Главная страница Случайная страница
КАТЕГОРИИ:
АвтомобилиАстрономияБиологияГеографияДом и садДругие языкиДругоеИнформатикаИсторияКультураЛитератураЛогикаМатематикаМедицинаМеталлургияМеханикаОбразованиеОхрана трудаПедагогикаПолитикаПравоПсихологияРелигияРиторикаСоциологияСпортСтроительствоТехнологияТуризмФизикаФилософияФинансыХимияЧерчениеЭкологияЭкономикаЭлектроника
Дополнительная
|
|
1. Б.А. Бірімжанов. Жалпы химия [Мә тін]: Оқ улық.-Алматы: Ана тілі, 2001.- 640 б.
Ағ ылшын тілінде:
1. Morris Hein, Scott Pattison, Susan Arena. Introduction to General, Organic, and Biochemistry [Text]: Book / 10th Edition.-USA: John Wiley& Sons, Inc, 2012.-1091 p.
Қ ОСЫМША:
Кө рнекілікті эксперимент «БУФЕРЛІК ЕРІТІНДІНІҢ рН-ЫН КОЛОРИМЕТРЛІК Ә ДІСПЕН АНЫҚ ТАУ»
Жұ мыстың мақ саты: рН мә ні ә ртү рлі буферлік ерітінділер дайындап ү йрену; колориметрлік ә діспен бақ ылау ерітіндісінің рН-ын тә жірибелік жолмен анық тау.
Жұ мыстың маң ызы:
Колориметрлік ә діспен ерітіндінің рН-ын анық тау зерттелетін ерітіндідегі индикатор бояуын сол индикатор қ осылғ ан бірнеше стандарт ерітінділерінің бояуымен кө збен шолып салыстыруғ а негізделген.
Стандарт ретінде ә ртү рлі сандық қ атынастағ ы қ ышқ ылдар мен тұ здардан буферлік қ оспалар дайындайды, Гендерсон-Гассальбах тең деуі бойынша ә рбір қ оспа ү шін рН мә нін есептейді.
Жұ мыстың орындалу барысы: Оқ ытушыдан бақ ылау ерітіндісі бар сынауық алың ыз. Зерттелетін ерітіндінің 1 тамшысын шыны таяқ шамен ә мбебап индикатор қ ағ азының жолағ ына тамызың ыз. Индикатор қ ағ азының бояуын стандартты рН шкаласымен салыстырың ыз.
Стандартты ерітінді ретінде дайындайтын буфер типін анық таң ыз. Тө менде кестеде кө рсетілген қ ышқ ылдар мен тұ здардың кө лемдік қ атынастары ү шін рН мә ні ацетат буферлік қ оспасында 4-тен 6-ғ а дейін, ал фосфат буферлік қ оспасында 6-дан 8-ге дейін ө згеретінін ескерің із.
Егер зерттелетін ерітіндінің рН-ы шамамен 7-ге тең болса, онда қ ышқ ыл (NaH2PO4) жә не тұ з (Na2НРO4) ерітінділерінің кестеде кө рсетілген қ атынастарын араластырып, бірнеше стандартты фосфат буферлік ерітінділерін дайындаң ыз.
Егер зерттелетін ерітіндінің рН-ы шамамен 5-ке тең болса, онда қ ышқ ыл (СН3СООН) жә не тұ з (СН3СООNa) ерітінділерінің кестеде кө рсетілген қ атынастарын араластырып, бірнеше стандартты ацетат буферлік ерітінділерін дайындаң ыз.
5 буферлік қ оспаны дайындап, рН мә ндерін есептегеннен кейін, осы бес стандартты ерітіндісі бар сынауық тардың ә рқ айсысына 1-2 тамшы индикатор қ осады (ацетат буферлік ерітіндісі ү шін – метил қ ызылы, ал фосфат буферлік ерітіндісі ү шін – бромтимол кө гі).
Дә л сол индикаторды бақ ылау ерітіндісіне де қ осың ыз. Бақ ылау ерітіндісі мен стандарттың бояуының сә йкес келуі, осы екі ерітіндінің де рН мә ндерінің бірдей екенін кө рсетеді.
Жұ мыс нә тижелерін ө ң деу:
Бақ ылау ерітіндісі мен стандарт ретінде таң далғ ан буферлік ерітіндісінің рН мә нін кө рсетің із. Буферлік ә сер ету механизмін кө рсететін реакция тең деуін жазың ыз.
Компоненттердің ә ртү рлі қ атынастарындағ ы стандартты буферлік ерітінділердің [Н+] жә не рН мә ндерін келесі формула бойынша есептейді:
жә не 
,
| мұ нда | |
| Са (Сs) - | қ ышқ ыл (тұ з) ерітіндісінің концентрациясы; |
| Va (Vs) - | қ ышқ ыл (тұ з) ерітіндісінің кө лемі; |
| Ка - | қ ышқ ылдың иондану константасы |
Алынғ ан мә ліметтерді кестеге толтырың ыз.
| Сынауық № | Кө лем, мл | Буферлік қ оспа | ||||
| Қ ышқ ыл | Тұ з | Ацетат буфері 0, 1М СН3СООН 0, 1М СН3СООNa Ка=1, 8× 10-5 | Фосфат буфері 0, 1М NaH2PO4 0, 1М Na2НРO4 Ка=1, 6× 10-7 | |||
| [Н+] | рН | [Н+] | рН | |||
| 0, 5 | 4, 5 | |||||
| 1, 0 | 4, 0 | |||||
| 1, 5 | 3, 5 | |||||
| 2, 5 | 2, 5 | |||||
| 4, 0 | 1, 0 |
Қ орытынды: Бақ ылау ерітіндісінің рН мә нін кө рсетің із.
Кө рнекілікті эксперимент «ЕРІТІНДІНІҢ БУФЕРЛІК СЫЙЫМДЫЛЫҒ ЫН АНЫҚ ТАУ»
Жұ мыстың мақ саты: Ерітіндінің буферлік сыйымдылығ ын қ ышқ ыл жә не негіз бойынша тә жірибемен анық тау.
Жұ мыстың орындалу тә ртібі: Бірінші жә не екінші колбаларғ а кө лемдері бірдей компоненттерінің қ атынасы 1: 1 болатын 10 мл-ден екі ацетат буферлік ерітіндісін дайындайды (зерттелетін ерітінділер). Қ ышқ ыл жә не тұ з ерітінділерінің концентрациялары 0, 1 моль/л.
Ү шінші жә не тө ртінші колбаларғ а натрий ацетаты мен сірке қ ышқ ылы ерітінділерін 1: 9 қ атынаста (3 колба ү шін), 9: 1 қ атынаста (4 колба ү шін) араластырады (куә гер ерітінділері).
Қ ышқ ыл бойынша буферлік сыйымдылық ты анық тау. 1 жә не 3 колбаларғ а 5 тамшы метил қ ызыл сарысы ерітіндісін тамызады, ерітіндіні араластырады. 1 колбадағ ы зерттелетін ерітіндіні 3 колбадағ ы куә гер ерітіндісінің бояуымен бірдей бояу алынғ анша 0, 1М хлорсутек қ ышқ ылы ерітіндісімен титрлейді. Титрлеу нә тижелерін кестеге жазады.
Негіз бойынша буферлік сыйымдылық ты анық тау. 2 жә не 4 колбаларғ а 5 тамшы метил қ ызылы ерітіндісін тамызады, ерітіндіні араластырады. 2 колбадағ ы зерттелетін ерітіндіні 4 колбадағ ы куә гер ерітіндісінің бояуымен бірдей бояу алынғ анша 0, 1М натрий гидроксиді ерітіндісімен титрлейді. Титрлеу нә тижелерін кестеге жазады.
Жұ мыс нә тижелерін ө ң деу:
| Колба | Ерітінді | 
| Титрлеуге дейінгі рН мә ні | Титрант кө лемі, мл | Титрлеуден кейінгі рН мә ні | В, моль/л |
| Қ ышқ ыл бойынша (индикатор – метил қ ызыл сарысы) | ||||||
| Зерттелетін | 1: 1 | |||||
| Куә гер | 1: 9 | - | - | |||
| Негіз бойынша (индикатор – метил қ ызылы) | ||||||
| Зерттелетін | 1: 1 | |||||
| Куә гер | 9: 1 | - | - |
Титрлеуге дейін ерітіндінің рН-ын Гендерсон-Гассальбах тең деуі бойынша есептейді. Қ ышқ ыл бойынша буферлік сыйымдылық ты (Ва, моль/л) келесі формула бойынша есептейді:
.
Негіз бойынша буферлік сыйымдылық ты (Вb, моль/л) келесі формула бойынша есептейді:
,
| мұ ндағ ы | |
| С(HCl) - | хлорсутек қ ышқ ылы ерітіндісінің молярлық концентрациясы, моль/л; |
| С(NaOH) - | натрий гидроксиді ерітіндісінің молярлық концентрациясы, моль/л; |
| V(HCl) - | титрлеуге кеткен хлорсутек қ ышқ ылы ерітіндісінің кө лемі, мл; |
| V(NaOH) - | титрлеуге кеткен натрий гидроксиді ерітіндісінің кө лемі, мл; |
| Vб - | буферлік ерітіндінің кө лемі, мл; |
| Δ рН - | рН(зерттелетін ерітінді) – рН(куә гер ерітіндісі). |
Қ орытынды: Қ ышқ ыл жә не негіз бойынша анық талғ ан зерттелетін ерітіндінің буферлік сыйымдылығ ының мә нін кө рсетің із.
№4 Тә жірибелік сабақ
ТАҚ ЫРЫБЫ: Беттік қ ұ былыстар жә не дисперсті жү йелер. Темір жә не мыс иондарын хроматографиялық ә діспен бө лу. Қ ағ аздық хроматография ә дісімен темір(ІІІ) иондарын сапалық анық тау. Коллоидты ерітінділерді тә жірибелік жолмен алу жә не олардың кейбір қ асиеттерін зерттеу
МАҚ САТТАРЫ:
· адсорбция қ ұ былысын сипаттайтын негізгі тү сініктерді қ алыптастыру;
· хроматографиялық ә діспен иондарды анық тау жә не бө лудің тә жірибелік дағ дыларын қ алыптастыру;
· дисперсті жү йелер жә не олардың жіктелуі, коллоидты ерітінділерді алу ә дістері, мицелланың қ ұ рылысы туралы негізгі тү сініктерді қ алыптастыру;
· электролиттің коагуляция табалдырығ ы мен оның коагуляциялау қ абілетін есептей білуді ү йрету;
· дә рілік препараттарды, биологиялық сұ йық тық тарды талдауда жә не соттық -медициналық сараптамада хроматографиялық ә дістердің, сонымен қ атар диализдің ә ртү рлі ә дістерін медицинада қ олданылу мү мкіндігін қ арастыру арқ ылы студенттерде химияны зерттеу мотивациясын дамыта білу.
ОҚ ЫТУ МІНДЕТТЕРІ:
· заттарды хроматографиялық бө лу процесінің жә не ионалмасу адсорбция процесінің мә нін, оның медициналық -биологиялық мақ сатта қ олданылуын тү сіндіру;
· қ ағ аздық хроматография ә дісімен темір (ІІІ) иондарын тә жірибелік жолмен анық тауды жә не бағ аналық хроматография ә дісімен иондарды бө луді кө рнекілікті кө рсету;
· электролиттің коагуляциялау қ абілеті мен оның коагуляция табалдырығ ы есептеу дағ дыларын қ алыптастыру;
· химиялық жә не физикалық конденсация ә дістері бойынша коллоидты ерітінділерді тә жірибелік жолмен алынуын, капиллярлық талдау ә дісімен коллоидты бө лшектердің зарядын анық тауды, диализ ә дісімен коллоидты ерітінділерді тазартуды кө рнекілікті кө рсету;
· мицелланың формуласын жаза білуге жә не оны қ ұ рылысын тү сіндіруге ү йрету
тақ ырыптың негізгі сұ рақ тары:
1. Беттік қ ұ былыстар. Адсорбция. Негізгі тү сініктер.
2. Хроматографиялық талдау ә дісінің негіздері. Хроматографиялық ә дістердің жіктелуі. Биология мен медицинада қ олданылуы.
3. Disperse systems: basic concepts, classification, properties.
4. Коллоидты ерітінділерді алу жә не тазарту ә дістері. Мицелла қ ұ рылысы. Диализдің медицинада қ олданылуы.
ОҚ ЫТУ ә дістері:
1. Ү йлескен тү рде:
- материалды мә селелік тү рде баяндау;
- кіші топтарда жұ мыс жасау (лабораториялық жұ мысты орындау);
2. Компьютерлік технологияның қ олданылуымен жү ргізілетін оқ ытудың ойын ә дісі