Главная страница Случайная страница
КАТЕГОРИИ:
АвтомобилиАстрономияБиологияГеографияДом и садДругие языкиДругоеИнформатикаИсторияКультураЛитератураЛогикаМатематикаМедицинаМеталлургияМеханикаОбразованиеОхрана трудаПедагогикаПолитикаПравоПсихологияРелигияРиторикаСоциологияСпортСтроительствоТехнологияТуризмФизикаФилософияФинансыХимияЧерчениеЭкологияЭкономикаЭлектроника
Категория падежа
|
|
В татарском языке, так же как и в русском, количество падежей - шесть. Для усвоения падежей важно знать соответствие падежных вопросов в русском и татарском языках.
| падеж | вопрос | без аффикса принад- лежности, с аф. 1, 2 лица. мн.ч. | примеры | с аффик-сом прин-ти 1, 2 л. ед. ч. | примеры | с аффик-сом прин-ти 3 л. | примеры |
| Баш килеш Основной падеж | кем? нә рсә? кто? что? | апа ә ни кө н | апам, апаң ә нием, ә ниең кө нем, кө нең | апасы, апалары ә нисе, ә нилә ре кө не, кө ннә ре | |||
| Иялек килеше Притяжа-тельный падеж | кемнең? чей? чья? чье? нә рсә нең? нинең? чей? у чего? | -ның / -нең | апаның ә нинең кө ннең | -ның / -нең | апамның, апаң ның ә ниемнең, ә ниең нең кө немнең, кө нең нең | -ның / -нең | апасының, апаларының ә нисенең, ә нилә ренең кө ненең, кө ннә ренең |
| Юнә леш килеше Направи-тельный падеж | кемгә? кому? к кому? на кого? нә рсә гә? нигә? на что? зачем? чему? к чему? об что? кая? куда? ничә гә? к скольки? на сколько? | -га/-гә | апага ә нигә китапка даруга ө стә лгә шә һ ә ргә ө чкә биш кө нгә ун сумга | -а/-ә | апама, апаң а ә ниемә, ә ниең ә кө немә, кө нең ә | -на/-нә | апасына, апаларына ә нисенә, ә нилә ренә кө ненә, кө ннә ренә |
| Тө шем килеше Винитель-ный падеж | кемне? кого? нә рсә не? нине? что? | -ны/-не | апаны ә нине кө нне | -ны/-не | апамны, апаң ны ә ниемне, ә ниең не кө немне, кө нең не | -н | апасын, апаларын ә нисен, ә нилә рен кө нен, кө ннә рен |
| Чыгыш килеше Исходный падеж | кемнә н? от кого? с кого? нә рсә дә н? от чего? из чего? с чего? кайдан? откуда? | -дан/ -дә н -тан/-тә н -нан/ -нә н | ападан ә нидә н кө ннә н таштан урамнан | -нан/ -нә н | апамнан, апаң нан ә ниемнә н, ә ниең нә н кө немнә н, кө нең нә н | -ннан/ -ннә н | апасыннан, апаларыннан ә нисеннә н, ә нилә реннә н кө неннә н, кө ннә реннә н |
| Урын-вакыт килеше Местно-временн. падеж | кайда? где? кемдә? у кого? на ком? нә рсә дә? нидә? на чем? в чем? кайчан? когда? ничә дә? во сколько? | -да/-дә -та/-тә | ө стә лдә ә нидә китапта шимбә дә алтыда | -да/-дә | апамда, апаң да ә ниемдә, ә ниең дә кө немдә, кө нең дә | -нда/ -ндә | апасында, апаларында ә нисендә, ә нилә рендә кө нендә, кө ннә рендә |
Основной падеж татарского языка отчасти соответствует именительному падежу русского языка: Ә ни кайтты. Мама пришла. И этот падеж употребляется чаще, по сравнению с остальными. Слово в основном падеже в предложении может выступить подлежащим, дополнением, определением, сказуемым, обстоятельством (совместно с послелогами и послеложными словами). Алсу килде. Пришла Алсу. Мин кибеттә н алма алдым. Я в магазине яблоко купила. Бу таш ө й бик матур. Этот каменный дом очень красивый. Мин - студент. Я - студент. Театр янында очрашырбыз. Встретимся возле театра.
Притяжательный падеж: Апаның эше бик кү п. У сестры много дел. Дә фтә рнең битен ертып алдым.
Направительный падеж: Апа шә һ ә ргә китте. Безгә сигезгә килергә куштылар. Бу китапны илле сумга алдым.
Винительный падеж: Китапны алам беру книгу, апаны сагынам скучаю по сестре.
Исходный падеж: урамнан кереде. Мин эштә н кайттым. Бу бина таштан эшлә нгә н.
Когда татарский вопрос соответствует русскому из кого?, существительное употребляется только в форме множественного числа, например: Б у группа укытучылардан тора. Эта группа состоит из учителей.
Местно-временной падеж употребляется для обозначения местонахождения предмета или времени, к которому относится действие или состояние. Мин Казанда яшим. Я живу в Казани. Мин алтыда торам. Я встаю в шесть.
В татарском языке местоимения изменяются по падежам так же, как и существительные. Личное местоимение мин я в притяжательном падеже имеет форму минем мое.
Числительные вне сочетания с существительными в татарском языке изменяются по падежам так же, как и существительные.
Во всех случаях при склонении слова во множественном числе аффиксы множественности - лар/-лә р, -нар/-нә р присоединяются к основе, а падежный аффикс присоединяется к аффиксам множественного числа: балалар, балаларның, балаларга.
ХОЛЫКНАМӘ