Тақырып. Бактериялардың генетикасы. Модификациялар. Мутациялар. Генетикалық рекомбинациялар. Плазмидалар.

Мақ саты:

Студенттерде микроорганизмдер генетикасы негізі; генетикалық ақ паратты беру тә сілдері (трансформация, конъюгация, трансдукция) жә не оның тә жірибеде қ олданысы; ДНҚ бө ліп алудың ә дістері; генотиптеу бойынша негізгі компетенцияны қ алыптастыру.

Оқ ыту міндеттері:

- микроорганизмдер генетикасы негізіне тү сінік беру;

- генетикалық ақ паратты беру тә сілдері (трансформация, конъюгация, трансдукция) бойынша білім қ алыптастыру;

- ДНҚ бө ліп алудың ә дістері; генотиптеу бойынша білім қ алыптастыру;

- студенттерге қ ажетті ә дістерді мең геруді ү йрету (трансформация, конъюгация, трансдукция бойынша тә жірибе жасау).

Оқ ытудың соң ғ ы нә тижелері:

Студенттің білімін қ алыптастыру:

-бактерияның тұ қ ымқ уалаушылығ ы мен ө згергіштігі.

- бактерия мен вирустардың генетикалық аппаратының ұ йымдастырылуының принципі, оның тә жірибе мен теориядағ ы мә ні.

- рекомбинация тү рлері, оның механизмі, микробиология мен медицина ү шін тә жірибелік маң ызы.

- бактерия генотипі мен фенотипі, аталғ ан тү сініктердің арақ атынасы.

- плазмида, инфектологиядағ ы олардың маң ызы.

- ДНҚ бө ліп алу жә не генотиптеу ә дістері

Тә жірибелік дағ ды қ алыптастыру:

- рекомбинацияның бірнеше тү рлеріне тә жірибе жү ргізу;

- микроорганизмдер генетикасы бойынша алынғ ан мә ліметтер интерпретациясын жү ргізу;

-медициналық жағ дайларды талдау барысында бактериялар мен вирустардың тіршіліг бойынша білімін пайдалану;

-бактерия штамдарының биологиялық сипатын зерттеуде бактерия плазмидасы (мысалы, R -плазмида) бойынша білімді пайдалану.

Тақ ырыптың негізгі сұ рақ тары:

1. Бактерияларда тұ қ ымқ уалаушылық тың материалды негізі. Генетикалық материалдың ұ йымдастырылуы.

2. Фенотипті жә не генотипті ө згергіштік.

3. Бактерия трансформациясы жә не оның маң ызы

4. Бактерия трансдукциясы, оның маң ызы

5. Бактерия конъюгациясы, оның кезең дері, маң ызы. Жыныстық фактор F+, оның қ асиеттері

6. Плазмидалар, тү рлері, сипаттамасы, маң ызы

Білім беру жә не оқ ыту ә дістері: (кішігірім топтар, сабақ барысында жұ мыс, кейс-стадиялар, пікірталастар, ситуациялық есептер, презентациялар жә не т.б.)

Пассивті ә діс - тү сіндіру.

Белсенді ә діс – тә жірибелік жұ мысты орындау жә не талқ ылау, зерттеу хаттамасын толтыру; мультимедиялық мә ліметтер базасым, компьютерлік моделдержә не бағ дарламалармен жұ мыс жасау.

Интерактивті - кішігірім топтарда жұ мыс жасау.

Ә дебиеттер:

Негізгі:

1.Борисов Л.Б. Медицинская микробиология, вирусология, иммунология.- М.: МИА, 2005. - 734 с.

2.Медицинская микробиология, вирусология, иммунология (под ред. Воробьёв А.А) МИА., Москва, 2004.- 690с.

3.Коротяев А.И, Бабичев С.Л. Медицинская микробиология, иммунология и вирусология. - СПб.: Спец. лит, 2000. - 591 с.

4.Медицинская микробиология /Гл.ред В.И. Покровский, O.K. Поздеев. - М.: ГЭОТАР МЕДИЦИНА, 2006. — 1200 с.

5.Тец В.В. Руководство к практическим занятиям по медицинской микробиологии, вирусологии и иммунологии – М.: Медицина, 2002. - 352 с.

6.Компьютерная программа " Диаморф" - " Медицинская микробиология" - атлас-руководство по бактериологии микологии, протозоологии и вирусологии под редакцией акад.проф. Воробьева А.А.

7.Дикий И.Л, Сидарчук И.И. и др. Микробиология. Руководство к лабораторным занятием. Киев, 2004, 583 с.

Қ осымша:

1.Борисов Л.Б., Козьмин-Соколов Б.В., Фрейдлин И.С. Руководство клабораторным занятиямпо медицинской микробиологии, вирусологии, иммунологии. - М.: Медицина, 1993.

2.Н.Красилыников А II. Справочник по антисептике. - Минск. - Выс шк.- 1995. - 367с.

3.Галактионов В.Т. Иммунология. - М. - Изд. " РИЦ МДК". - 2000. – 487с.

4.Воробьев А.А. " Микробиология, иммунология". - М.: МИА, 2002.

5.Воробьев А.А., Кривошейн Ю.С., Широбоков В.П. Медицинская и санитарнаямикробиология. - М.: Издательский центр " Академия" – 2003. – 464 с.

6.Аравийский Р.А., Горшкова Г.И. Практикум по медицинской микологии. - С-Пб. - 1995. - 50 с.

7.Всант P., Мосс У., Уивер Р. Определитель нетривиальных патогенных грамотрицательных бактерий (аэробных и факультативно-анаэробных). - М.: Мир, 1999. – 791 с.

8.Внутрибольничные инфекции // Под ред. Р.П.Венцелла. - М.: Медицина, 1990.- 656 с.

9.Саттон Д., Фотергилл А., Ринальди М. Определитель патогенных и условно-патогенных грибов. - Изд. Мир, 2001. - 470 с.

10.МаянскийА.Н.Микробиология дляврачей. - Нижний Новгород: Издательство Нижегородской государственной медицинской академии, 1999. — 400 с.

11.Котова А.Л. Клиническая микробиология: Методические указания.-Алматы, 2004.- 162с.

12.Тец В.В. Справочник по клинической микробиологии – СП Стройлеспечать. – 1994.– 224 с.

13.Определитель бактерий Берджи /Под ред Д.Хоулта, Н.Крига, П.Снитаи др.// М.: Мир, 1997. - в 2 томах.

14.Вопросы общей вирусологии, под ред. Кисилева И.О. Санкт- Петербург, 2007, 375 с.

15.Поздеев О.К. Медицинская микробиология: Учеб. О.К.Поздеев; под ред. В.И.Покровского.-2-е изд.испр.-М.: ГЭОТАР-МЕД, 2004.-768 с

Қ азақ тілінде:

Негізгі:

1. Медициналық микробиология, Алматы, 2011, 683 б Рамазанова Б.А, Кудайбергенұ лы К.К редакциялаумен.

2. Б.А. Рамазанова, А.Л. Котова жә не т.б. Микроорганизмдер морфологиясы.(оқ у- ә дістемелік қ ұ рал) Алматы, 2007, 131б.

3. Б.А. Рамазанова, К.К Қ ұ дайбергенұ лы, А.Л Котова. Инфекция туралы ілім.(оқ у-қ ұ ралы) Алматы 2007, 111 б.

4. Б.А.Рамазанова, А.Л Котова жә не т.б. Микроорганизмдер физиологиясы. (оқ у - ә дістемелік қ ұ рал). Алматы, 2007, 126 б.

5. Б.А. Рамазанова, А.Л Котова жә не т.б. Микроорганизмдер экологиясы. (оқ у- қ ұ ралы). Алматы, 2007, 95 б.

6. Б.А. Рамазанова, А.Л Котова жә не т.б. Микробтарғ а қ арсы қ олданылатын препараттар (оқ у- қ ұ ралы) Алматы, 2007., 47 б.

7. Микробиология жә не вирусология (жалпы бө лімі): Оқ у қ ұ ралы /Ү.Т.Арық паева, К.Х.Алмағ амбетов, Н.М.Бисенова, Н.Б.Рахметова, Г.Д.Асемова, Койшебаева К.Б., Бисимбаева С.К., Калина Н.В./. 1-ші басылым. (Медициналық жә не фармацевтикалық мамандық бойынша жоғ ары оқ у орындарының студенттеріне арналғ ан оқ у қ ұ ралы) - Астана, 2005. – 208 б.

8. «Микроорганизмдердің морфологиясы» оқ у қ ұ ралы, Астана, 2004, 32б.; Микробиология жә не вирусология (жеке бө лімі): Оқ у қ ұ ралы /Ү.Т.Арық паева, К.Х.Алмағ амбетов, Н.М.Бисенова, Ә.Ө.Байдү йсенова, Н.Б.Рахметова, Г.Д.Асемова /1-ші басылым. (Медициналық жә не фармацевтикалық мамандық бойынша жоғ ары оқ у орындарының студенттеріне арналғ ан оқ у қ ұ ралы) - Астана, 2006. – 199 б.

Қ осымша:

1. Жалпы микробиологиядан лабораториялық сабақ тар бойынша оқ у-ә дістемелік қ ұ рал (А.Л. Котованың ред.). – Алматы, 1997.

Ағ ылшын тілінде:

Негізгі:

1.Richard V Georing, Hazel M Docrell, Mark Zukerman, Derek Wakelin, Ivan M Roit, Cedric Mims, Peter L Chiodini “Medical Microbiology”, 4^th Edithion, 2008, UK, p.656.

2.Jacquelyn G Black “Microbiology”, 7 ^th , WILEY, 2010, p.846

3. Patric R Muray, Ken S Rosenthal, Michael F Pfaller “Medical Mcrobiology”, 5^th Edithion, 2008, p.962

4. Cedric Mims, Hazel M Docrell, Richard V Georing, Ivan M Roit, Derek Wakelin, Mark Zukerman, “Medical Microbiology”, 3^th Edithion, 2004, ELSEVIER MOSBY, p.659.

5. Geo F Brooks, Kaaren C Carroll, Janett S Butel, Stephen F Morse, 24^th Edithion, JAWETZ, MELNICK& ADELBERG^S

6. Mark Gladwin, Bill Trattler, “Clinical Microbiology”, 4^th Edithion, MedMaster, Miami, 2007, p.393.

7. Anathanarayan R., Paniker C.K.J. Text book of microbiology. Orien Longman. Seven edition, 2005.

8. Medical microbiology. Ed.by Inta Ozols. Elsevier Mosby, 2004.

Қ осымша:

1.Robert M Diamond “Designing Assessing Courses and Curricula”, 3^th Edithion, Jossey-Bass, 2008, p.487

2.Patric Leonardi “Microbiology Study Guide: Key Review Questions and Answers”, Silver Educational Publishig, 2005, p.78

3.N.Cary Engelberg, Victor DiRita, Terence S Dermondy, “Mechanisms of Microbial Disease”, 4^th Edithion, Lippincton Williams& Wilkins, 2007, p.762

4.William F Strohl, Harriet Rouse, Bruce D Fisher, “Microbiology”, Lippincton^s, 2001, p.516

5.Jawetz, Melnic & Adelberg. Medical microbiology. Singapore. 2004.

6.Arora D.R. Text book of microbiology. CB. 2001.

7.William A. Stradit, Harriet Rouse, Bruce D. Fisher. Microbiology. 2001, Lippencott, Williams and Wilkins

8.Black Jacquelyn G. Microbiology. Principles & Applications, 1996 by Prentice-Hall, New Jersey

9.Medical microbiology. An introduction to Infectious Diseases. Ed. by Ryan Kenneth J. Appleton and Lange. Stamford, Connecticut, 1998.

10.Toni Hart, Paul Shears. Atlas de Roche de Microbiologie. - Paris., 1997.- 314р.

Бақ ылау(сұ рақ тар, тесттер, есептер, т.б.):

Сұ рақ тар:

1. Фенотиптік ө згергіштіктің тә жірибелік маң ызы

2. Микроорганизмдердің генетикалық рекомбинациясының тә жірибелік маң ызы

3. Микроорганизмдер эволюциясында рекомбинация жә не репарацияның мә ні.

4.Микробиология мен медицина ү шін бактерия мен вирустардың генетикасын оқ удың теоретиялық жә не тә жірибелік маң ызы.

Жағ дайлық есептер:

1. Патогенді капсулалы пневмококкты дақ ылды УКС сә улелендірген соң, дақ ыл капсула тү зу қ абілетінен жә не ақ тышқ андарғ а патогенділігінен айырылды. Бұ л немен байланысты? Мұ ны қ алай тү сіндіруге болады?

Жауабы: Мутагеннің ә серінен, мутация нә тижесінде дақ ыл жаң а қ асиеттерге ие болды.

2. Стафилококты инфекцияның созылмалы ағ ымынан кейін, науқ астан алтын стафилококтар дақ ылы бө лініп алынды. Оның тығ ыз қ оректік орталарда R-типті колония тү зетіні белгілі. Бұ л қ андай қ ұ былыс?

Жауабы: Диссоциация феномені. Аурудың созылмалы ағ ымынан кейін сауығ ып келе жатқ ан науқ астардан анық талады.

ТЕСТТЕР:

1.МИКРООРГАНИЗМДЕРДІҢ ТҰ Қ ЫМ Қ УАЛАУ МАТЕРИАЛЫ

1. ДНК

2. Плазмакоагулаза

3. Мукополисахаорид

4. Дезоксирибоза

5. Тимин

2.МИКРООРГАНИЗМДЕРДЕГІ РНК РӨ ЛІ:

1. Тұ қ ым қ уалау материалын тасмалдаушы

2. Белок синтезіне қ атыспайды

3. Рибосаманың негізгі бө лімі

4. Ақ параттық маң ызы бар

5. ДНК дағ ы амин қ ышқ ылдарын тасымалдайды

3.ГЕНЕТИКАЛЫҚ АҚ ПАРАТЫ БАР ДНК ОРНАЛАСҚ АН:

1. Митохондрияда

2. Нулеотидте

3. Аминқ ышқ ылдарында

4. Дезоксирибозада

5. Плазмидада

4.ТҰ Қ ЫМ Қ УАЛАУ АҚ ПАРАТЫ БАР ЖАСУША БАКТЕРИЯСЫНЫҢ ОРНАЛАСҚ АН ЖЕРІ:

1. Цитоплазматикалық мембрана

2. Митохондрия

3. Плазмида

4. Лизосома

5. Рибосома

5.ГЕН БҰ Л:

1. Бір жасушаның кө беюі

2. Белок пен полипептидтің синтезін бақ ылайтын ДНК молекуласының фрагменті

3. ДНК ның бір учаскасынан екіншісіне ауыса алатын анық талғ ан днк фрагменті

4. Нулеотидтік қ атарының ө згеруі

5. Тұ қ ым қ уалайтын біржасушалы дақ ыл

6.МИКРООРГАНИЗМДЕРДІҢ ГЕНІ:

1. Обладает самовоспрозведением

2. Фенотиптің ө згерісімен жұ мсалады

3. Қ арапайым белсенді бихимиялық белсенділікке ие

4. Сызық тық орналасуы жоқ

5. Ө згеріске ұ шырамайды

7.ГЕНЕТИКАЛЫҚ РЕКОМБИНАЦИЯ НЕГІЗДЕЛЕДІ:

1. Ата ана жасушасын тасымалдайтын геннің комбинациясы, екі жасуша аралығ ындағ ы генетикалық материалдың алмасуы

2. Хромасома учасксінің 180 градусқ а бұ рылуы

3. Нулеотидтік қ атарының ө згеруі

4. Микробтардың қ ұ рамының ө згеруі микробтардың генетикалық ақ паратының бұ зылуын қ амтамасыз етпейді

8.ХРОМАСОМА УЧАСКАСЫНЫҢ БАСҚ А АЙМАҚ Қ А ОРЫН АУЫСТЫРУЫ:

1. Генетикалық рекомбинация

2. Диссоцация

3. Трансформация

4. Мутация

5. Коньюгация

6. Трансдукция

9.ТРАНСФОРМАЦИЯ:

1. Бактериялық хромасомағ а ДНК –ның шоғ ырлануы

2. Донордан реципиентке плазмиданың ауысуы

3. Днк учаскасындағ ы бір геннің екінші жерге ауысуы

4. Донордың днк бактериясы рецепиент

5. Рецепиент жасушасына донордың ДНК фрагментімен ДНК фагы кіреді

10.Спецификалық продукцияғ а жатпайды

1. Процесс ө лі фагтармен жү реді

2. Генетикалық материалды рецепиент жасушасына енгізу арқ ылы анық талады

3. Донордың анық талғ ан бактерия гендерінің рецепиент жасушасына ауысуы

4. Рецепиент жасушасына донордың днк фрагменттерімен днк фагы кіреді

11.HFR ШТАММЫНЫҢ F ФАКТОРЫ ОРНАЛАСҚ АН:

1. Цитоплазмада

2. РНК

3. Хромасомада интеграцияланғ ан

4. нуклеотидте

5. ө лі фагта

12.ПЛАЗМИДАҒ А НЕГІЗДЕЛГЕН АНТИБИОТИКТІҢ ТҰ РАҚ ТЫЛЫҒ Ы:

1. Пенициллин

2. Стрептомицин

3. Эритрин

4. Экмолин

5. Тетрацциклин

13. ТРАНСФОРМАЦИЯ:

1. Донордан рецепиентке плазмиданың ауысуы

2. Днк учаскасындағ ы бір геннің екінші жерге ауысуы

3. Донордың днк бактериясы рецепиент

4. Рецепиент жасушасына донордың Днк фрагментімен Днк фагы кіреді

14.ГЕНЕТИКАЛЫҚ РЕКОМБИНАЦИЯ НЕГІЗДЕЛЕДІ:

1. Ата ана жасушасын тасымалдайтын геннің комбинациясы, екі жасуша аралығ ындағ ы генетикалық материалдың алмасуы

2. Хромасома учасксінің 180 градусқ а бұ рылуы

3. Нулеотидтік қ атарының ө згеруі

4. Микробтардың қ урамының ө згеруі микробтардың генетикалық ақ паратының бұ зылуын қ амтамасыз етпейді

15.КОНЬЮГАЦИЯНЫҢ ТРАНСФОРМАЦИЯДАН АЙЫРМАШЫЛЫҒ Ы:

1. Генетикалық рекомбинацияғ а жатады

2. Hfr жасушалары рекомбинацияны жиі шақ ырады

3. Днк донердің рецепиент жасушасына берілуі

4. Фенотиптік ө згерісімен қ оса беріледі

5. Жақ ын туысты бактериялар арасында болады

16.Ө ЛІ БАКТЕРИАФАГТЫҢ Қ АТЫСЫМЕН ДОНОР БАКТЕРИЯСЫНАН РЕЦЕПИЕНТ БАКТЕРИЯСЫНА ГЕНЕТИКАЛЫҚ МАТЕРИАЛДЫҢ БЕРІЛУІ АТАЛАДЫ:

1. Трансформация

2. Коньюгация

3. Трансдукция

4. Трансфекция

5. Мутация

17.БАКТЕРИЯЛАРДАҒ Ы ТРАНСФОРМАЦИЯ БҰ Л:

1. Генетикалық материалының донор жасушасынан рецепиент жасушасына алмасуы

2. Фагтың кө мегімен донордан рецепиентке генетикалық материалдың алмасуы

3. Фагтың кө мегімен нақ анық талғ ан гендердің донордан рецепиентк берілуі

4. Непосредственная передача

5. Донордан рецепиентке плазмиданың ауысуы

18.МИКРООРГАНИЗМДЕРДІҢ ТУҚ ЫМ Қ УАЛАУ МАТЕРИАЛЫ;

1. ДНК

2. Плазмакоагулаза

3. Мукополисахаорид

4. Дезоксирибоза

5. Тимин

19.МИКРООРГАНИЗМДЕРДЕГІ РНК РОЛІ:

1. Туқ ым қ ұ алау материалын тасмалдаушы

2. Белок синтезіне қ атыспайды

3. Рибосаманың негізгі бө лімі

4. Ақ параттық маң ызы бар

5. ДНК дағ ы амин қ ышқ ылдарын тасмалдайды

20.ГЕНЕТИКАЛЫҚ АҚ ПАРАТЫ БАР ДНК ОРНАЛАСҚ АН:

1. Митохондрияда

2. Нулеотидте

3. Аминқ ышқ ылдарында

4. Дезоксирибозада

5. Плазмидада

21.ТУҚ ЫМ Қ УАЛАУ АҚ ПАРАТЫ БАР ЖАСУША БАКТЕРИЯСЫНЫҢ ОРНАЛАСҚ АН ЖЕРІ:

1. Цитоплазматикалық мембрана

2. Митохондрия

3. Плазмида

4. Лизосома

5. Рибосома

22.ГЕН БҰ Л:

1. Бір жасушаның кө беюі

2. Белок пен полипептидтің синтезін бақ ылайтын ДНК молекуласының фрагменті

3. ДНК ның бір учаскасынан екіншісіне ауыса алатын анық талғ ан днк фрагменті

4. Нулеотидтік қ атарының ө згеруі

5. Тұ қ ым қ уалайтын біржасушалы дақ ыл

23.МИКРООРГАНИЗМДЕРДІҢ ГЕНІ:

1. Обладает самовоспрозведением

2. Фенотиптің ө згерісімен жумсалады

3. Қ арапайым белсенді бихимиялық белсенділікке ие

4. Сызық тық орналасуы жоқ

5. Ө згеріске ұ шырамайды

24. Ө МІРГЕ Қ АЖЕТТІ ГЕНЕТИКАЛЫҚ Қ Ұ РЫЛЫМ БОЛЫП ТАБЫЛАДЫ:

1. Плазмида

2. Транспозоны

3. IS тізбектілік

4. Бактериалық хромасома

5. Tox гендер

25. МИКРООРГАНИЗМДЕР ГЕНОТИПІ:

1. Ө згеріске ұ шырамайды

2. Самовоспроиз

3. Жасушаның биохимиялық белсенділігімен байланысты емес

4. Фенотипті бақ ыламайды

5. Тұ қ ым қ уалау белсенділігін қ амтамасыз етеді

26.ХРОМАСОМАЛЫҚ МУТАЦИЯНЫҢ МОЛЕКУЛЯРЛЫҚ МЕХАНИЗМІНЕ ЖАТАДЫ:

1. Делеция

2. Транслокация

3. Дубликация

4. Коньюгация

5. Трансформация

27.МУТАЦИЯ СИППАТТТАЛАДЫ:

1. Фенотиптік ө згерісімен

2. Днк дағ ы нуктелік ө згерістермен

3. Днк учаскаларының ө згерісімен

4. Кө п жасушаларындағ ы ө згерістермен

5. Генетикалық материалдың тікелей емес берілуі

28.ДЕЛЕЦИЯ:

1. Хромасома учаскаларының қ айталануы

2. Нулеотидтерінің кө п санының тү сіп қ алуы

3. 180 градусқ а бұ рылуы

4. Хромасома учасксінің басқ а аймақ қ а ауысуы

5. Храмасоманың ө згеруі

29.ДУПЛИКАЦИЯ:

1. Хромасома учаскаларының қ айталануы

2. Нулеотидтерінің кө п санының тү сіп қ алуы

3. 180 градусқ а бұ рылуы

4. Хромасома учасксінің басқ а аймақ қ а ауысуы

5. Хромасоманың ө згеруі

30.ШЫҒ У ТЕГІНЕ БАЙЛАНЫСТЫ МУТАЦИЯ БӨ ЛІНЕДІ:

1. Спонтанды

2. Индуцебильді

3. Шынайы

4. Спрессорлы

5. Қ айтымды

31.БАКТЕРИЯЛАРДАҒ Ы МУТАЦИЯЛЫҚ Ө ЗГЕРІСТЕРДІ АТАҢ ЫЗ

1. Генетикалық

2. Фенотиптік

3. Рекомбинациялық

4. Сочетанный

5. Модификациялық

32.ТРАНСЛОКАЦИЯ:

1. Хромасома учаскаларының қ айталануы

2. Нулеотидтерінің кө п санының тү сіп қ алуы

3. 180 градусқ а бұ рылуы

4. Хромасома учасксінің басқ а аймақ қ а ауысуы

5. Хромасоманың ө згеруі

33.МУТАЦИЯ:

1. Генетикалық материалының донор жасушасынан рецепиент жасушасына алмасуы

2. Бактериялық хромасомадағ ы плазмиданың интеграциялануы

3. Мутагендік ә серге байланысты тұ қ ымқ уалаушылық ө згергіштері

4. Прокариот жасушасындағ ы генотип ө згерісі

5. Белок биосинтезін кү шейтеді

34.МУТАЦИЯ ПАЙДА БОЛАДЫ:

1. Рентген сә улесі ә серінен

2. Ультракульгін сә уле

3. Жарық спектрының кө рінетін бө лігі ферменттер

4. Сары су

35.МИКРООРГАНИЗМДЕРДІҢ ШТАММДАРЫН Қ ОЛДАНАДЫ:

1. Фермент

2. Витамин

3. Вакцина

4. Бактериофаг

5. Сары су

36.ФЕНОТИПТІК Ө ЗГЕРГІШТІККЕ ЖАТАДЫ:

1. Вакцина штаммын алу

2. Фенолды ортада бактериялар қ ылшасынан айырылу

3. Эписомды жұ мсау

4. Спецификалық емес

5. Спецификалық трансформация

37.ФЕНОТИПТІК Ө ЗГЕРГІШТІКТІҢ ПАЙДА БОЛУЫ:

1. Полиморфизм

2. Дииссосация

3. Трансдукция

4. L пішінді трансформация

38. ГЕНЕТИКАЛЫҚ РЕКОМБИНАЦИЯ НЕГІЗДЕЛЕДІ:

1. Ата ана жасушасын тасымалдайтын геннің комбинациясы, екі жасуша аралығ ындағ ы генетикалық материалдың алмасуы

2. Хромасома учасксінің 180 градусқ а бұ рылуы

3. Нулеотидтік қ атарының ө згеруі

4. Микробтардың қ ұ рамының ө згеруі микробтардың генетикалық ақ паратының бұ зылуын қ амтамасыз етпейді

39.ХРОМАСОМА УЧАСКАСЫНЫҢ БАСҚ А АЙМАҚ Қ А ОРЫН АУЫСТЫРУЫ:

1. Генетикалық рекомбинация

2. Диссоцация

3. Трансформация

4. Мутация

5. Коньюгация

6. Трансдукция

40.ТРАНСФОРМАЦИЯ:

1. Бактериялық хромасомағ а Днк шоғ ырлануы

2. Донордан реципиентке плазмиданың ауысуы

3. Днк учаскасындағ ы бір геннің екінші жерге ауысуы

4. Донордың днк бактериясы рецепиент

5. Рецепиент жасушасына донордың Днк фрагментімен Днк фагы кіреді

41.ТРАНСФОРМАЦИЯ ЖУРЕДІ:

1. Ө лі фагтармен

2. Фертильдік факторы

3. Донордың днк дақ ылы

4. Лигзогенизация

5. Донордың рнк дақ ылы

42. СПЕЦИФИКАЛЫҚ ПРОДУКЦИЯҒ А ЖАТПАЙДЫ:

1. Процесс ө лі фагтармен жү реді

2. Генетикалық материалды рецепиент жасушасына енгізу арқ ылы анық талады

3. Донордың анық талғ ан бактерия гендерінің рецепиент жасушасына ауысуы

4. Рецепиент жасушасына донордың днк фрагменттерімен днк фагы кіреді

43.HFR ШТАММЫНЫҢ F - ФАКТОРЫ ОРНАЛАСҚ АН:

1. Цитоплазмада

2. РНК

3. Хромасомада интеграцияланғ ан

4. нуклеотидте

5. ө лі фагта

44.ПЛАЗМИДАНЫҢ ДЕТЕМИНАЦИЯЛЫҚ ТОБЫНЫҢ НЕГІЗГІ БЕЛГІЛЕРІ:

1. Хромасомадан тыс тұ қ ым қ уалау факторы болып табылады

2. Жасуша бактериясының цитоплазмасында орналасқ ан

3. Ө з еркімен кө беймейді

4. Циркулярлы болады

5. Бактериялардың лизисіншақ ырады

45.R - ПЛАЗМИДАҒ А НЕГІЗДЕЛГЕН АНТИБИОТИКТЕРДІҢ ТҰ РАҚ ТЫЛЫҒ Ы:

1. Пинициллин

2. Стрептомицин

3. Эритрин

4. Этмолин

5. Тетрациклин

46.БАКТЕРИЯЛАРДЫҢ ДӘ РІЛІК ТҰ РАҚ ТЫЛЫҒ ЫНЫҢ ТАРАЛУЫ:

1. Жасуша бактериясының қ абатындағ ы синтезінің бузылуы

2. Микроб цитоплазмасындағ ы белок коагуляциясы

3. Микроб жасушасындағ ы метоболизмнің бузылуы

4. Ә ртурлі жасуша туріне енетін плазмидалардың кө шуі

5. Белок синтезә нә і ә ртурлі этаптарының бекітілуі

47.ГЕНЕТИКАЛЫҚ Ө ЗГЕРІС НӘ ТИЖЕСІНДЕ БАЙҚ АЛАДЫ:

1. Мутация

2. Фильтрленуші бактериялардың пайда болуы

3. Диссоцация

4. Ферментативтік ө згергіштік

5. Коньюгация

48.ЭПИСОМДЫҚ ФАКТОРЛАРҒ А ЖАТАДЫ:

1. Вирулентті бактерифаг

2. Ө лі бактерифаг

3. Жасуша плазмидасы

4. Суперметагендер

5. Дә рілік тұ рақ тылық факторы

49.МИКРООРГАНИЗМДЕРДІҢ МОДИФИКАЦИЯСЫ СИПАТТАЛАДЫ:

1. Генотип негізінде фенотип ө згереді

2. Генотип ө згерісі

3. Сыртқ ы ортағ а тә уелсіз

4. Тур жасаушы ө згергіштік

ТЕЗАУРУС (глоссарий):

Ген

Нуклеоид

Плазмида

Генетикалық рекомбинация

Трансформация

Трансдукция

Конъюгация

Сабақ тың болжамды жоспары: