Лекция 8

Балаларда сан туралы ұ ғ ымның қ алыптасуы.

Мақ саты: Студенттерге баланың санды қ абылдау ерекшеліктері туралы ұ ғ ым беру. Сан туралы ұ ғ ымдарын қ алыптастыруғ а бағ ытталғ ан шаралармен таныстыру. Сан ұ ғ ымдарын қ алыптастыруда қ олданылатын ә діс-тә сілдермен таныстыру.

Лекцияғ а керекті қ ұ ралдар: оқ улық тар, оқ у - ә дістемелік қ ұ ралдар, дидактикалық жаттығ улар.

Студентерді ойландыратын сұ рақ тар:

Сан туралы ұ ғ ымдарын қ алыптастырудың қ андай маң ызы бар? Балалардың санды ү йренуі ү шін қ андай ә дістер қ олданылады? Дидактикалық қ ұ ралдар не ү шін керек?

Лекцияның жоспары:

1. Балалардың сан туралы ұ ғ ымын қ алыптастырудың маң ызы жә не міндеттері.

2. Сан ұ ғ ымдарын қ алыптастырудың жолдары мен мазмұ ны.

3. Бағ дарламалық талаптар.

4. Балаларда сан ұ ғ ымын қ алыптастырудың ә діс-тә сілдері.

Лекцияның барысы:

Мамандардың психологиялық жә не педагогикалық зерттеулері мен балаларды ү йде, балабақ шада жә не мектепте бақ ылаулары мектеп жасына дейінгі балаларда жә не тө менгі сынып оқ ушыларында сан туралы тү сінік заттарды қ олдану барысында қ алыптасады деп кө рсетті: Мысалы, таяқ шалар жиынтығ ы, геометриялық пішіндер (дө ң гелектер, шаршылар, тө ртбұ рыштар), тұ рмыстық заттар (2 орындық), ойыншық тар (ү ш қ уыршақ), тағ амдар (2 сә біз). Мектеп жасына дейін-ақ балаларда сан жә не сандардың қ атысы туралы тү сінік сө здің кө мегімен, айналадағ ы ересектердің іс-ә рекетінің кө мегімен қ алыптасады.

Бала кө лемі пішіні, тү сі, саны жағ ынан ә ртү рлі заттардың қ оршауында ө седі. Ү лкендердің кө мегімен балалар осы заттарды атауды, бір-бірінен айыруды, оларды қ олдануды ү йренеді. Бала ө скен сайын қ оршағ ан ортамен қ арым-қ атынасы кү рделене тү седі, жаң а тү сініктер пайда болады.

Кішкене кү нінен балаларда сан туралы алғ ашқ ы қ арапайым тү сінік қ алыптасады. Ересектер балаларды заттарды қ олдануғ а кө мектеседі, сө здік қ орын кө бейтеді. А.М.Леушинаның зерттеулері балаларды алдымен санауғ а емес, салыстыруғ а, содан соң барып сан есімдерді қ олданып санауғ а ү йрету керек екенін кө рсетті. Ол балалардың заттарды ә ртү рлі қ олдану қ абілетін, заттарды салыстырып, ә ртү рлі сө здермен атау қ абілетін жоғ ары бағ алады.

Санауды ерте ү йренген балада сан туралы тү сінік пайда болады. Баланы қ оршағ ан ортада кө птеген заттар бар. Оларды санауғ а болады, кейбіреулері ө лшенеді. Осығ ан байланысты 2 ұ ғ ым қ алыптасқ ан: «сан» жә не «кө лем».

Мектептегі математика пә нінде сан туралы екі тү сінік бар: «сандық» жә не «реттік».

Санау ұ ғ ымы адамның ойлау қ абілетінің бірден бір жемісі.

Сан туралы ұ ғ ым, санау балаларда кө рнекіліктердің кө мегімен, кү нделікті заттарды қ олдану барысында қ алыптасады.

Бала ойын кезінде жә не басқ а да іс-ә рекет ү стінде нақ ты заттардың санымен жолығ ады, кө п заттың ішінен ө зіне керектісін бө ліп алады.