Главная страница Случайная страница КАТЕГОРИИ: АвтомобилиАстрономияБиологияГеографияДом и садДругие языкиДругоеИнформатикаИсторияКультураЛитератураЛогикаМатематикаМедицинаМеталлургияМеханикаОбразованиеОхрана трудаПедагогикаПолитикаПравоПсихологияРелигияРиторикаСоциологияСпортСтроительствоТехнологияТуризмФизикаФилософияФинансыХимияЧерчениеЭкологияЭкономикаЭлектроника |
Ойлаудың қасиеттері мен ерекшеліктерінің айырмашылығын көрсетіңіз.
Ə р адамда оның ақ ыл-қ абiлетiне орай ө зiндiк ойлау ерекшелiгi болады. Осы ерекшелiктен ə р тұ лғ аның ақ ыл сапасы кө рiнедi. " Ақ ыл" тү сiнiгiнiң ауқ ымы " ойлау" тү сiнiгiнен кең iрек келедi, себебi " ақ ылдылық " интеллект сияқ ты тек ойлау қ абiлетiненкө рiнбей, басқ а да таным процестерiнiң тұ тастай желiсiнен байқ алады. Кей адамдаройлауда кө рнекi-бейнелердi кө бiрек пайдаланса, басқ алар теориялық тұ жырымдардынегiзiне алып, ой жү гiртедi. Ой ə рекетiнiң ерекшелiгi сондай-ақ адам кө ң iл-кү йiмен де, оның топтағ ан бiлiмдерi мен ең бек, тұ рмыс тə жiрибесiне де, ө зiнде қ алыптастырғ ан ойлауə дiстерiне де тə уелдi келедi.Ойлау процесiнiң жеке кезең дерiн қ арастыра отырып, ə рқ андай ой ə рекетiнiң мiндет, мақ сат белгiлеу, яғ ни бастап-қ ы кезең дегi ойлаудың жеке, дара ерекшелiгiадамның дербестiгi мен белсендiлiгiнен кө рiнетiнiн байқ аймыз. Тұ лғ а-ның ойлаудербестiгi оның жаң а мə селелер мен пробле-маларды қ оя бiлiп, оларды тың ə дiстерменшеше бiлуiнде, ал бұ л қ абiлет ө з кезең iнде ойлаудың белсендiлiгiмен, яғ ни кезiккенмiндеттер мен мə селелердi ө з бетiнше шешуге ұ мтылыс жасап, ө зiнше шешiм жолдары мен қ ұ ралдарын барластыра алумен байланысты. Ойлаудың мұ ндай ерекшелiгi, ə сiресе, мектеп алды жастағ ы балаларда кө п байқ алады, қ ызығ ушылығ ы басым болғ ан 3-4жастағ ы сə билер ү лкен-дерге " неге олай? ", " неге бұ лай? " деген сұ рақ тарды жиi қ ояды. Мə селе шешуге орай қ ұ былыстар байланысын (ассо-циация) iздестiрiп, болжам(гипотеза) жасауда ойлау қ асиетi-нiң ауқ ымдығ ы, яғ ни қ ойылғ ан проблеманы тұ тастайкө ре бiлiп, оғ ан байланысты болмыс сырларын кө птен қ амтып, ө ткендi, қ азiргi менболашақ жағ дайларды штастыра пайда-лана бiлу ү лкен мə нге ие. Мұ ндай адамдардыкө бiне " ө рiсi кең " депипаттаймыз.Ə рқ андай шешiм сындарлы ойғ а тү сiп, жұ рттың айтқ анын не ө з топшылауың дыжалаң қ ұ птай салмай, терең сын талдауына келтiрiп, " оң " не " қ арсы" тараптарын таразылағ анды талап етедi. Сындарлы ақ ыл сипаты адамның объек-тив жағ дайлар мен ө з iс-ə рекетiне орынды бағ а беру қ абiлетi-нен, нақ ты бағ ыт ұ сынып, алғ а тартылғ анболшамдарды жан-жақ ты ө лшестiрiп, оларды тексеру нə тижелерiн объектив бағ алайалуынан келiп шығ ады. Сындарлы ой дамуының негiзi ə рбiр тұ лғ аның терең бiлiмдiлiгiмен тə жiрибесiнде.Шешiм қ орытындысын тексеру барысында жə не оның нə тижелерiн практикағ аендiруде ойлау икемдiлiгi ү лкен маң ызғ а ие. Ой икемдiлiгi ə рқ андай субъекттiң қ андай дамə селе бойынша қ атып қ алғ ан кө рсетпелер мен бұ рыннан қ алыптасқ ан ə дiстердiң қ ұ рсауында қ алып қ оймай, жағ дай-лар ө згерiсiне орай жылдам да жаң а шешiмдерге келеалуын кө рсетедi. Бұ рыннан қ абылданғ ан ойлау жə не ə рекет стерео-типтерiнен(қ айталанып тұ ратын ə рекет-ө рнек) қ ұ тылу ө те кү рделi, салмақ тү сiретiн, қ ажеттiойластыруды талап ететiн процесс. Бұ л адамды ой еркiндiгiне, жаң ашыл ойлауғ а арнайытə рбиелеудi керек етедi.Ойлаудың жеке дара ерекшелiктерiн ə ң гiмелей отырып, келесi жə йттi естен шығ аруғ а болмайды: ой толғ айтын мидың ө зi емес, адам, бiртұ тас тұ лғ а. Талай аналық ойлардың пайдасыз болжам дең гейiнде қ алып жатқ анының куə сiмiз, сондық тан ə рқ андайұ шқ ыр ойдың жасампаз, белсендi ə рекетпен ұ штасқ аны, ə р адамның ө з барындық ызметiн пайдалы, ө нiмдi ең бек ə рекетiне жұ мсағ аны жө н.
|