Санитарлық – гигиеналық талаптар

Мектептер мен басқ а балалар мекемелеріне жіберілетін тамақ тық продуктылар жаң а жә не сапалы, бө тен қ оспасыз, ауру туғ ызатын микробтарсыз, т.б болуы қ ажет. Бұ ғ ан азық тық продуктыларды дұ рыс тасымалдау жә не сақ тау кө мектеседі: ә келінген продукты санитарлық тексеруден ө туі, тексерудің мә ліметтерін арнаулы журналғ а жазып қ ою керек. продуктыларды тексеру алдында складта немесе тоң азытқ ышта тұ ғ анда ғ ана емес, складтан асханағ а келіп тү скен кезде де) олардың даярланғ ан кү ні, сақ талу шарттары, пайдалану мерзімдері жө нінде алдын ала білуге мү мкіндік беретін продуктымен бірге келген документтермен танысып шық қ ан жө н. Мұ ндай мә ліметтер тез бұ зылатын продуктылар: ет, колбаса, ветчина, балық, сү т жә не сү ттен ә зірленген тағ амдар, пирог т.б келіп тү скенде ә сіресе маң ызды.

Продуктының сапасын анық тау ә детте балалар мекемесіндегі медицина қ ызметкері мен аспаз тарапынан жү ргізіледі. Сапасы сә л кү мә н туғ ызатын қ андай да болмасын тамақ тық зат басқ а продуктылардан бө лініп алынып, санитария – эпидемиология станциясының лабороториялық қ осымша тексеруіне жіберу қ ажет. Тамақ пен продуктыларды жеткізу жә не сақ тау кү н сайын кө ң іл бө ліп отыру қ ажет, ө йткені дайындалатын тамақ тың сапасы мен тамақ тан улануды болдырмау осығ ан байланысты.

Балаларғ а тамақ беруді ұ йымдастыратын ә р мекеме компрессорлы немесе мұ зды – тұ зды салқ ындатқ ышы бар тоң азытқ ыш камераларымен қ амтамасыз етілуге тиіс.

Продуктыны тамақ қ а ә зірлеп ө ң деу тамақ тың дә мділік сапасын, тамақ тың сің імділігі мен асқ орытуды жақ сартуды кө здейді. Тамақ тық продуктыларды мү мкін болатын былғ анудан жә не бү лінуден сақ тау ү шін, тамақ тық ө ң деу жұ мысы санитарлық – гигиеналық ережелерді қ атаң сақ тау жағ дайында жү ргізіледі.

Ө те – мө те балық тан тағ ам жасағ анда сақ болғ ан жө н. Шала піскен жә не шала қ уырылғ ан балық тар кө бінесе аурулар мен ішек – қ ұ рттарының себебі болады, сондық тан ол кү йінде тамақ қ а пайдаланылмауы керек.

Дайын тамақ ты пісе сала, дереу ү лестіру қ ажет. Бұ лай ету тамақ тан уланудан сақ тауғ а да, сол сияқ ты тағ амның витаминдері мен дә мдік сапасын жоғ алтпауғ а да мү мкіндік береді. Ү лестірген кезде бірінші тағ амның температурасы +70⁰С мө лшерінде, екіншінікі +60⁰С-дан кем емес, ал салат, винегрет тә різді салқ ын тамақ тармен закускалардың температурасы +10⁰С-тан +15⁰С-қ а дейін болғ ан жө н.

Егер тамақ тың бір бө лігі бірден таратылмаса, оны қ айта ү лестірер алдында тағ ы бір рет қ айнатып немесе қ уырып алу керек. бірақ еш уақ ытта қ алғ ан тамақ ты қ айтадан ә зірленген тамақ пен араластыруғ а болмайды. Даяр тағ амдарды бө ліп қ ұ ю, салып беру ү шін арнайы ожау, қ асық, шанышқ ылар болуы керек.

Продуктыны сақ тауды жә не тамақ тық ө ң деуді ауадағ ы оттегі, жарық жә не жоғ ары температура ә серінен тез бұ зылатын витаминдерді барынша сақ тау жайын барынша ойластырып жү ру керек.

Витаминдердің ішіндегі ең тұ рақ тысы – аскорбин қ ышқ ылы, сондық тан оны сақ таудың шараларын қ олдана отырып, басқ а витаминдердің сақ талуына жағ дай жасаймыз. Тамақ тық продуктыларда аскорбин қ ышқ ылын (С витамині) сақ тау ү шін белгілі шарттарды орындау керек: овощтарды асханағ а тікелей тамақ даярлау алдында ғ ана ә келу; овощтарды пісірер алдында ғ ана жуып, тазалау; пісіруге тиіс картоп пен овощтарды бірден қ айнап жатқ ан суғ а салып, касрюль, қ азандардың қ ақ пақ тарын мық тап жауып қ ою.

Қ ыс – кө ктем мезгілдерінде, тіпті азық – тү лікті дұ рыс сақ тап, ө ң делгеннің ө зінде, аскорбин қ ышқ ылының мектеп оқ ушыларының организміне келуі азаяды. Сондық тан тамақ тарды жасанды жолдармен витаминдеу қ ажеттілігі туады. Бұ лай витаминдеу даяр болғ ан тамақ ты ү лестірер алдында ғ ана жү ргізіледі. тамақ ты ә детте ә р балағ а тә улігіне 50 мг аскорбин қ ышқ ылы тура келетіндей есеппен витаминдейді. Витаминдеуді балай жү ргіземіз, бірінші немес ү шінші тағ амнан (сұ йық бө лігін) сұ йық бө лігін бір ыдысқ а қ ұ йып алады да, оғ ан оскарбин қ ышқ ылының дайындалғ ан мө лщерін қ осып, ә бден араластырып, тамақ тың негізгі бө ліміне апарып қ осады.

Бір немесе бірнеше баланы қ андай да бір витминдермен қ осымша қ амдау қ ажет болғ анда оларғ а даяр витамин препараттары, сироп, тұ ндырмалар т.б. беріледі. Кез келген витаминденген тамақ ты жә не балаларғ а даяр витамин препаратттарын беруді тек қ ана медицина қ ызметкері жү зеге асыруғ а тиіс. Витаминделген тамақ тарды сақ тауғ а мү лде рұ қ сат етілмейді.