TƏRCÜMƏÇİNİN IV CİLDƏ YAZDIĞI

Ö N SÖ ZÜ

Bismillah!

Alə mlə rin Rə bbi Allaha hə md olsun! Onun so­nun­cu Elç isi Muhə mmə d Peyğ ə mbə rə, onun ailə sinə, sə habə lə rinə və sa­diq davam­ç ı ları na Allahı n salavatı və salamı olsun!

Sonra, bu qı sa ö n sö zü mdə mö htə rə m oxucuları mı zı, gö z­lə ­diklə ri ə s-Sə ə di Tə fsirinin 4-cü cildinin tə rcü mə sinin, Allahı n kö mə yi ilə, so­na ç atması haqqı nda xə bə rlə sevindirmə k istə yə rə k, bu nö v­bə ­ti cilddə gö rü lə bilə cə k bir sı ra yeniliklə r, tə ş ə bbü s və ö zə lliklə r haq­qı nda, kitabı n ş ə rhini oxumağ a baş lamazdan ö ncə, mə ­lu­mat­lan­dı r­­maq niyyə ­tin­də ­yə m. Hə r bir ə sə ri mü taliə etmə zdə n ö ncə oxu­cu­nun onun mə zmunu barə də yı ğ cam bir tə sə vvü rə malik olması nı n xey­li ə hə miy­yə ti və faydası vardı r. Xü susilə bu ə sə rin adi bir bə dii oxu vasitə si deyil, bü tü n kainata və bə ş ə riyyə tə aid fundamental mə ­sə ­lə lə ri ö zü ndə ə ks etdirə n Quran kimi fö vqə ladə ə hə miyyə tə malik və misilsiz bir mö ­cü zə lə r mə nbə yinin Tə fsirinin olması, ona dair ə rsə yə gə ­tirilə n hə r han­sı yazı nı n ancaq faydalı olması nı tə lə b edir. Bu ba­xı m­dan mə n ç a­lı ş miş am ki, tə rcü mə mlə bə rabə r bir sı ra yol verilə n tə ­ş ə bbü slə r, apar­dı ­­­ğ ı m, cü zi sayı la bilə cə k, araş dı rmalar barə də, az da ol­sa, oxucuya mə ­­lumat verim və ə sə rin oxucuları nı n tə rcü mə ç i ilə sax­ladı qları qarş ı ­lı qlı ə la­­qə lə rdə n irə li gə lə n mə sə lə lə ri nə zə rə ç atdı rı m.

Hə md olsun Allaha!

Hə r ş eydə n ö ncə bir tö vsiyə m var.

Hö rmə tli oxucu qardaş və bacı lar, ə linizə aldı ğ ı nı z də yə rli ə sə r­­lə ri, xü susi ilə də bu Quran ş ə rhinin tə rcü mə sini oxuyarkə n mü t­lə q onun mə tnində ayrı -ayrı sö zlə rə ə lavə edilmiş iqtibas indekslə rinə (izahedici saylara - dibnotlara) xü susi diqqə t yetirin. Bu rə qə mlə r sö zü n, sö z birlə ş ­mə ­sinin və ya bü ­­tö vlü kdə cü mlə nin digə r mə nbə lə rdə n ə xz edilmiş daha geniş aç ı q­lanması na, hadisə nin tarixinə, ə hə miy­yə tinə və bir sı ra digə r mə ­ziy­yə tlə rinə (sə hifə sonu xə ttin altı nda) iş arə etmə k ü ç ü n nə zə rdə tu­tul­muş dur. Ə ksə r hallarda bu sə hifə sonu izah və iqtibas­lar­da ol­duq­ca mü hü m ə lavə mə lumatlar verilir ki, bunu oxucular, bə zə n, nə zə rdə n qaç ı rı r və oxumadan, ö tü rü rlə r. Xü susilə, siz bu rə qə m-in­dekslə rə tə rcü mə mizin bu və bun­dan sonrakı cildlə rində daha tez-tez rast gə lə cə ksiniz.

Sonra, ilk nö vbə də, bir qə də r dö rdü ncü cildin ö zə lliklə rində n bə hs et­mə k istə yirə m.

İ slam elmi alə mində Quranı n tanı nmı ş də rin bilicisi, mü ­fə s­si­ri, ş ə ­riə t alimi mə rhum Ə bdü rrə hman bin Nasir ə s-Sə ə dinin (1957-ci ildə və fat etmiş dir) Fö v­qə ­l­u­ca Allahı n Kitabı na hə sr etdiyi bu Tə fsirin ə hə miyyə ti və faydaları haq­qı n­da ə vvə lki cildlə rin ö n sö zlə rində və giriş hissə lə rində mə ş ­hur İ slam elm xadimlə ­rinin rə ylə rinin verildiyini nə zə rə alaraq, bu his­sə də ancaq, qeyd etdiyimiz kimi, konkret mə sə lə lə rdə n sö z aç a­ca­ğ am. Bunlardan ə n birincisi, bu cilddə tü rkiyə li alimlə rin “Quran heç tü kə nmə yə n mö ­cü ­zə ” adlı kitabı ndan ə xz etdiyimiz elmi-tə d­qi­qat fə aliyyə ti nə ­ti­cə ­lə ­rin­də n istifadə edə rə k, bə zi hallarda sə hi­fə ­so­nu xə ttinin altı nda bir sı ra zə ruri izahlar vermə yimizdir. Oxucular tə rcü mə ç inin bu sahə də mə q­sə ­dini dü zgü n baş a dü ş sü nlə r deyə, bildirmə liyə m ki, Quranı n ciddi elmi tə dqiqatı nı aparan və onda Allahı n mö cü zə lə rinin varlı ğ ı nı aş kar və tə sdiq edə n mü sə lman alimlə rinin nailiyyə tlə ri Allahı n Kitabı nı daha yaxş ı anlamaqda oxucu­ya ə lavə kö mə k olacaqdı r. Bu cilddə sə hi­fə altı nda qeyd olunan izahlar Quran ayə lə rində və mü ə llifin ş ə rhində verilmiş mü ddə alara ya aydı nlı q gə tirir, ya da mö vzu ilə bağ lı yeni Quran mö cü zə lə rini nü mayiş etdirir və bu, dü ş ü nü rə m ki, oxucuda Allahı n Son Kitabı na olan mə hə bbə ti və imanı bir daha artı ­racaq, də və t ü ç ü n isə ə lavə də lil vasitə sinə ç evrilə cə kdir.

Ə lbə ttə, mə n bu qı sa ö n sö zü mdə “Quran heç tü kə nmə yə n mö ­cü zə ” adlı ə sə rdə n gö tü rü lmü ş bü tü n nü munə lə rin xü lasə sini ver­mə k fikrində olmasam da, Quranda 19 sayı nı n mö cü zə si haq­qı n­da ki­ç ik bir tə fsilatı vermə yə mə cburam. Tə dqiqatç ı lar (ə sə r Tü rkiyə Res­publi­ka­sı nda­kı “Quran Elmi-Araş dı rmalar Mə rkə ­zinə ” mə xsus­dur, nə ş r olun­ma tarixi 2005-ci ildir) qeyd edirlə r ki, “Qurandakı 19 sa­­yı nı n yarat­dı ğ ı mö cü zə bir ç ox yö nlə ri ilə baş a dü ş ü lmə si asan, la­kin tə krarlanması mü m­­kü n olmayan bir sistemdir... “Riyaziyyat Al­la­hı n Kainatı yaratdı ğ ı bir dil­dir”. Bu, Qalileyin mə ş hur ifadə sidir. Qurandakı riyazi mö cü zə lə rlə, Fö vqə luca Allahı n Kainatı xə lq etmə klə bağ lı istifadə etdiyi dildə n, insanlara bir Tə limat kimi nazil etdiyi Quranda da istifadə etdiyinin ş ahidi oluruq. Bu mö cü zə nin bizə ö yrə tdiyi... Kainatı n Yaradı cı sı, yara­dı lmağ ı mı zı n sə bə bi, ö ldü kdə n sonra yaş ayacağ ı mı z haqqı nda bir elmdir. Sadaladı ğ ı mı z bu mö vzular Quran ayə lə ­rində ö z ə ksini tapı b aç ı qlanmı ş dı r”. (Hə min mə nbə, sə h. 356). Sonra alimlə r bildirirlə r ki, tə dqiqatları nı n mə qsə di Quranı n də yiş diril­mə zli­yi­ni və tə k­rarlanması nı n (yə ni onun bə nzə rinin yaradı lması nı n) mü m­kü n ol­ma­dı ğ ı nı və bunun insan tə fə kkü rü nü n fö vqü ndə olduğ unu sü but et­mə kdir. Quran mö cü zə lə ri insana hə yatı n tə mə l mə sə lə ­lə ­rində nə ticə ­lə r ç ı xartmağ a də lillə r verir.

Fö vqə luca Allah bir ç ox hallarda nazil etdiyi ayə lə rini də ­lil­lə r­lə də stə klə ­miş dir. Lakin bu və hylə ri inkar edə n baxı ş ları n sahiblə ri də lil­lə rə də inkarç ı mə n­tiqi ilə yanaş mı ş lar. Quranda deyilir:

“... Elç ilə ri onlara aç ı q-aydı n də lillə r gə tirdilə r. Onlar isə daha ö ncə yalan hesab etdiklə rinə gö rə iman gə tirmə dirlə r. Allah kafir­lə rin qə lblə rini belə cə mö hü rlə yir” (Ə raf, 7/101);

“Cahillə r dedilə r: " Bə s nə ü ç ü n Allah bizi danı ş dı rmı r, yaxud bizə bir ayə gə lmir? " Onları n ə cdadları da elə onlar kimi danı ş ı rdı lar. Onları n qə lblə ri bir-birinə oxş ayı r. Biz, də lillə rimizi yə qinliklə ina­nan bir xalqa bə yan etmiş ik” (Bə qə rə, 2/118).

Allah Ö z də lillə rini insanlara layiqincə gö stə rir. Allahı n də ­lil­lə ­­ri­nin kafir­lə rin arzuladı qları: “Allah gö rü nsü n”, “Mə lə klə r gö y­də n yerə en­sinlə r” kimi ola­cağ ı nı onları n gö zlə mə si ə bə sdir. Allah, də ­lillə rini an­la­maq niyyə ti olanlar ü ç ü n onları aydı n ş ə kildə nazil et­miş dir. Bu gü n elm dü nyada mü hü m bir yer tutmaq­dadı r. Elmlə rin ə sa­sı nı isə riya­ziyyat tə msil edir. Elmi sahə lə rin ə n etibarlı is­ti­nad­gah­ları riyazi he­sablamalarla mü ə yyə n edilir. Ə n qatı ş ə kkaklar belə ri­yazi hesab­la­ma­­ları n nə ticə lə ri qarş ı sı nda tə slim olur və gerç ə yi tə sdiq etmə yə mə c­bur qa­lı rlar. Fö vqə luca Allah bə ş ə riy­yə ­tə gö ndə rdiyi Quranı da, Kainatı n planı nı ç ə kdiyi riyazi dillə yazdı ğ ı nı artı q insanlara aş kar etmiş ­dir. Belə ­liklə də, O (Pak və Mü qə ddə s Olan), Qurandakı riyazi mö cü ­zə lə rlə bu Mü qə ddə s Kitabı n doğ rulu­ğ unu, etibarlı lı ğ ı nı isbat edir. Bu riyazi mö ­cü ­­zə lə rin ə n mü hü m rə mzi və me­yarı 19 sayı dı r. Bu rə qə m Quranı n də ­yiş mə zliyini isbat etmə k, onun Allahı n mö cü zə lə r toplusu olduğ unu gö stə rmə k ü ç ü n bir də ­lil­dir və meyardı r. Allah Quranda 19 ə də ­dinin mö minlə rin imanı nı qü v­və tlə ndirə cə yini qeyd etmiş dir (Mü də ssir, 77/31).

Sonra tə dqiqatç ı lar qeyd edirlə r ki, “Quranda 19 sayı mö ­cü ­zə ­si­­nin olması ndan bə hs edə rkə n, kə lmə lə rin, ayə lə rin və surə lə rin 19-la və 19-a bö lü nə n ə də dlə r sı rası ilə bağ lı olduğ unu bildirdikdə, ə n ç ox eş it­­diyimiz suallardan biri – niyə mə hz 19 ə də dini ə sas gö tü r­mü ş sü nü z de­­yə, sual vermə lə ridir. Bunun cavabı nı bu surə də n ə xz etmə k olar. Qu­ran­­da sı ra nö mrə si 74 olan Mü də ssir surə sinin 30-cu ayə si belə dir: “Bun­­da on doqquz vardı r [25] ”. Hə min surə nin 31-ci ayə si isə 19-un funk­­siyaları nı gö stə rir. Belə cə, 19 ə də di, Quranda ə ks olun­­muş funksiyala­rı na diqqə tin cə lb edildiyi yeganə rə qə mdir (say­dı r). Allah Quranda bu sayı seç miş və onu Quranda heç bir ə də din vur­­ğ ulan­madı ğ ı qə də r nə zə rə ç arpdı rmı ş dı r. 19 və ona qalı qsı z bö ­lü ­nə n saylar Quranı n, mü hafizə si ilə ə laqə dar, ş ifrə lə nmiş sisteminin ə sa­­sı dı r. Quranda xü susi ö nə m verilə n bu ə də də bö lü nə nlə rin sayı Al­­lahı n bu Kitabı nda bir ç ox kodlaş dı rı lmaları n olduğ una də lalə t edir. Bir neç ə nü munə gö stə rmə klə fikrimizi yekunlaş dı raq. “Allah Bir­­dir = 19”. Quranı n ə n ə sas mə qsə di bə ş ə riyyə tə Allahı n Vahid ol­du­­ğ unu bə yan etmə kdir. Allahı n tə k Allah olması Quranda “Vahid” kə l­­mə si ilə veril­miş dir. Vahid sö zü nü n riyazi də yə ri isə 19-dur. Ri­ya­zi də yə r dedikdə, ə bcə d sayı nə zə rdə tutulur[26]. Bundan baş qa, “Va­hid” kə lmə si Quranda Allahı n adı kimi tam 19 də fə istifadə edil­miş ­dir.

Kafirlə rin Quran ü ç ü n (Mü də ssir surə sinin 25-ci ayə sində): “Bu ancaq bir insan sö zü dü r” demə lə rində n sonra 31-ci ayə də 19-un kafir­lə r ü ç ü n bir fitnə ol­duğ u gö stə rilir. Gö rü ndü yü kimi, 19 ə də di Quranı n insan sö zü olması iddiası na qarş ı yö nə ldilmiş misilsiz bir cavabdı r. Bir ə də d və bir cavab... Lakin eyni za­manda bu ə də d ş ü bhə lə ri yoxa ç ı xara­raq, qə tiyyə tlə elmə inanı lması nı tə min edir. 19 mö cü zə si kə ş f edilmə ­miş ­də n ö ncə bu inanı lması mü mkü n olmayan bir ş ey idi. Bu mö cü zə ­nin aş kar edilmə si ü ç ü n 1400 ildə n ç ox bir dö vrü n keç mə si lazı m gə l­miş di və vaxtı ç atdı qda Mü də ssir (“Gizlə nə n”) surə sinin iç ində gizlə ­nə n mö cü zə aş kar edildi. Bundan sonra, Quranı n insan sö zü olduğ unu sö ylə yə nlə rə bu mö cü ­zə nin cavab vermə si, mö minlə rin və Kitab veri­lə n­lə rin qə ti biliyə inanmalı olması və ş ü bhə lə rin aradan qalxması və niyə 19-un və zifə lə rində n Mü də ssir surə sinin 35-ci ayə sində: “Bu doğ ­rudan da bö yü klə rdə n biridir” [27], deyə bə hs edilmə si anlaş ı lmaq­dadı r.