Тәжірибелік сабақтарға арналған әдістемелік нұсқаулар

Тақ ырып. Жалпы микробиология. Микроорганизмдердің жіктелуі жә не жү йелеу. Бактериялардың морфологиясы. Жағ ынды дайындау техникасы. Грам ә дісімен бояу

2.Мақ саты:

Студенттерді медициналық микробиология пә нінің міндеттерімен, мақ саттарымен таныстыру. Микроорганизмдердің жіктелуімен, прокариоттар морфологиясымен жә не де бактериялық жағ ынды жасау техникасымен, Грам ә дісімен жә не қ арапайым, кү рделі бояу ә дістерімен таныстырып оқ ыту.

3. Оқ ыту ә дістері:

Студенттің білімін қ алыптастыру:

- микробиология пә нінің мақ саттарымен студенттерге таныстыру.

- микроорганизмдердің жү йелілігі жә не жіктелуі.

- микроорганизмдердің негізгі топтарымен таныстыру.

- бактериялық жағ ынды жасау техникасымен студенттерді ү йрету

- бактериялық жағ ындыны бояу ә дістерімен таныстыру

- грам ә дісімен бояудың техникасымен ү йрету

- микробиология пә ні жә не оның дә рігер тә жірибесіндегі ролі;

- микроорганизмдер морфологиясы;

Тә жірибелік дағ дыларғ а қ алыптастыру:

- тығ ыз жә не сұ йық ортада ө скен микроб дақ ылынан жағ ынды жасау;

- Грам ә дісімен бояудың ережелерімен танысу.

4. Тақ ырыптың негізгі сұ рақ тары:

1. Микробиология пә ні жә не оның міндеттері мен мақ саттары.

2. Микроорганизмдердің жү йелілігінің негізгі принциптері.

3. Клон, штамм, ТҮ Р, популяция, туыстастық, тұ қ ымы, серовар.

4. Микроорганизмдердің негізгі топтары.

5. Жағ ынды жасаудың негізгі кезең дері

6. Қ арапайым бояу ә дістері.

7. Грам ә дісімен бояу: мақ саты, принциптері, кезең дері.

5. Білім беру жә не оқ ыту ә дістері: (кішігірім топтар, сабақ барысында жұ мыс, кейс стадиялар, пікірталастар, ситуациялық есептер, презентациялар жә не т.б.)

Пассивті ә діс - тү сіндіру.

Белсенді ә діс – тә жірибелік жұ мысты орындау жә не талқ ылау, зерттеу хаттамасын толтыру; мультимедиялық мә ліметтер базасым, компьютерлік моделдержә не бағ дарламалармен жұ мыс жасау.

Интерактивті – кіші топтармен жұ мыс жасау.

6. Ә дебиеттер:

Негізгі:

1.Борисов Л.Б. Медицинская микробиология, вирусология, иммунология.- М.: МИА, 2005. - 734 с.

2.Медицинская микробиология, вирусология, иммунология (под ред. Воробьёв А.А) МИА., Москва, 2004.- 690с.

3.Коротяев А.И, Бабичев С.Л. Медицинская микробиология, иммунология и вирусология. - СПб.: Спец. лит, 2000. - 591 с.

4.Медицинская микробиология /Гл.ред В.И. Покровский, O.K. Поздеев. - М.: ГЭОТАР МЕДИЦИНА, 2006. — 1200 с.

5.Тец В.В. Руководство к практическим занятиям по медицинской микробиологии, вирусологии и иммунологии – М.: Медицина, 2002. - 352 с.

6.Компьютерная программа " Диаморф" - " Медицинская микробиология" - атлас-руководство по бактериологии микологии, протозоологии и вирусологии под редакцией акад.проф. Воробьева А.А.

7.Дикий И.Л, Сидарчук И.И. и др. Микробиология. Руководство к лабораторным занятием. Киев, 2004, 583 с.

Қ осымша:

1.Борисов Л.Б., Козьмин-Соколов Б.В., Фрейдлин И.С. Руководство клабораторным занятиямпо медицинской микробиологии, вирусологии, иммунологии. - М.: Медицина, 1993.

2.Н.Красилыников А II. Справочник по антисептике. - Минск. - Выс шк.- 1995. - 367с.

3.Галактионов В.Т. Иммунология. - М. - Изд. " РИЦ МДК". - 2000. – 487с.

4.Воробьев А.А. " Микробиология, иммунология". - М.: МИА, 2002.

5.Воробьев А.А., Кривошейн Ю.С., Широбоков В.П. Медицинская и санитарнаямикробиология. - М.: Издательский центр " Академия" – 2003. – 464 с.

6.Аравийский Р.А., Горшкова Г.И. Практикум по медицинской микологии. - С-Пб. - 1995. - 50 с.

7.Всант P., Мосс У., Уивер Р. Определитель нетривиальных патогенных грамотрицательных бактерий (аэробных и факультативно-анаэробных). - М.: Мир, 1999. – 791 с.

8.Внутрибольничные инфекции // Под ред. Р.П.Венцелла. - М.: Медицина, 1990.- 656 с.

9.Саттон Д., Фотергилл А., Ринальди М. Определитель патогенных и условно-патогенных грибов. - Изд. Мир, 2001. - 470 с.

10.МаянскийА.Н.Микробиология дляврачей. - Нижний Новгород: Издательство Нижегородской государственной медицинской академии, 1999. — 400 с.

11.Котова А.Л. Клиническая микробиология: Методические указания.-Алматы, 2004.- 162с.

12.Тец В.В. Справочник по клинической микробиологии – СП Стройлеспечать. – 1994.– 224 с.

13.Определитель бактерий Берджи /Под ред Д.Хоулта, Н.Крига, П.Снитаи др.// М.: Мир, 1997. - в 2 томах.

14.Вопросы общей вирусологии, под ред. Кисилева И.О. Санкт- Петербург, 2007, 375 с.

15.Поздеев О.К. Медицинская микробиология: Учеб. О.К.Поздеев; под ред. В.И.Покровского.-2-е изд.испр.-М.: ГЭОТАР-МЕД, 2004.-768 с

Қ азақ тілінде:

Қ осымша:

1. Медициналық микробиология, Алматы, 2011, 683 б Рамазанова Б.А, Кудайбергенұ лы К.К редакциялаумен.

2. Б.А. Рамазанова, А.Л. Котова жә не т.б. Микроорганизмдер морфологиясы.(оқ у- ә дістемелік қ ұ рал) Алматы, 2007, 131б.

3. Б.А. Рамазанова, К.К Қ ұ дайбергенұ лы, А.Л Котова. Инфекция туралы ілім.(оқ у-қ ұ ралы) Алматы 2007, 111 б.

4. Б.А.Рамазанова, А.Л Котова жә не т.б. Микроорганизмдер физиологиясы. (оқ у - ә дістемелік қ ұ рал). Алматы, 2007, 126 б.

5. Б.А. Рамазанова, А.Л Котова жә не т.б. Микроорганизмдер экологиясы. (оқ у- қ ұ ралы). Алматы, 2007, 95 б.

6. Б.А. Рамазанова, А.Л Котова жә не т.б. Микробтарғ а қ арсы қ олданылатын препараттар (оқ у- қ ұ ралы) Алматы, 2007., 47 б.

7. Микробиология жә не вирусология (жалпы бө лімі): Оқ у қ ұ ралы /Ү.Т.Арық паева, К.Х.Алмағ амбетов, Н.М.Бисенова, Н.Б.Рахметова, Г.Д.Асемова, Койшебаева К.Б., Бисимбаева С.К., Калина Н.В./. 1-ші басылым. (Медициналық жә не фармацевтикалық мамандық бойынша жоғ ары оқ у орындарының студенттеріне арналғ ан оқ у қ ұ ралы) - Астана, 2005. – 208 б.

8. «Микроорганизмдердің морфологиясы» оқ у қ ұ ралы, Астана, 2004, 32б.; Микробиология жә не вирусология (жеке бө лімі): Оқ у қ ұ ралы /Ү.Т.Арық паева, К.Х.Алмағ амбетов, Н.М.Бисенова, Ә.Ө.Байдү йсенова, Н.Б.Рахметова, Г.Д.Асемова /1-ші басылым. (Медициналық жә не фармацевтикалық мамандық бойынша жоғ ары оқ у орындарының студенттеріне арналғ ан оқ у қ ұ ралы) - Астана, 2006. – 199 б.

Қ осымша:

1. Жалпы микробиологиядан лабораториялық сабақ тар бойынша оқ у-ә дістемелік қ ұ рал (А.Л. Котованың ред.). – Алматы, 1997.

Ағ ылшын тілінде:

Негізгі:

1.Richard V Georing, Hazel M Docrell, Mark Zukerman, Derek Wakelin, Ivan M Roit, Cedric Mims, Peter L Chiodini “Medical Microbiology”, 4^th Edithion, 2008, UK, p.656.

2.Jacquelyn G Black “Microbiology”, 7 ^th , WILEY, 2010, p.846

3. Patric R Muray, Ken S Rosenthal, Michael F Pfaller “Medical Mcrobiology”, 5^th Edithion, 2008, p.962

4. Cedric Mims, Hazel M Docrell, Richard V Georing, Ivan M Roit, Derek Wakelin, Mark Zukerman, “Medical Microbiology”, 3^th Edithion, 2004, ELSEVIER MOSBY, p.659.

5. Geo F Brooks, Kaaren C Carroll, Janett S Butel, Stephen F Morse, 24^th Edithion, JAWETZ, MELNICK& ADELBERG^S

6. Mark Gladwin, Bill Trattler, “Clinical Microbiology”, 4^th Edithion, MedMaster, Miami, 2007, p.393.

7. Anathanarayan R., Paniker C.K.J. Text book of microbiology. Orien Longman. Seven edition, 2005.

8. Medical microbiology. Ed.by Inta Ozols. Elsevier Mosby, 2004.

Қ осымша:

1.Robert M Diamond “Designing Assessing Courses and Curricula”, 3^th Edithion, Jossey-Bass, 2008, p.487

2.Patric Leonardi “Microbiology Study Guide: Key Review Questions and Answers”, Silver Educational Publishig, 2005, p.78

3.N.Cary Engelberg, Victor DiRita, Terence S Dermondy, “Mechanisms of Microbial Disease”, 4^th Edithion, Lippincton Williams& Wilkins, 2007, p.762

4.William F Strohl, Harriet Rouse, Bruce D Fisher, “Microbiology”, Lippincton^s, 2001, p.516

5.Jawetz, Melnic & Adelberg. Medical microbiology. Singapore. 2004.

6.Arora D.R. Text book of microbiology. CB. 2001.

7.William A. Stradit, Harriet Rouse, Bruce D. Fisher. Microbiology. 2001, Lippencott, Williams and Wilkins

8.Black Jacquelyn G. Microbiology. Principles & Applications, 1996 by Prentice-Hall, New Jersey

9.Medical microbiology. An introduction to Infectious Diseases. Ed. by Ryan Kenneth J. Appleton and Lange. Stamford, Connecticut, 1998.

10.Toni Hart, Paul Shears. Atlas de Roche de Microbiologie. - Paris., 1997.- 314р.

7. Бақ ылау (сұ рақ тар, тесттер, есептер жә не т.б.):

Сұ рақ тар:

1. Микроскопиялау ә дістері?

2. Бактерия морфологясын қ андай ә діспен зерттейді?

3. Бактериялардың тинкториальды қ асиеттері дегеніміз не?

4. Микроскоптың иммерсиялық жү йесі дегеніміз не?

5. Иммерсиялық жү йемен микроскопта жұ мыс істеу принципін рет-ретімен келтіру.

6. Бактериологиялық лабораторияда жұ мыс істеу ережесі.

7. Бактериологиялық лабораторияда қ ауіпсіздік ережелерін қ адағ алау.

Жағ дайлық есептер:

1. Микроб дақ ылынан дайындалғ ан, боялғ ан препаратты иммерсиялық микроскопта қ арағ анда кү лгін – кө к тү ске боялғ ан пакет тә різдес кокктар кө рінеді. Бактерияның морфологиясын жә не Грамша қ алай боялғ анын анық таң ыз.

Жауабы: Грам (+) кокктар, сарциналар.

2. Грамша боялғ ан жағ ындыда қ ызыл тү сті, орташа кө лемдегі, шеттері жұ мырланғ ан таяқ шалар мен жү зім тә різді орналасқ ан кү лгін кокктар анық талғ ан. Бактерияның морфологиясын жә не Грамша қ алай боялғ анын анық таң ыз.

Жауабы: Жағ ындыда ішек таяқ шалары мен стафилококктан тұ ратын микробтар қ оспасы.

Вопросы блиц-опроса:

Блиц-сауалнама сұ рақ тары:

1. Иректелген бактерияларғ а мысал келтірің із.

Жауабы: Спирилла, кампилобактерия, вибрион, спирохета

2. Диплококктар жағ ындыда қ алай орналасады?

Жауабы: Қ ос-қ остан

3. Грам (-) бактерияларғ а мысал келтірің із.

Жауабы: ішек таяқ шалары, менингококктар, бордетеллалар, гонококктар, протей

4. Морфонұ сқ а таксономиялық қ асиеттерге жатады ма?

Жауабы: Ия

5. Стафилококктар жағ ындыда қ алай орналасады?

Жауабы: жү зім тә різді

6. Стрептококктар жағ ындыда қ алай орналасады?

Жауабы: моншақ тә різді

7. Прокариоттарғ а сипаттама берің із.

Жауабы: бө лінудің бинарлы тү рі, бір хромосома, 1-10 мкм, азот фиксациясы, анаэробты тыныс алу

8. Сарциналар жағ ындыда қ алай орналасады?

Жауабы: қ апшық тә різді

9. Эукариоттарғ а сипаттама берің із.

Жауабы: гистондар, ядро мембранасы, бірнеше хромосома, жасуша қ абырғ асының стероидтары, 10-100 мкм, хитин немесе целлюлоза, тінді дифференциация.

10. Саң ырауқ ұ лақ тар Грам (+) немесе Грам (-) микроорганизмдердің қ айсысына жатады?

Жауабы: Грам (+)

11. Хламидиялардың тіршілік ету формасын кө рсетің із.

Жауабы: Жасушадан тыс - элементарлы денешіктер, Жасушаішілік - ретикулярлы денешіктер

12. Саң ырауқ ұ лақ тар эукариоттар немесе прокариоттардың қ айсысына жатады?

Жауабы: эукариоттарғ а

13. Лептоспиралардың морфологиялық ерекшеліктерін кө рсетің із.

Жауабы: 18-20 ұ сақ бұ рамалары бар иілгіш спиральтә різді жасушалар, бір немесе екі шеті ілмек тә різді иілген («С» немесе «S» ә ріптерін еске тү сіреді).

11. Актиномицеттер қ алай кө бейеді?

Жауабы: спора арқ ылы, мицелияның фрагментациясы арқ ылы

15. Боррелияның морфологиялық ерекшеліктерін сипаттаң ыз.

Жауабы: 3-8 ірі бұ рамалары бар спиральтә різді жасушалар, 18-20 ұ сақ бұ рамалары бар иілгіш спиральтә різді жасушалар.

16. Прокариоттарғ а мысал келтірің із.

Жауабы: хламидия, спирохета, риккетсия, микоплазма, актиномицет, жалпы бактериялар

17. Бактериялардың қ андай формаларын білесіз?

Жауабы: иректелген, шартә різді, таяқ шатә різді

18. Микробиологиялық зерттеу ә дістерін кө рсетің із.

Жауабы: биологиялық, серологиялық, микроскопиялық, аллергиялық, бактерио (вирусо-мико-)логиялық, генотиптеу (ПЦР т.б.).

19. Бактерия мө лшерін қ андай ө лшемде анық тайды?

Жауабы: микрометрде

20. Трепонеманың морфологиялық ерекшеліктерін сипаттаң ыз.

Жауабы: 8-12 біркелкі бұ рамалары бар иректелген жасушалар, Романовский – Гимзе ә дісімен нашар боялады (бозғ ылт-алқ ызыл тү ске)

21. Таяқ шатә різді бактерияларғ а мысал келтірің із.

Жауабы: ішек таяқ шалары, сальмонелла, антракоид т.б.

ТЕСТТЕР:

1. ПАСТЕРДІҢ АШЫЛУ ТАРИХЫНА ЖАТПАЙДЫ:

1. Анаэробиоз қ ұ былысын ашты

2. Ашыту процесін микроорганизмдер тудыратынын дә лелдеді

3. Туберкулез қ оздырғ ышын ашты

4. Стерилизациялау ә дісінің негізін қ алады

5. Вакцина дайындаудың ғ ылыми негізін қ алады

2. РОБЕРТ КОХТЫҢ НЕГІЗГІ ЕҢ БЕГІ:

1. Куйдіргі ауруына қ арсы вакцина шығ арды

2. Қ ұ тыру қ оздырғ ышын ашты

3. Сал ауруына қ арсы вакцина ашты

4. Шешек ауруына қ арсы вакцина ашты

5. Бактерияларды бояп зерттеудің негізін қ алады

3. И.И МЕЧЕНКОВТЫҢ МИКРОБИОЛОГИЯҒ А СІҢ ІРГЕН ЕҢ БЕГІ:

1. Таза дақ ылды бө ліп алу ә дісін ұ сынды

2. Фагоцитоз туралы ілімнің негізін қ алады

3. ЖИТС (СПИД) ауруын зерттеді

4. Вирустарды ашты

5. Анафилаксияны зерттеді

4. А.ЛЕВЕНГУК:

1. Тірі контагиялар туралы идея ашты

2. Алғ ашқ ы микроскопты қ ұ растырды

3. Оба қ оздырғ ышын ашты

4. Жұ қ палы аурулар табиғ аты туралы болжам айтты

5. Дифтерия ауруын зерттеді

5. ТҮ Р ДЕГЕНІМІЗ НЕ:

1. Бір клеткадан алынғ ан микроб дақ ылы

2. Микробтың бір тү рінің тұ қ ымдық жиынтығ ы

3. Тегі бір микробтардың бірлестігі

4. Жасанды ортада ө сірілетін микробтар

5. Таксонның дұ рыс аты

6. ТАБИҒ АТТАҒ Ы МИКРООРГАНИЗМДЕРДІҢ РӨ ЛІ:

1. Табиғ атта зат алмасуды қ амтамыз етеді

2. Атмосфералық газдың қ ұ рамын бұ зады

3. Адамдарғ а ешқ андай қ ауіптілігі жоқ

4. Барлық уақ ытта қ олайсыз ә сер етеді

5. Адам тіршілігінде оларды пайдаланбайды

7. БАКТЕРИЯЛАР ЖАТАТЫН Ә ЛЕМ:

1.Eucariotae

2.Micrococcaceae

3.Vira

4.Procaryotae

5.Enterobacteriaccae

8.КЛОН ДЕГЕНІМІЗ НЕ:

1.Микробтың бір тү рінің жиынтығ ы

2.Белгілі бір инфекция кө зінен бө лініп алынғ ан дақ ыл

3.Генотипі бір микробтар жиынтығ ы

4.Микробтың бір клеткасынан ө сіп ө ндірілген микроорганизмдер дақ ылы

5.Қ ө ректік ортада ө сіріліп кө бейтілген микробтың бір тү рі

9.ТАКСОНОМИЯЛЫҚ АТАУЛАРҒ А ТӘ Н АНЫҚ ТАМАЛАРЫН АЖЫРАТЫП КӨ РСЕТ:

1.Таксон

2.Таза дақ ыл

3.Тү р

4.Штамм

5.Клон

А.Ә р жерден бір адамнан немесе одан ә р мезгілде бө лініп алынғ ан, қ асиетінде шамалы ерекшелігі бар микроб дақ ылы

Б.Қ оректік ортада ө сірілген біркелкі микробтар жиынттығ ы

В.Таксономиялық категория шегінде, бірың ғ ай қ асиеттері бар бірдей организмдер тобы

Г.Микобтың бір жасушасыннан ө сіп ө ндірілгенұ рпақ тар жиынтығ ы

Д.Туыстық тың басқ а ө кілдерінен ерекшелігі бар жақ ын қ асиеттері бойынша топтастырылғ ан микробтар бірлестігі

10.ПРОКАРИОТТАР Ә ЛЕМІНЕ МЫНАДАЙ БӨ ЛІМ ЖАТАДЫ:

1. Хемоорганотрофтар

2.Вирустар

3. Скотобактериялар

4. Бацилалар

5. Саң ырауқ ұ лақ тар

11. ПРОКАРИОТТАРҒ А ТҚ МЕНДЕГІЛЕРДІҢ Қ АЙСЫСЫНЫҢ Қ АТЫСЫ ЖОҚ:

1.Ядросы оқ шауланбағ ан

2. Ядросы фибриллярлы қ ұ рылымнан тұ рады

3. Митохондриялары болмайды

4. Патогенді тү рлері болмайды

5.Тотығ у-тотық сыздану фермегттері лизосомада орналасады

12.БАКТЕРИЯЛАРДЫҢ МОРФОЛОГИЯЛЫҚ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ:

1. Пішіні жә не қ ұ рылысы

3. Бактериялардың ө су ерекшелігі

4. Колониялардың морфологиясы

5. Боялу тү рі

13.БАКТЕРИЯНЫҢ НЕГІЗГІ ПІШІНДЕРІ:

1.Коктар

2.Таяқ шалар

3.Спирохита

4.Саң ырауқ ұ лақ тар

5.Риккетсия

14.КОКТАРДЫҢ Ә Р ТҮ РЛІ ОРНАЛАСУЫ МЫНАҒ АН БАЙЛАНЫСТЫ:

1.Коктардың ө лшеміне

2.Саны мен орналасуына

3.Ә ртү рлі бағ ытта бө лінуіне байланысты

4.Капсула тү зеуі бойынша

5.Температурағ а тө зімділігі бойынша

15.БАКТЕРИЯНЫҢ СИПАТТАМАСНА ЖАТАДЫ:

1.Цилиндр пішіндес таяқ ша

2.Жағ ындыды спора қ ұ райды

3.Сө зсіз тү рде талшығ ы болу керек

4.Бү ршіктену арқ ылы кө бейеді

5.Жыныстық жолмен ұ рпақ танады

16.БАЦИЛЛАЛАР:

1.Кокк пішінділер

2.Волютин дә ндері болады

3.Грамша теріс боялады

4.Капсула тү зейді

5.Спорасы болады

17.ТҮ Р:

1.Бір клеткадан алынғ ан микроб дақ ылы

2.Микробтың бір тү рінің дақ ылдық жиынтығ ы

3.Тегі бір микробтар бірлестігі

4.Жасанды ортада ө сірілген микобтар

5.Таксонның дұ рыс аты

18.БАКТЕРИЯЛАРДЫҢ МӨ ЛШЕРІ Ө ЛШЕНЕДІ:

1.Нанометр

2.Микрометр

3.Ангстермен

4.Миллиметрмен

5.Седементациялық кө рсеткішпен

19.ЖАҒ ЫНДЫДА ПАКЕТ ТӘ РІЗДІ ОРНАЛАСҚ АН КОККТАР КӨ РІНДІ.Қ АНДАЙ КОККТАР ДЕП ОЙЛАЙСЫЗ:

1.Стафилококк

2.Микрококк

3.Стрептококк

4.Менингококк

5.Сарцина

20. ЖАҒ ЫНДЫНЫ ТІРІ МИКРОБ ДАҚ ЫЛЫН ДАЙЫНДАУ Ү ШІН Қ АЖЕТ:

1. Резиналы қ олқ ап

2. Работу в вытяжном шкафу или ламинарном боксе

3. Фиксацию в пламени для обезвреживания микробов

4. Аталғ андардың барлығ ы

21.БОЯЛҒ АН ПРЕПАРАТТАҒ Ы БАКТЕРИЯ МОРФОЛОГИЯСЫН ЗЕРТТЕУДЕ Қ ОЛДАНЫЛАДЫ:

1.Фазалы- констрасты і микроскоп

2.Люминистентті микроскоп

3.Иммерсиялық объектив

4.Қ ұ рғ ақ объектив

5.Тү нек айдынды микроскоп

22.ИММЕРСИЯЛЫҚ МИКРОСКОПТА Қ АРАУ Ү ШІН Қ АЖЕТ:

1.Конденсорды тө мен тү сіру

2.Бү йірден бағ ытталғ ан кү шті жарық

3.40-шы объективті қ олдану

4.Диафрагманы жауып тастау

5.Иммерсиялық май қ ұ йып зерттеу

23. ГРАМ- ОҢ БАКТЕРИЯЛАРДЫҢ БОЯЛУ РЕТІН КӨ РСЕТІҢ ІЗ:

1. Бактериялар фуксинді қ ызыл тү ске боялады

2. Қ абық тың терең қ уыстарын спиртпен ө ң дейді

3. Жасушада фиксацияланбайтын кристалды – кү лгін жә не йод комплекс қ ұ райды

4. Бактерияларды кү лгін тү ске бояп, спиртпен ө ң дейді

5. Рибонуклеинді магний кө мегімен жасушаны фиксацияланғ ан кристалды кү лгін тү с жә не йод комплекс тү зеді

24. Қ АРАПАЙЫМ БОЯУ Ә ДІСІН ТАБЫҢ ЫЗ:

1. Метилен кө гінің сулы спиртті ерітіндісі

2. Метилен кө гінің сулы ерітіндісі

3. Фуксиннің сулы спиртті ерітіндісі

4. Романовский-Гимзе

5. Циль-Нильсен

6. Нейссер

7. Ожешко

8. Бурри

9. Грам

25. ЖАҒ ЫНДЫСЫ БАР Ә ЙНЕКШЕНІ ФИЗИКАЛЫҚ Ә ДІСПЕН ЖАЙ Қ ИМЫЛМЕН КӨ РСЕТЕДІ ________________________________________________________________________

26. ЖАҒ ЫНДЫСЫ БАР Ә ЙНЕКШЕНІ ХИМИЯЛЫҚ Ә ДІСПЕН Қ АЙДА ТҮ СІРЕДІ___________________________________________________________________________________

27. Қ АРАПАЙЫМ БОЯУ Ә ДІСІНДЕ Қ ОСЫМША ИНГРИДИЕИЕНТТЕРДІ Қ ОЛДАНАДЫ, ОЛАР БОЯУ Қ АСИЕТТЕРІНЕ ЖАТАДЫ МА

1) ИЯ

2) ЖОҚ

28. Қ АРАПАЙЫМ БОЯУ Ә ДІСІНДЕ БІРНЕШЕ БОЯҒ ЫШ ЗАТТАРДЫ Қ ОЛДАНА МА:

1) ИЯ

2) ЖОҚ

29. ГРАМ – ТЕРІС БАКТЕРИЯЛАРДЫҢ БОЯЛУ РЕТІН АНЫҚ ТАҢ ЫЗ:

1. Бактериялар фуксинді қ ызыл тү ске боялады

2. Қ абық тың терең қ уыстарын спиртпен ө ң дейді

3. Жасушада фиксацияланбайтын кристалды – кү лгін жә не йод комплекс қ ұ райды

4. Бактерияларды кү лгін тү ске бояп, спиртпен ө ң дейді

5. Рибонуклеинді магний кө мегімен жасушаны фиксацияланғ ан кристалды кү лгін тү с жә не йод комплекс тү зеді

30. ГРАМ Ә ДІСІ БОЙЫНША БОЯУДЫҢ РЕТІН АНЫҚ ТА:

1. Ағ ынды сумен шаю

2. 30 сек -1 мин аралығ ында спиртпен тү ссіздендіру

3. 1-2 мин фуксин ерітіндісімен бояу

4. 1-2 мин қ ара тү ске бояу ү шін Люголь ерітіндісін тамызу

5. 1-2 фиксацияланғ ан апаратқ а генционвиолетті тамызу

31. СҰ ЙЫҚ ЕРІТІНДІ КӨ МЕГІМЕН ФИКСАЦИЯЛАНҒ АН ЖАҒ ЫМДЫ ДАЙЫНДАУ РЕТІ:

1. Заттық ә йнекшені залалсыздандыру

2. От жалынында жағ ындыны фиксациялау

3. Жағ ындыны ауада кептіру, от жалынында ұ стау

4. Зерттелетін ерітіндіге ілмекпен жағ ындыны дө ң гелек етіп жағ у

5. Жағ ындыны тегіс қ абатпен дө ң гелек етіп жағ у, диаметрі шамамен 1-1, 5 см.

32. Қ АТТЫ Қ ОРЕКТІК ОРТАНЫҢ КӨ МЕГІМЕН ФИКСАЦИЯЛАНҒ АН ЖАҒ ЫНДЫ ДАЙЫНДАУ РЕТІ:

1. Заттық ә йнекшені залалсыздандыру

2. От жалынында жағ ындыны фиксациялау

3. Заттың ү стелшеге 1 тамшы су немесе физ ерітінді тамызу

4. Зерттелетін ерітіндіге ілмекпен жағ ындыны дө ң гелек етіп жағ у

5. Дайын ө німді ілмектің кө мегімен тегіс

33. БОЯЛҒ АН ПРЕПАРАТ ДАЙЫНДАУДА АТҚ АРЫЛАДЫ:

1. Жағ ындыны ауада қ ұ рғ ату

2. От жалынында фиксациялау

3. От жалынын ө тінде қ ұ рғ ату

4. Бө лмелік температурамен фиксациялау

5. Ультра – кү лгін сә улемен фиксациялау

34. МИКРОБ ДАҚ ЫЛЫНАН ДАЙЫНДАЛҒ АН ЖАҒ ЫНДЫНЫ ФИКСАЦИЯЛАЙДЫ:

1. От жалынында

2. Никифоров қ осындысында

3. Ацетонмен

4. Метил спиртімен

5. Аталғ ан ә дістердің барлығ ын қ олданады

35. ГРАМ БОЯУ Ә ДІСІНДЕ БОЯЛАТЫН БОЯУЛАР

1. Генцианвиолет

2. Метилен кө гі

3. Везувин

4. Азур – эозин

36. ГРАМ Ә ДІСІМЕН БОЯУДЫҢ НЕГІЗГІ МАҚ САТЫ:

1. Бактерияның бір тү рін екіншісінен ажырату (2 – топқ а бө лу)

2. Талшық тарын анық тау

3. Ядросын табу

4. Капсуласын анық тау

5. Протопласты анық тау

ТЕЗАУРУС (глоссарий):

Микроскопия

Микрометр

Кокктар

Бациллалар

Клостридиялар

Грам ә дісімен бояу

Сабақ тың болжамды хронометражы:

Тақ ырып. Бактерия жасушасының қ ұ рылымы. Бактерия жасуша қ ұ рылым компоненттерін анық тайтын ә дістер. Қ ышқ ылғ а тө зімді бактериялар. Кү рделі бояу ә дістері.

2. Мақ саты:

Студенттерді бактериялық жасушаның қ ұ рылымымен, кү рделі бояу ә дістерімен, қ ышқ ылғ а тө зімді бактериялардың принциптерімен таныстыру.

3. Оқ ыту міндеттері:

Студенттің білімін қ алыптастыру:

- студенттерді бактериялық жасушаның қ ұ рылымымен таныстыру

- студенттерді кү рделі бояу ә дістерімен таныстыру

- студенттерді бактериалық жасушаның химиялық қ ұ рамымен таныстыру

- қ ышқ ылғ а тө зімді бактерияларды ң негізі принциптерімен білімді жетілдіру

Тә жірибелік дағ ды қ алыптастыру:

- Циль-Нильсен бояу ә дә сі бойынша бояу;

4. Тақ ырыптың негізгі сұ рақ тары:

1. бактериялық жасушаның қ ұ рылымы жә не оның қ ызметтері

2. бактериалық жасушаның химиялық қ ұ рамы.

3. грам «+» жә не грам «-» микроорганизмдердің бактериялық жасушаның қ ұ рылымы

4. бактериалық жасушаның негізгі компоненттері.

5. Қ ышқ ылғ а тө зімді бактериялардың негіздері,

5. Білім беру жә не оқ ыту ә дістері: (кішігірім топтар, сабақ барысында жұ мыс, кейс-стадиялар, пікірталастар, ситуациялық есептер, презентациялар жә не т.б.)

Пассивті ә діс - тү сіндіру.

Белсенді ә діс – тә жірибелік жұ мысты орындау жә не талқ ылау, зерттеу хаттамасын толтыру; мультимедиялық мә ліметтер базасым, компьютерлік моделдержә не бағ дарламалармен жұ мыс жасау.

Интерактивті - кішігірім топтарда жұ мыс жасау.

6. Ә дебиеттер:

Негізгі:

1.Борисов Л.Б. Медицинская микробиология, вирусология, иммунология.- М.: МИА, 2005. - 734 с.

2.Медицинская микробиология, вирусология, иммунология (под ред. Воробьёв А.А) МИА., Москва, 2004.- 690с.

3.Коротяев А.И, Бабичев С.Л. Медицинская микробиология, иммунология и вирусология. - СПб.: Спец. лит, 2000. - 591 с.

4.Медицинская микробиология /Гл.ред В.И. Покровский, O.K. Поздеев. - М.: ГЭОТАР МЕДИЦИНА, 2006. — 1200 с.

5.Тец В.В. Руководство к практическим занятиям по медицинской микробиологии, вирусологии и иммунологии – М.: Медицина, 2002. - 352 с.

6.Компьютерная программа " Диаморф" - " Медицинская микробиология" - атлас-руководство по бактериологии микологии, протозоологии и вирусологии под редакцией акад.проф. Воробьева А.А.

7.Дикий И.Л, Сидарчук И.И. и др. Микробиология. Руководство к лабораторным занятием. Киев, 2004, 583 с.

Қ осымша:

1.Борисов Л.Б., Козьмин-Соколов Б.В., Фрейдлин И.С. Руководство клабораторным занятиямпо медицинской микробиологии, вирусологии, иммунологии. - М.: Медицина, 1993.

2.Н.Красилыников А II. Справочник по антисептике. - Минск. - Выс шк.- 1995. - 367с.

3.Галактионов В.Т. Иммунология. - М. - Изд. " РИЦ МДК". - 2000. – 487с.

4.Воробьев А.А. " Микробиология, иммунология". - М.: МИА, 2002.

5.Воробьев А.А., Кривошейн Ю.С., Широбоков В.П. Медицинская и санитарнаямикробиология. - М.: Издательский центр " Академия" – 2003. – 464 с.

6.Аравийский Р.А., Горшкова Г.И. Практикум по медицинской микологии. - С-Пб. - 1995. - 50 с.

7.Всант P., Мосс У., Уивер Р. Определитель нетривиальных патогенных грамотрицательных бактерий (аэробных и факультативно-анаэробных). - М.: Мир, 1999. – 791 с.

8.Внутрибольничные инфекции // Под ред. Р.П.Венцелла. - М.: Медицина, 1990.- 656 с.

9.Саттон Д., Фотергилл А., Ринальди М. Определитель патогенных и условно-патогенных грибов. - Изд. Мир, 2001. - 470 с.

10.МаянскийА.Н.Микробиология дляврачей. - Нижний Новгород: Издательство Нижегородской государственной медицинской академии, 1999. — 400 с.

11.Котова А.Л. Клиническая микробиология: Методические указания.-Алматы, 2004.- 162с.

12.Тец В.В. Справочник по клинической микробиологии – СП Стройлеспечать. – 1994.– 224 с.

13.Определитель бактерий Берджи /Под ред Д.Хоулта, Н.Крига, П.Снитаи др.// М.: Мир, 1997. - в 2 томах.

14.Вопросы общей вирусологии, под ред. Кисилева И.О. Санкт- Петербург, 2007, 375 с.

15.Поздеев О.К. Медицинская микробиология: Учеб. О.К.Поздеев; под ред. В.И.Покровского.-2-е изд.испр.-М.: ГЭОТАР-МЕД, 2004.-768 с

Қ азақ тілінде:

Негізгі:

1. Медициналық микробиология, Алматы, 2011, 683 б Рамазанова Б.А, Кудайбергенұ лы К.К редакциялаумен.

2. Б.А. Рамазанова, А.Л. Котова жә не т.б. Микроорганизмдер морфологиясы.(оқ у- ә дістемелік қ ұ рал) Алматы, 2007, 131б.

3. Б.А. Рамазанова, К.К Қ ұ дайбергенұ лы, А.Л Котова. Инфекция туралы ілім.(оқ у-қ ұ ралы) Алматы 2007, 111 б.

4. Б.А.Рамазанова, А.Л Котова жә не т.б. Микроорганизмдер физиологиясы. (оқ у - ә дістемелік қ ұ рал). Алматы, 2007, 126 б.

5. Б.А. Рамазанова, А.Л Котова жә не т.б. Микроорганизмдер экологиясы. (оқ у- қ ұ ралы). Алматы, 2007, 95 б.

6. Б.А. Рамазанова, А.Л Котова жә не т.б. Микробтарғ а қ арсы қ олданылатын препараттар (оқ у- қ ұ ралы) Алматы, 2007., 47 б.

7. Микробиология жә не вирусология (жалпы бө лімі): Оқ у қ ұ ралы /Ү.Т.Арық паева, К.Х.Алмағ амбетов, Н.М.Бисенова, Н.Б.Рахметова, Г.Д.Асемова, Койшебаева К.Б., Бисимбаева С.К., Калина Н.В./. 1-ші басылым. (Медициналық жә не фармацевтикалық мамандық бойынша жоғ ары оқ у орындарының студенттеріне арналғ ан оқ у қ ұ ралы) - Астана, 2005. – 208 б.

8. «Микроорганизмдердің морфологиясы» оқ у қ ұ ралы, Астана, 2004, 32б.; Микробиология жә не вирусология (жеке бө лімі): Оқ у қ ұ ралы /Ү.Т.Арық паева, К.Х.Алмағ амбетов, Н.М.Бисенова, Ә.Ө.Байдү йсенова, Н.Б.Рахметова, Г.Д.Асемова /1-ші басылым. (Медициналық жә не фармацевтикалық мамандық бойынша жоғ ары оқ у орындарының студенттеріне арналғ ан оқ у қ ұ ралы) - Астана, 2006. – 199 б.

Қ осымша:

1. Жалпы микробиологиядан лабораториялық сабақ тар бойынша оқ у-ә дістемелік қ ұ рал (А.Л. Котованың ред.). – Алматы, 1997.

Ағ ылшын тілінде:

Негізгі:

1.Richard V Georing, Hazel M Docrell, Mark Zukerman, Derek Wakelin, Ivan M Roit, Cedric Mims, Peter L Chiodini “Medical Microbiology”, 4^th Edithion, 2008, UK, p.656.

2.Jacquelyn G Black “Microbiology”, 7 ^th , WILEY, 2010, p.846

3. Patric R Muray, Ken S Rosenthal, Michael F Pfaller “Medical Mcrobiology”, 5^th Edithion, 2008, p.962

4. Cedric Mims, Hazel M Docrell, Richard V Georing, Ivan M Roit, Derek Wakelin, Mark Zukerman, “Medical Microbiology”, 3^th Edithion, 2004, ELSEVIER MOSBY, p.659.

5. Geo F Brooks, Kaaren C Carroll, Janett S Butel, Stephen F Morse, 24^th Edithion, JAWETZ, MELNICK& ADELBERG^S

6. Mark Gladwin, Bill Trattler, “Clinical Microbiology”, 4^th Edithion, MedMaster, Miami, 2007, p.393.

7. Anathanarayan R., Paniker C.K.J. Text book of microbiology. Orien Longman. Seven edition, 2005.

8. Medical microbiology. Ed.by Inta Ozols. Elsevier Mosby, 2004.

Қ осымша:

1.Robert M Diamond “Designing Assessing Courses and Curricula”, 3^th Edithion, Jossey-Bass, 2008, p.487

2.Patric Leonardi “Microbiology Study Guide: Key Review Questions and Answers”, Silver Educational Publishig, 2005, p.78

3.N.Cary Engelberg, Victor DiRita, Terence S Dermondy, “Mechanisms of Microbial Disease”, 4^th Edithion, Lippincton Williams& Wilkins, 2007, p.762

4.William F Strohl, Harriet Rouse, Bruce D Fisher, “Microbiology”, Lippincton^s, 2001, p.516

5.Jawetz, Melnic & Adelberg. Medical microbiology. Singapore. 2004.

6.Arora D.R. Text book of microbiology. CB. 2001.

7.William A. Stradit, Harriet Rouse, Bruce D. Fisher. Microbiology. 2001, Lippencott, Williams and Wilkins

8.Black Jacquelyn G. Microbiology. Principles & Applications, 1996 by Prentice-Hall, New Jersey

9.Medical microbiology. An introduction to Infectious Diseases. Ed. by Ryan Kenneth J. Appleton and Lange. Stamford, Connecticut, 1998.

10.Toni Hart, Paul Shears. Atlas de Roche de Microbiologie. - Paris., 1997.- 314р.

7. Бақ ылау (сұ рақ тар, тесттер, есептер жә не т.б.):

Сұ рақ тар:

1. Бактериалық жасушаның негізгі қ ұ рылымы жә не оның қ ызметтері

2. Нуклеоид, жә не оның эукариоттық жасушадан айырмашылығ ы

3. Рибосомалар, химиялық қ ұ рамы, қ ұ рылымы, қ ызметтері.

4. Жасуша қ абырғ асының қ ызметі.

5. грам «+» жә не грам «-» микроорганизмдердің жасуша қ абырғ асының айырмашылығ ы

6. ЦПМ жә не цитоплазма қ ызметтері.

7. Капсула, тү зілуі, химиялық табиғ аты, маң ызы.

8. Талшық тар, қ ұ рылымы, химиялық қ ұ рамы.

9. спора, қ оршағ ан ортададағ ы тө зімділігі. Ожешко ә дісімен бояу принципі.

11. қ ышқ ылғ а тө зімді бактериялар.

12. жасушаның генетикалық аппараты, қ ызметтері.

14. Валютин дә ні, тү зілуі, химиялық табиғ аты, маң ызы.

15. Нейссер ә дісімен бояу принципі.

16. Циль-Нильсен ә дісімен бояу принципі.

Жағ дайлық есептер:

1. Кү лге кү мә нді науқ ас баланың аранынан алынғ ан материал лабораторияғ а тү сті. Лаборант қ андай бояу ә дісін қ олдану керек?

Микроскопиялық кө рінісі қ андай?

Кү л қ оздырғ ышының дифференциальды белгілері қ андай?

Ж а у а б ы:

- Грам ә дісі бойынша бояу, сонымен қ атар метилен кө гімен қ арапайым бояу ә дістерін қ олдану.

- жағ ындыда бір-біріне бұ рышпен орналасқ ан кө к тү сті таяқ шалар анық талады, таяқ ша шеттерінде жуандағ ан «валютин дә ндері» кө рінеді.

- кү л қ оздырғ ышының дифференциальды белгілері болып: «рим цифрі» секілді бір-біріне бұ рышпен орналасуы жә не «валютин дә ндері»

Тесттер:

1. ПРЕПАРАТТАРДЫ НАТИВТІ ЖӘ НЕ ФИКСИРЛЕНГЕН ДЕП ТОПТАСТЫРЫҢ ЫЗ:

1) ілінген тамшы

2) боялғ ан жағ ынды

3) езілген тамшы

4) фиксирленген жағ ынды

2. ГРАМ (+) БАКТЕРИЯЛАРДЫ БОЯУ ЭТАПТАРЫНЫҢ БІРІЗДІЛІГІН КӨ РСЕТІҢ ІЗ:

1) Бактериялар фуксинмен қ ызыл тү ске боялады

2) Спирт вымывает комплекс через широкие поры оболочки

3) Кристаллический фиолетовый и йод образуют комплекс, который в клетке не фиксируется

4) Прочный комплекс не вымывается спиртом, окрашивая бактерии в фиолетовый цвет

5) Кристаллический фиолетовый и йод образуют комплекс, который фиксируется в клетке за счет рибонуклеата магния

3. Қ АРАПАЙЫМ БОЯУ Ә ДІСТЕРІН КӨ РСЕТІҢ ІЗ:

1) сулы спиртті метилен кө гінің ерітіндісі

2) метилен кө гінің сулы ерітіндісі

3) сулы спирті фуксин ерітіндісі

4) Романовский Гимзе бойынша

5) Циль-Нильсен бойынша

6) Нейссер бойынша

7) Ожешко бойынша

8) Бурри бойынша

9) Грамм бойынша

4. ФИКСАЦИЯНЫҢ ФИЗИКАЛЫҚ Ә ДІСІ БОЙЫНША ЗАТТЫҚ Ә ЙНЕКШЕНІ __________________ Ө ТКІЗЕДІ.

5.ФИКСАЦИЯНЫҢ ХИМИЯЛЫҚ Ә ДІСІНДЕ ПРЕПАРАТЫ БАР ЗАТТЫҚ Ә ЙНЕКШЕНІ _____________ САЛАДЫ.

6. Қ АРАПАЙЫМ БОЯУ ТӘ СІЛДЕРІНДЕ БОЯҒ ЫШ ЕМЕС Қ ОСЫМША ЗАТТАРДЫ Қ ОЛДАНАДЫ МА.

1) ИА

2) ЖОҚ

7. Қ АРАПАЙЫМ БОЯУ ТӘ СІЛІНДЕ БІРНЕШЕ БОЯУДЫ Қ ОЛДАНАДЫ:

1) ИА

2) ЖОҚ

8. ГРАМ (-) БАКТЕРИЯЛАРДЫ БОЯУДЫҢ БІРІЗДІЛІГІН КӨ РСЕТІҢ ІЗ:

1) Бактериялар фуксин ерітіндісімен қ ызыл туске боялады.

2) Спирт вымывает комплекс через широкие поры оболочки

3) Кристаллический фиолетовый и йод образуют комплекс, который в клетке не фиксируется

4) Прочный комплекс не вымывается спиртом, окрашивая бактерии в фиолетовый цвет

5) Кристаллический фиолетовый и йод образуют комплекс, который фиксируется в клетке за счет рибонуклеата магния

9. ГРАМ БОЙЫНША БОЯУДЫҢ БІРІЗДІЛІГІН КӨ РСЕТІҢ ІЗ:

1) ағ ынды сумен шаю

2) 30сек-1 мин спиртпен туссіздендіреді

3) фуксинмен 1-2 мин бояйды

4) 1-2 мин немесе қ арайғ анғ а дейн Люголь ерітіндісін қ ұ яды.

5) 1-2 мин фиксирленген препаратқ а генцианвиолет қ ұ яды

10. СҰ ЙЫҚ МАТЕРИАЛДАН ЖАҒ ЫНДЫ ЖАСАУДЫҢ БІРІЗДІЛІГІН КӨ РСЕТІҢ ІЗ:

1) заттық ә йнекшені майсыздандыру

2) оттық ү стінен ө ткізу

3) жағ ындыны кептіру

4) ілмекпен зерттелетін затты шең бер тү рінде тамшылап жағ у

5)диаметрі1-1, 5 см шең бер тү рінде тегістеп жағ у

11. Қ АТТЫ Қ ОРЕКТІК ОРТАДАН МАТЕРИАЛДЫ АЛЫП ЖАҒ ЫНДЫ ЖАСАУДЫҢ БІРІЗДІЛІГІН КӨ РСЕТІҢ ІЗ:

1) заттық ә йнекшені майсыздандыру

2) шамның ұ стінен фиксациялау

3)Физ. Растворды немесе суды заттық ә йнекшеге тамызады

4) жағ ындыны кептіру

5) Ілмекпен дақ ылды шең бер тү рінде диаметрі 1-1, 5 см болатындай етіп орналастыру

12.ПРИГОТОВЛЕНИЕ ОКРАШЕННОГО ПРЕПАРАТА ПРЕДУСМАТРИВАЕТ:

1.Высушивание мазка на воздухе

2.Фиксацию в пламени

3.Использование предварительно убитых прогреванием бактерий

4.Высушивание мазка в пламени

5.Фиксацию высушиванием на воздухе

13.МИКРОБ ДАҚ ЫЛЫНАН ЖАҒ ЫНДЫНЫ ФИКСАЦИЯЛАУ:

1.шамнын устінде жылыту

2.Никифоров қ оспасы

3.Ацетонмен

4.Метил спирті

5.жоғ арыда кө рсетілгеннің барлығ ы

14.ГРАМ БОЙЫНША БОЯҒ АНДА Қ ОЛДАНАДЫ:

1.Генцианвиолет

2.Метилен кө гі

3.Везувин

4.Азур – эозин

15.ГРАМ Ә ДІСІМЕН БОЯУ НЕГІЗІНЕ ЖАТПАЙДЫ:

1.Зависит от строения клеточной стенки

2.При окраске генцианвиолетом с последующим воздействием раствора Люголя образуется комплексное соединение, не вымываемое спиртом

3.Зависит от наличия тейхоевых кислот

4.Связана с наличием липополисахаридов

5.Связана с наличием пептидогликан

16.ГРАМ ОҢ БАКТЕРИЯЛАРДЫҢ КҮ ЛГІН-КӨ К ТҮ СКЕ БОЯЛУ СЕБЕБІ НЕДЕ:

1.Наличия углеводов

2.Свойств пептидогликана взаимодействовать с краской

3.Наличия ЦПМ

4.Сужения пор в пептидогликане

5.Қ абырғ асының қ алың дығ ы

17.ГРАМ ТЕРІС БАКТЕРИЯЛАРДЫҢ СИПАТТАМАСЫНА ЖАТПАЙДЫ:

1.Бояуын жоғ алтады.

2.спиртпен ө ң дегенде тү ссізденеді.

3.Пептидогликан 5-10%

4. Қ ұ рамында тейхой қ ышқ ылы болады.

5.фуксинмен боялады.

18. ГРАМ БОЯУЫН Қ ОЛДАНУДЫҢ МАҚ САТЫ:

1.бактериялардың бір тү рін екінші тү рінен айыру

2.мұ ртшаларының пайда болуы

3.протобласттарның ы пайда болуы

4.қ абық шаларының шыгуы

5ядролық субстанциясын анық тау

19.ГРАМ ОҢ ЖӘ НЕ ГРАМ ТЕРІС БАКТРИЯЛАРДЫ ТОПТАСТЫРҢ ЫЗ(САНДАРМЕН):

А. Гр+ 1. Вибрионы

Б. Гр- 2. Кампилобактерии

3. Актиномицеты

4. Риккетсии

5. Бациллы

6. Хламидии

7. Микобактерии

8. Клостридии

9. Спирохеты

10. Коринебактерии

ТЕЗАУРУС (глоссарий):

Жасуша қ абырғ асы

Мазок- отпечаток

Бактериалық жасушаның негізгі компоненттері

Генетический аппарат клетки

Сложные методы окраски

Кислотоустойчивые бактерии

Сабақ тың болжамды хронометражы: