етеді? Активтендіру энергиясын қ алай тү сінесіз?
6. Химиялық реакция жылдамдығ ына температураның ә сері. Вант-Гофф ережесі.
Ә дебиет:
Негізгі:
1. Сейтембетов, Т.С. Химия [Мә тін]: Оқ улық / Т.С. Сейтембетов.- Алматы: Эверо, 2010.- б.4-31.
2. В.А. Попков, С.А. Пузаков. Жалпы химия [Мә тін]: Оқ улық / Қ азақ тіліне аударғ ан С.Н.Ділмағ амбетов. Жауапты редакторы Ж.Ж.Ғ ұ марова.- Москва: ГЭОТАР-МЕДИА, 2014.- б. 150-229.
3. Л.Г. Веренцова ж.б. Бейорганикалық, коллоидты жә не физикалық химия [Мә тін]: / Л.Г. Веренцова, Е.В., Нечепуренко, А.А. Батырбаева, Э.К. Карлова. - Оқ у қ ұ рал. - Алматы: Эверо, 2009.- б. 10-47.
Қ осымша:
1. Есімжан А.Е. Жалпы химия практикум [Мә тін]: Оқ улық.- Алматы, 2004.- 296 б.
2. А.С. Қ ожамжарова и др. Бейораникалық химия практикумы [Мә тін]: Оқ у-ә дістемелік қ ұ рал / КазНМУ им.Асфендиярова.- Алматы: Эверо, 2013.- 280 б.
3. Л.Г. Веренцова, Е.В. ж.б. Бейорганикалық, коллоидты жә не физикалық химия [Мә тін]: Бақ ылау тестері / Л.Г. Веренцова, Е.В., Нечепуренко, А.А. Батырбаева, Э.К. Карлова. - Алматы: Эверо, 2009.- 212 б.
Дополнительная
1. Б.А. Бірімжанов. Жалпы химия [Мә тін]: Оқ улық.-Алматы: Ана тілі, 2001.- 640 б.
Ағ ылшын тілінде:
1. Morris Hein, Scott Pattison, Susan Arena. Introduction to General, Organic, and Biochemistry [Text]: Book / 10th Edition.-USA: John Wiley& Sons, Inc, 2012.-1091 p.
ОСЫМША
Лабораториялық жұ мыс «Бейтараптау жылуын анық тау»
Жұ мыстың мақ саты: Кү шті қ ышқ ылдың бейтараптау жылуын кү шті негіз арқ ылы тә жірибелік жолмен анық тау
Жұ мыстың жү ргізілуі:
| Реакцияның жылу эффектісін ө лшеу ү шін бірінің ішіне бірі салынғ ан екі стаканнан тұ ратын қ арапайым калориметрді қ олданады. Жылу сыртқ а кетпеу ү шін екі стаканның арасына жылылық ты сақ тап тұ ратын материал (пенопласт) салынды. Сыртқ ы стакан термометр, былғ ауыш жә не қ ұ йғ ышқ а арналғ ан арнайы тесігі бар қ ақ пақ пен жабылады. Сол тесік арқ ылы стаканғ а ә рекеттесуші заттар қ ұ йылады. Калориметрдің ішкі стаканына бюреткадан 50 мл натрий гидроксидінің эквивалентінің молярлық концентрациясы 1 моль/л-ге тең (0, 05 моль NaOH) ерітіндісін қ ұ яды. Екінші бір стаканғ а 50 мл тұ з қ ышқ ылының эквивалентінің молярлық концентрациясы 1 моль/л-ге тең (0, 05 моль НС1) ерітіндісін қ ұ яды. Қ ышқ ылдың ТҚ жә не сілтінің ТС температурасын анық тайды, сонан соң қ ұ йғ ыш арқ ылы қ ышқ ыл ерітіндісін сілті ерітіндісіне жылдам қ ұ яды. Ерітіндіні былғ ауышпен араластыра отырып, оның ең жоғ арғ ы температурасын ө лшейді Т2. Алынғ ан мә ліметтерді кестеге жазады. | |||||
| Ө лшенген жә не есептелген мә ндер | Ә рекеттесуші заттар | |||||
| HCl + NaOH | HNO3 + KOH | |||||
| HCl | NaOH | HNO3 | KOH | |||
| Ерітінділер концентрациясы С, моль/л | ||||||
| Ерітінділер кө лемі V, л | ||||||
| Зат мө лшері n, моль n = C .V | ||||||
| Ерітінді температурасы (Т Қ жә не ТС) | ||||||
| Бастапқ ы ө лшеулердің орташа температурасы (Т1) T1 = (ТҚ + ТС)/2 | ||||||
| Бейтараптанғ аннан кейінгі ең жоғ арғ ы температура (Т2) | ||||||
| Температуралар айырымы Δ Т Δ Т = Т2 – Т1 | ||||||
Калориметрлік стакандағ ы ерітінді массасын келесі формула бойынша анық тайды: 
, мұ ндағ ы Vер-ді – бейтараптанғ аннан кейінгі ерітінді кө лемі (VС + VҚ ), мл; сұ йылтылғ ан ерітінді тығ ыздығ ы 1 г/мл-ге тең деп алынады. Бейтараптау реакциясының тү зілу жылуын келесі формула бойынша есептейді: 
, Дж
Сонымен, Q1 – бұ л реакция барысында тү зілген жылу мө лшері.
Бейтараптау реакциясының меншікті жылуын есептеу ү шін реакция барысында тү зілген жылу мө лшерін ә рекеттесуші қ ышқ ыл немесе сілтінің 1 молі ү шін қ айта есептеу керек, ө йткені ол тү зілген судың 1 моліне сә йкес келеді: 
, Дж/моль.
Тү зілген бейтараптау жылуын теория жү зіндегі мә німен салыстырып, тә жірибенің абсолюттік жә не меншікті қ атесін есептең із. Қ атенің себептерін тү сіндірің із.
Қ орытынды: Бейтараптау реакциясының тү зілу жылуын анық таң ыз, тә жірибенің абсолюттік жә не меншікті қ атесін есептең із.
Лабораториялық жұ мыс «Реакция жылдамдығ ының ә р тү рлі факторларғ а тә уелділігін зерттеу»
1-ші тә жірибе.«Реакция жылдамдығ ының ә рекеттесуші заттардың концентрациясына тә уелділігі»
Жұ мыстың мақ саты: Реакция жылдамдығ ының ә рекеттесуші заттардың концентрациясына тә уелділігін натрий тиосульфаты мен кү кірт қ ышқ ылының арасындағ ы реакция арқ ылы зерттеу.
Na2S2O3 + H2SO4 = S↓ + Na2SO4 + H2O
Жұ мыстың жү ргізілуі: Нө мірленген ү ш пробиркағ а натрий тиосульфатының 1М ерітіндісін қ ұ яды: біріншісіне – 7 тамшы, екіншісіне – 14 тамшы, ү шіншісіне – 21 тамшы. Бірінші пробиркағ а 14 тамшы су, ал екінші пробиркағ а 7 тамшы су тамызады. Басқ а ү ш пробиркағ а 7 тамшыдан кү кірт қ ышқ ылын тамызады.
Реакция жылдамдығ ын анық тау ү шін натрий тиосульфаты мен қ ышқ ыл қ ұ йғ аннан бастап ақ тү сті лай пайда болғ анғ а дейінгі уақ ытты (кү кірттің пайда болу белгісі) секундомердің кө мегімен анық тайды. Натрий тиосульфаты қ ұ йылғ ан басқ а пробиркаларғ а да алдын-ала дайындалғ ан (7 тамшы) кү кірт қ ышқ ылының ерітіндісін қ ұ йып, ақ тү сті лай пайда болғ анғ а дейінгі уақ ытты анық тайды. Алынғ ан мә ліметтерді кестеге жазады. :
| Пробирка № | Ерітінді кө лемі (тамшылар) | Ерітіндінің жалпы кө лемі (тамшы) | Натрий тиосульфатының меншікті концентрациясы (C) | Ақ тү сті лайдың пайда болу уақ ыты t, с | Реакцияның меншікті жылдамдығ ы w=1/t (с-1) | ||
| Na2S2O3 | H2O | H2SO4 | |||||
| - |
Реакцияның меншікті жылдамдығ ын уақ ытқ а кері шама ретінде анық тайды. (w=1/t). Тә жірибе нә тижесінде реакция меншікті жылдамдығ ының натрий тиосульфатының меншікті концентрациясына тә уелділік графигін тұ рғ ызады (абцисса осінде концентрация, ордината осінде – реакция жылдамдығ ы).
Қ орытынды: Ә рекеттесуші заттар концентрациясының реакция жылдамдығ ына тә уелділігін сипаттаң ыз. Натрий тиосульфаты бойынша реакцияның ретін анық таң ыз
2-ші тә жірибе.«Химиялық реакция жылдамдығ ының температурағ а тә уелділігі»
Жұ мыстың мақ саты: Химиялық реакция жылдамдығ ының температурағ а тә уелділігін зерттеу.
Зерттелетін реакция:
Na2S2O3 + H2SO4 = S↓ + Na2SO4 + H2O
Жұ мыстың жү ргізілуі: Нө мірленген ү ш пробиркағ а натрий тиосульфатының 1М ерітіндісін 10 тамшыдан қ ұ яды. Басқ а ү ш пробиркағ а 10 тамшыдан кү кірт қ ышқ ылының 1М ерітіндісін қ ұ яды.
Бірінші жұ п пробиркаларды (кү кірт қ ышқ ылы – натрий тиосульфаты) жә не термометрді бө лме температурасындағ ы су қ ұ йылғ ан стаканғ а салып, 5 минуттан соң пробиркалардағ ы температура тең ескенде термометр кө рсеткіштерін жазады. Пробиркаларды бір-біріне қ ұ йып араластырады да, қ ұ йғ аннан бастап лай пайда болғ анғ а дейінгі уақ ытты санайды.
Пробиркалардың екінші жұ бын бө лме температурасынан 10 градусқ а, ал ү шінші жұ бын 20 градусқ а жоғ ары су қ ұ йылғ ан стаканғ а 5 минутқ а салады. Температура тең ескеннен кейін пробиркалардағ ы ерітінділерді бір-біріне қ ұ йып араластырады да, бірінші тә жірибедегі сияқ ты қ ұ йғ аннан бастап лай пайда болғ анғ а дейінгі уақ ытты санайды. Алынғ ан мә ліметтерді кестеге жазады:
| Пробирка № | Ерітінді кө лемі (тамшылар) | Температура, оС | Ақ тү сті лайдың пайда болу уақ ыты, t, с | Реакцияның меншікті жылдамдығ ы w=1/t (с-1) | |
| Na2S2O3 | H2SO4 | ||||
Тә жірибе нә тижесінде реакция меншікті жылдамдығ ының температурағ а тә уелділік графигін тұ рғ ызады (абцисса осінде температура, ордината осінде – реакция жылдамдығ ы).
Вант-Гофф тең деуі бойынша температуралық коэффициенттің орта мә нін есептең із. Δ Т = 10-ғ а тең болғ андық тан температуралық коэффициентті жылдамдық тардың қ атынасы бойынша анық тайды:
; 
; 
Қ орытынды: Берілген реакция ү шін температуралық коэффициенттің мә нін есептең із жә не реакция жылдамдығ ының температурағ а тә уелділігін сипаттаң ыз.
№2 тә жірибелік сабақ
ТАҚ ЫРЫБЫ: Ерітінділер: қ ұ рамын ө рнектеу тә сілдері жә не коллигативтік қ асиеттері. Концентрлі ерітіндіден сұ йылтылғ ан ерітінді дайындау
МАҚ САТТАРЫ:
· ерітінділер теориясының негізгі тү сініктері жайлы жә не табиғ аттағ ы ерітінділердің биологиялық рө лі жайлы тү сініктерін кең ейту;
· ерітінділер қ ұ рамын ө рнектеу тә сілдері жайлы тү сінік қ алыптастыру;
· биологиялық нысандарды талдау ү шін қ ажет болатын тү рлі концентрациядағ ы ерітінділерді дайындауғ а қ ажет есептеулерді ү йрету;
· ерітінділердің медициналық тә жірибеде қ олданылуын кө рнекілікті қ арастыру арқ ылы студенттерде химияны зерттеу мотивациясын дамыта білу;
· Ақ паратпен ө здігінен жұ мыс істей білу дағ дыларын дамыту.
ОҚ ЫТУ МІНДЕТТЕРІ:
· тү рлі концентрациядағ ы ерітінділерді дайындау жә не ерітінді қ ұ рамын ө рнектеудің бір тә сілінен екінші бір тә сіліне ө ту ү шін қ ажет есептеулерді ү йрету;
· есептеу ү шін қ ажетті мә ндерді табу ү шін анық тамалық ә дебиеттерді дұ рыс қ олдана білуді дағ дыландыру;
· концентрлі ерітіндіден сұ йылтылғ ан ерітінді дайындау дағ дыларын қ алыптастыру;
· белгілі массасы бойынша ерітінді дайындауғ а жә не оның концентрациясын тә жірибелік жолмен таба білуге ү йрету;
· орындалғ ан лабораториялық жұ мыстың нә тижелерін талдай білуге ү йрету.
ТАҚ ЫРЫПТЫҢ НЕГІЗГІ СҰ РАҚ ТАРЫ:
1. Ерітінділер теориясының негізгі тү сініктері.
2. Ерітінділердің тірі ағ за ү шін маң ызы.
3. Способы выражения состава растворов
4. Ерітінділердің медициналық тә жірибеде қ олданылуы.
ОҚ ЫТУ ә дістері:
Ү йлескен тү рде:
- материалды мә селелік тү рде баяндау (студенттерде гипотезаларды ұ сыну, алдын-ала қ орытындылар жә не ойларын тү йіндей білуді дамыту);
- кіші топтарда жұ мыс жасау (лабораториялық жұ мысты орындау)