Onlar əvvəllər buna inanmırdılar və çox uzaq bir yerdən zənnə qapılmışdılar”.

Onlar zə nnə qapı lı r və haqqa yalanla qə lə bə ç almaq istə yirdilə r, lakin bu, uzaq mə safə də n hə də fi dü z niş an almaq kimi ç ə tin və mü mkü nsü z idi. Yalan haqqı dağ ı da və ya ona qalib qə lə bilmə z və bu, yalnı z insanlar haqqa xə yanə t etdikdə, baş verə bilə r. Haqq yalana qarş ı ç ı xdı qda, onu mü tlə q darmadağ ı n edə r.

ﮎ ﮏ ﮐ ﮑ ﮒ ﮓ ﮔ ﮕ ﮖ ﮗ ﮘ ﮙ ﮚ ﮛ ﮜ ﮝ ﮞ

Onları n və arzuladı qları nı n arası nda bir sə dd ç ə kilə cə kdir ki, bu, ə vvə llə r də onlar kimilə rlə belə edilmiş di. Hə qiqə tə n, onlar du­manlı ş ü bhə lə rdə n iztirab iç ində ydilə r”.

Qiyamə t gü nü kafirlə rlə onları n arzuladı qları arası nda sə dd ç ə kilə ­cə k. Onlar istə yə cə klə r ki, ö z ö vladları ilə ö z qulluqç uları nı n və mü hafi­zə ç ilə rinin ə hatə sində olsunlar, var-dö vlə tlə rini qaytarsı nlar, yer ü zü ndə ç ə kdiklə ri zö vqü -sə fanı yenə də ç ə ksinlə r, lakin onlar yalnı z ö z ə mə llə ri ilə tə nha qalacaqlar. Onlar tə klikdə xə lq edilmiş dilə r və indi də tə klikdə ö z ə mə l­lə rinə gö rə cavab vermə li olacaq və istə diklə rinə nail ola bilmə yə ­cə klə r. Bu tale, ö z elç ilə rini rə dd etmiş qə dim xalqlara da nə sib olacaqdı r. Onlar ş iddə tli cə zanı artı q ö z gö zlə ri ilə gö rdü kdə, arzuları nı hə yata ke­ç irmə kdə n mə hrum olduqları nı bilə cə klə r. Onlar buna – ağ ı r ş ü bhə lə r caynağ ı nda olduqları zaman və buna gö rə iman gə tirmə kdə n boyun qa­ç ı rdı qları və tö vbə etmə k istə mə diklə ri ü ç ü n layiq olmuş dular.

\ﮯ

FATİ R

SURƏ Sİ Nİ N

Ş Ə RHİ

ﭑ ﭒ ﭓ ﭔ

Mə rhə mə tli və Rə hmli Allahı n adı ilə!

ﮟ ﮠ ﮡ ﮢ ﮣ ﮤ ﮥ ﮦ ﮧ ﮨ ﮩ ﮪ ﮫ ﮬ ﮭ ﮮ ﮯ ﮰ ﮱ ﯓ ﯔ ﯕ ﯖ ﯗ ﯘ ﯙ ﯚ

Hə md olsun gö ylə ri və yeri xə lq edə n, iki, ü ç və dö rd qa­nadlı mə lə klə rdə n elç ilə r gö ndə rə n Allaha! O, yaradı lı ş da istə diyini artı ­rı r. Hə qiqə tə n, Allah hə r ş eyə qadirdir”.

Fö vqə luca Ö zü nü gö ylə ri, yeri və onlarda yaş ayan bü tü n mə xluqları yaratdı ğ ı na gö rə tə riflə yir, ç ü nki Allahı n bü tü n yaratdı qları Onun kamil fö vqə lqü drə tinə, hakimiyyə tinə, mə rhə mə tinə, mü drikliyinə və elminə də ­lalə t edir. O (Pak və Mü qə ddə s Olan), mə lə klə ri Ö zü nü n elç ilə ri etmiş dir və bu, Rə bbin daha bir tə rifə layiq ə mə llə rində ndir. Mə lə klə r Kainatda baş verə n hadisə lə rin hə yata keç irilmə sinə mə suliyyə t daş ı yı r və alə mlə rin Rə bbinin və hylə rini mə xluqlara ç atdı ran vasitə ç i rolunu ifa edirlə r. Allah bü tü n mə lə klə ri Ö zü nü n elç ilə ri adlandı rmı ş dı r ki, bu da onları n mü tiliyi­nin və itaə tkarlı ­ğ ı nı n kamilliyini tə sdiq edir. Fö vqə luca “ə t-Tə hrim” surə ­sin­də xə bə r verir ki, onlar Onun hö kmlə rini yerinə yetirmə kdə n geri ç ə kil­mir və onlara ə mr edilə nlə rin hamı sı nı icra edirlə r.

Mə lə klə r ö z Rə bbinin sə rə ncamları nı qü sursuz yerinə yetirir və Onun iradə si ilə baş vermə kdə olan tə biə t hadisə lə rinə Onun izni ilə sə rə ncam ç ə kirlə r. Bundan ö trü onlara ç ox bö yü k gü c və bö yü k sü rə t verilmiş dir. On­ları n, Allahı n ə mrlə rini anı ndaca yerinə yetirmə lə ri ü ç ü n, onlara uç mağ a imkan verə n qanadları vardı r. O (Pak və Mü qə ddə s Olan), İ lahi hikmə tinin tə lə blə rinə uyğ un olaraq, onları iki, ü ç və ya dö rd qanadlı yaradı r. O (Pak və Mü qə ddə s Olan) bə zi mə xluqları na digə rlə ri ü zə rində ü stü nlü k ə ta edir: kamil sima, gü c, gö zə llik, mə lahə tli sə s və hə tta ə lavə bə də n ü zvlə ri buna misaldı r. Hə qiqə tə n, Allah bü tü n varlı ğ ı n hö kmdarı dı r və Onun ü ç ü n mü mkü n olmayan bir ş ey yoxdur. Mə hz Ö zü nü n hə r ş eyə qadir olması sayə sində O (Pak və Mü qə ddə s Olan) Ö z mə xluqları nı n bə zilə rinə qalanları ü zə rində ü stü nlü k bə xş edir.

ﯛ ﯜ ﯝ ﯞ ﯟ ﯠ ﯡ ﯢ ﯣ ﯤ ﯥ ﯦ ﯧ ﯨ ﯩ ﯪ ﯫ ﯬ ﯭ ﯮ ﯯ ﯰ

Heç kim Allahı n insanlar ü ç ü n aç dı ğ ı mə rhə mə tinin qarş ı ­sı nı ala bilmə z. Onun vermə diyini isə Ondan baş qa kimsə nazil edə bil­mə z. O – Fö vqə lqü drə tlidir, Mü drikdir”.

Fö vqə luca bildirir ki, yalnı z O (Pak və Mü qə ddə s Olan) tə kbaş ı na hö km verir və Kainatı idarə edir, yalnı z O (Pak və Mü qə ddə s Olan) Ö z mə r­hə mə tini bə zilə rinə ə ta edir və digə rlə rini bu mə rhə mə tində n mə hrum edir. Lakin ə gə r O (Pak və Mü qə ddə s Olan) Ö z nemə tini nazil etmirsə, demə li, bunu tə kcə Ö z mə xluqları na bə slə diyi rə hmi sayə sində belə edir. Bü tü n bunlar insanları Fö vqə luca Allaha tə və kkü l etmə yə, Onun kö mə yinə ü mid bə slə mə yə, Onun mə rhə mə tini dilə mə yə, Onun cə zalandı racağ ı ndan də hş ə tə gə lmə yə sö vq etmə lidir. Yalnı z O (Pak və Mü qə ddə s Olan) Ona belə bir mü nasibə t gö stə rilmə sinə layiqdir, ç ü nki O (Pak və Mü qə ddə s Olan) – Fö vqə lqü drə tlidir, Mü drikdir. O (Pak və Mü qə ddə s Olan) bü tü n varlı q ü zə rində hö kmdardı r və hə r ş eyi yalnı z ona mə xsus yerində yer­lə ş dirir.

ﯱ ﯲ ﯳ ﯴ ﯵ ﯶ ﯷ ﯸ ﯹ ﯺ ﯻ ﯼ ﯽ ﯾ ﯿ ﰀ ﰁ ﰂ ﰃ ﰄ ﰅ ﰆ ﰇ ﰈ ﰉ

(35. 3) “Ey insanlar! Allahı n sizə gö stə rdiyi mə rhə mə tini yada salı n. Allahla yanaş ı baş qa bir yaradanmı var ki, sizə gö ydə n və yerdə n ruzi versin? Ondan baş qa ilah yoxdur! Gö r necə də yanı lı rsı nı z! ”

Fö vqə luca bü tü n insanlara buyurur ki, Allahı n onlara gö stə rdiyi ilahi mə rhə mə tini xatı rlası nlar. Bu mə rhə mə ti layiqincə yalnı z mö minlə r yad edirlə r, ç ü nki onlar ö z Rə bbinin xeyirxahlı ğ ı nı qə lbə n qə bul edir, Onu dillə ri ilə tə riflə yir və Ona ə zaları ilə itaə t edirlə r. Fö vqə luca Rə bbin lü tf­karlı ğ ı nı n xatı rlanması, insanları ö z Himayə darı na hö kmə n minnə tdar­lı q bildirmə yə sö vq edir. Sonra Allah xə bə r verir ki, ilahi lü tfkarlı ğ ı var-dö vlə t və ruzi yaradı lması na və onlarla tə min edilmə yə ə saslanı r. Rə bb belə bu­yurur: “Allahdan baş qa sizə gö ydə n və yerdə n ruzini kim bə xş edir? Heç kim! Ə gə r sizə mə lumdursa ki, Allahdan baş qa heç kim mə xluqlara var-dö vlə t və ruzi yaratmağ a və ya onları tə min etmə yə qadir deyil, onda siz anlamalı sı nı z ki, yalnı z O (Pak və Mü qə ddə s Olan) ibadə tə və sə mimi qulluğ a layiqdir? ” Ondan baş qa ilah yoxdur! Bu – bir hə qiqə tdir, lakin cahillə rin tə sə vvü rlə ri gö r necə yanlı ş dı r ki, onlar Yaradan və Ruziverə n­də n ü z dö ndə rir, yaradı lmı ş lara və ruziyə mö htac olanlara ibadə t edirlə r.

ﭑ ﭒ ﭓ ﭔ ﭕ ﭖ ﭗ ﭘ ﭙ ﭚ ﭛ ﭜ ﭝ

Onlar sə ni yalanç ı saysalar, bil ki, sə nə qə də r də elç ilə ri hə mç inin yalanç ı hesab edirdilə r. Lakin ə mə llə r Allaha qayı dar”.

Ey Elç i! Kafirlə r sə ni qə bul etmə sə lə r, onda sə ndə n ə vvə lki sə lə flə ­rində n nü munə gö tü r. Fasiqlə r ə vvə llə r də Allahı n elç ilə rini qə bul etmə zdi­lə r, ancaq Allah o fasiqlə ri hə lak edə rə k, Ö z elç ilə rinə və onları n davamç ı ­ları na nicat verdi. Hə qiqə tə n, bü tü n iş lə r Allaha qaytarı lı r və Qiyamə t gü nü O (Pak və Mü qə ddə s Olan) kafirlə ri ş iddə tlə cə zalandı rar, elç ilə rinin və mö minlə rin xilas olunması na kö mə k gö stə rə r.

ﭞ ﭟ ﭠ ﭡ ﭢ ﭣ ﭤ ﭥ ﭦ ﭧ ﭨ ﭩ ﭪ ﭫ ﭬ ﭭ ﭮ

(35. 5) “Ey insanlar! Hə qiqə tə n, Allahı n və di – Haqdı r! Qoy sizi dü nya hə yatı aldatması n və qoy tovlayan sizi Allahı n adı ilə azdı rması n! ”

Bilin ki, Allah sizi dirildə cə yini və sonra hə r birinizə etdiyiniz ə mə l­lə ri­nizə gö rə ə və zini verə cə yini və d etmiş dir. Sizin ş ü bhə və tə rə ddü d et­mə yə haqqı nı z yoxdur, ç ü nki Sə mavi Kitabları n hikmə tli ayə lə ri və inan­dı rı cı mə ntiqi də lillə ri Axirə t hə yatı nı n labü dlü yü nə heç bir ş ü bhə yeri qoymur. Ə gə r siz Allahı n və dinin haqq olduğ una ə minsinizsə, onda Axirə t hə yatı na hazı rlaş mağ a baş layı n və ö z qiymə tli vaxtı nı zı itirmə yin, ç oxlu-ç oxlu xeyirxah iş lə r gö rü n və sizə bu mə qsə də nail olmaqda maneç ilik edə nlə rə qoş ulmayı n.

Bu fani dü nyanı n, yaradı lı ş ı nı zı n mə qsə di olan, Fö vqə lucaya iba­də tdə n sizi yayı ndı ra bilə cə k fü sunkarlı qları na və lə zzə tlə rinə aludə olma­yı n. Sizin qə ddar dü ş mə niniz olan və Allahı n adı ndan istifadə etmə klə sizi az­dı r­mağ a can atan ş eytanı n izi ilə getmə yin.

ﭯ ﭰ ﭱ ﭲ ﭳ ﭴ ﭵ ﭶ ﭷ ﭸ ﭹ ﭺ ﭻ ﭼ ﭽ

Hə qiqə tə n, ş eytan sizin dü ş mə ninizdir və ona dü ş mə n kimi də yanaş ı n. O, ö z firqə sini Cə hə nnə m ə hli olmağ a ç ağ ı rı r”.

Ş eytana ü rə kdə n nifrə t bə slə yin və dü ş mə n olun və istə nilə n anda ona mü qavimə t gö stə rmə yə hazı r olun! Siz onu gö rmü rsü nü z, amma o, sizi gö rü r və hə miş ə ö z pusqusundan ü stü nü zə hü cum ç ə kmə yə hazı rdı r. O, ö z tə rə fkeş lə rini Cə hə nnə m sakinlə ri olmağ a ç ağ ı rı r. Bu – ş eytanı n ə sas mə qsə ­didir. O, ö z tə rə fdarları nı ə zablı Cə hə nnə m odunun iç ində alç aldı lmı ş və nifrə tamiz halda gö rmə yi arzulayı r.

ﭾ ﭿ ﮀ ﮁ ﮂ ﮃ ﮄ ﮅ ﮆ ﮇ ﮈ ﮉ ﮊ ﮋ ﮌ

Man gə tirmə yə nlə rə ağ ı r ə zab-ə ziyyə tlə r, iman gə tirə nlə rə və xeyirxah iş lə r gö rə nlə rə isə bağ ı ş lanma və bö yü k mü kafat hazı rlan­mı ş dı r”.

Allah xə bə r verir ki, bü tü n insanlar – ş eytana itaə t edə nlə rə və onun­la mü barizə aparanlara bö lü nü rlə r. Birincilə rə amansı z cə za hazı r­lanmı ş dı r, ç ü nki onlar elç ilə rin tə bliğ atı nı və Sə mavi Kitabları rə dd edir və Cə hə nnə m odunda ə bə di cə zaya layiq gö rü lü rlə r. İ man gə tirə nlə rə və xeyirxah iş lə r gö rə nlə rə isə, bağ ı ş lanma və bö yü k mü kafat hazı rlanmı ş dı r. Onlar, Allahı n inanmağ ı ə mr etdiyi hə r ş eyə bü tü n qə lblə ri ilə iman gə tirmiş lə r və iman­ları nı n doğ ruluğ unu saleh ə mə llə ri ilə tə sdiq etmiş lə r. Bununla da onlar ö z Rə bbinin bağ ı ş laması na layiq olmuş lar və Onun sayə sində hə r cü r pislik­də n və xoş agə lmə z hallardan xilas edilmiş lə r və hə mç inin Onun bö yü k mü kafatı na layiq gö rü lmü ş lə r və bunun sayə sində bü tü n mü qə ddə s istə k­lə ­rinə və arzu etdiklə rinə nail olmuş lar.

ﮍ ﮎ ﮏ ﮐ ﮑ ﮒ ﮓ ﮔ ﮕ ﮖ ﮗ ﮘ ﮙ ﮚ ﮛ ﮜ ﮝ ﮞ ﮟ ﮠ ﮡ ﮢ ﮣ ﮤ ﮥ ﮦ ﮧ ﮨ ﮩ

Mə gə r cinayə ti ö zü nə gö zə l gö stə rilə n onu nemə t saymı ş ­dı r? Hə qiqə tə n, Allah istə diyini azdı rı r və istə diyini də doğ ru yola yö ­nə ldir. Onlara gö rə ö zü nü ü zmə! Hə qiqə tə n, Allah onları n nə etdik­lə rini bilir”.

Fö vqə luca xə bə r verir ki, insanlara onları n yaramaz ə mə llə rini bə r­bə zə kli gö stə rir və bunun nə ticə sində gü nahkarlar adil və doğ ru hə rə kə t etdiklə rinə inanmağ a baş layı rlar. Mə gə r onlar Allahı n doğ ru yola yö nə lt­diyi və haqq dini ö yrə tdiklə rinə taydı rlarmı? Ə lbə ttə ki, onlar eyni deyillə r, ç ü nki onları n birisi yaramaz ə mə llə rə qurş anmı ş, haqqı – yalan sayı r, eyni zamanda baş qaları xeyirxahlı qlar edir və haqqı yalandan dü zgü n ayı rmağ ı bacarı rlar. Lakin doğ ru yol azğ ı nlı qdan nə qə də r mü kə mmə l fə rqlə nsə də, yalnı z Fö vqə luca Allah Ö z qulları na doğ ru yolu tapmaqda kö mə k edə və ya onları də rin azğ ı nlı ğ a sala bilə r.

Ey Muhə mmə d! Allah istə diyini yoldan ç ı xarı r və istə diyini də doğ ru yolla aparı r. Buna gö rə, ş eytanı n doğ ru yoldan sapdı rdı ğ ı və onları ö z ya­ramaz ə mə llə ri ilə azdı rdı ğ ı gü nahkarlardan ö trü qə m yemə! Yadda saxla ki, sə n insanları yalnı z xə bə rdar edə nsə n və onları dü z yola gə tirmə k sə nin iş in deyil. Tə kcə Allah onları tö rə tdiklə ri ə mə llə rinə gö rə mü hakimə edə ­cə kdir. Hə qiqə tə n, onları n nə etdiklə ri Allaha mə lumdur. Ö z kamil elmi sayə sində O (Pak və Mü qə ddə s Olan), hə r bir insana yer ü zü ndə etdiyi bü tü n ə mə llə rin ə və zini verə cə kdir.

ﮪ ﮫ ﮬ ﮭ ﮮ ﮯ ﮰ ﮱ ﯓ ﯔ ﯕ ﯖ ﯗ ﯘ ﯙ ﯚ ﯛ ﯜ ﯝ

Allah – buludları hə rə kə tə gə tirə n kü lə klə ri Gö ndə rə ndir. Sonra Biz onları cansı z bö lgə lə rə yö nə ldirik və sonra onlarla qupquru torpaqları canlandı rı rı q. Dirildilmə də eyni tə rzdə baş verə cə kdir”.

Fö vqə luca Ö zü nü n hü dudsuz fö vqə lqü drə tini və Ö zü nü n bö yü k sə xavə tini xatı rladı r. O (Pak və Mü qə ddə s Olan), yağ ı ş dolu buludları hə rə kə tə gə tirə n kü lə klə ri qupquru cansı z diyarlara qovur və onlara yağ ı ş yağ dı rması nı ə mr edir. Yağ ı ş suyu sayə sində O (Pak və Mü qə ddə s Olan), yeri, quruduqdan və ö lü və ziyyə tinə dü ş dü kdə n sonra, canlandı rı r. Yer və onun ü zə rində yaş ayan mə xluqlar – hamı sı hə rə kə tə gə lirlə r. Heyvanlar ö zlə ri ü ç ü n yem tapı r və Allahı n nazil etdiyi nemə tlə rlə qidlanı b ö z ara­ları nda oynaq­laş ­mağ a baş layı rlar. Eynilə bu tə rzdə də insanlar dirildilə cə k­lə r. Qupquru torpağ ı Hə yataqaytaran ü ç ü n ö lmü ş insanları dirildib qə bir­lə rində n ç ı xart­maq ç ə tin deyildir. Bu gü n torpaq onları n cansı z bə də nlə rini udur, lakin Qiyamə t gü nü baş ladı qda, Allah gö ylə rdə n yağ ı ş nazil edə cə k­dir. Bu qeyri-adi yağ ı ş ç ü rü mü ş bə də nlə ri bə rpa edə cə k və insanlar qə bir­lə rində n Qiyamə t gü nü nü n Mə hş ə r meydanı na ç ı xacaqlar ki, Allah onlara Ö z ə dalə tli hö kmü nü bə yan etsin.

ﯞ ﯟ ﯠ ﯡ ﯢ ﯣ ﯤ ﯥ ﯦ ﯧ ﯨ ﯩ ﯪ ﯫ ﯬ ﯭ ﯮ ﯯ ﯰ ﯱ ﯲ ﯳ ﯴ ﯵ ﯶ ﯷ ﯸ ﯹ

Qü drə t sahibi olmaq istə yə n bilsin ki, qü drə t tama­milə yalnı z Allaha mə xsusdur. Gö zə l sö z Ona tə rə f ucalı r və onu xeyirxah ə mə l yü ksə ldir. Cinayə tkarlı q niyyə ti olanlar ü ç ü n ş iddə tli ə zab hazı r­lan­mı ş dı r. Onları n mə kri uğ ursuzluğ a uğ rayacaqdı r”.

Ey qü drə tli olmaq arzusu bə slə yə n insan! Qü drə ti – ona sə rə ncam ç ə kmə k Haqqı olandan istə. Yadı nda saxla ki, Qü drə t bü tö vlü klə Allahı n ə lində dir və insan yalnı z ö z Fö vqə luca Rə bbinə mü tiliyi sayə sində qü drə t sahibi ola bilə r. Gö zə l Quran ayə lə ri, tə rif kə lmə lə ri, Allahı ş ə rə flə n­dirmə və istə nilə n digə r xeyirxah sö zlə r Ona doğ ru ucalı r. Mə lə klə r onları gö ylə rə, Fö vqə luca Allaha yü ksə ldirlə r və Ona bu barə də xə bə r verirlə r və belə olduqda, Bö yü k Allah Ö zü gö ylə rin alicə nab sakinlə rinin hü zurunda bu gö zə l sö zlə ri sə slə ndirə nlə ri tə riflə yir. Eyni ş ey Allahı n qulları nı n qə lbə n və ə zaları ilə ifadə etdiklə ri xeyirxah ə mə llə rlə də baş verir və buna gö rə sonra Fö vqə luca buyurur ki, O (Pak və Mü qə ddə s Olan) yaxş ı iş lə ri ucaldı r.

Bu fraqmentin alternativ tə rcü mə lə rində n biri belə sə slə nir: “Gö zə l sö z Ona doğ ru ucalı r və onu yaxş ı ə mə l yü ksə ldir”. Bu o demə kdir ki, gö zə l sö zlə r yaxş ı ə mə llə r sayə sində Allaha doğ ru yü ksə lir. Ə gə r Allahı n qulu sə mimi və dü zgü n iş lə r gö rmü rsə, onun sö zlə ri Allaha gedib ç atmı r. Yalnı z sə mimi və doğ ru ə mə llə r sayə sində insan hə qiqi ə zə mə tə və qü drə tə nail ola bilə r.

Gü nahlar və cinayə tlə r tö rə də n insanları isə tamamilə baş qa nə ticə lə r gö zlə yir. Onlar ş ö hrə tə və ə zə mə tə can atı rlar və ö z mə qsə dlə rinə nail ol­maq ü ç ü n mü xtə lif hiylə və kə lə kbazlı qlara ə l atı rlar. Lakin onları n fə nd­lə ri ö zlə rinə qarş ı ç evrilir və onları n acı nacaqlı və ziyyə tini daha da ağ ı r­laş dı rı r. Onlar alç aldı lmı ş və nifrə tamiz hala dü ş ü rlə r. Onları n planları dağ ı lı r və onlara heç bir fayda vermir, ç ü nki onları n ə mə llə ri və mə qsə dlə ri yalan və yaramazdı r.

ﯺ ﯻ ﯼ ﯽ ﯾ ﯿ ﰀ ﰁ ﰂ ﰃ ﰄ ﰅ ﰆ ﰇ ﰈ ﰉ ﰊ ﰋ ﰌ ﰍ ﰎ ﰏ ﰐ ﰑ ﰒ ﰓ ﰔ ﰕ ﰖ ﰗ ﰘ ﰙ ﰚ ﰛ ﰜ ﰝ ﰞ ﰟ

Allah sizi torpaqdan, sonra nü tfə də n yaratmı ş və sonra sizi ciftlə ş dirmiş dir. Elmsiz heç bir diş i nə hamilə olar, nə də doğ a bilə r. Uz­un­ö mü rlü yə bə xş edilə n uzun ö mü r və ya ö mrü nü n qı saldı lması – hamı sı Kitabdadı r. Hə qiqə tə n, bu, Allah ü ç ü n asandı r”.

Allah Ö z qulları na xatı rladı r ki, O (Pak və Mü qə ddə s Olan) Adə mi (ə) torpaqdan, sonra isə onun (ə) nə sillə rini nü tfə də n xə lq etmiş dir. O (Pak və Mü qə ddə s Olan) insanları hə min nü tfə də n yaratmaqda davam edir və bu mü xtə lif mə rhə lə lə r keç ir və nə hayə t, o – kamil bir kiş iyə və ya qadı na ç evrilir. Sonra onlar evlə nir və onları n uş aqları və nə və lə ri dü nyaya gə lir. Nikah – bə ş ə r nə slinin davam etmə sinin qanuni vasitə sidir və bu Allahı n qə də ri və kamil elmi ilə sı x bağ lı dı r. Diş i yalnı z Allahı n izni ilə hamilə və daş ı ­dı ğ ı ndan azad ola bilə r. Hamilə olma və insan dö lü ilə və sonra insanı n ö zü ilə baş verə n bü tü n hə r ş ey Allahı n qə də rinə və Onun ilahi elminə tabedir.

Fö vqə luca Ö z qulları ndan kimisinə uzun, kimisinə isə qı sa ö mü r mü ə y­yə n edildiyini bilir. O (Pak və Mü qə ddə s Olan) hə mç inin bilir ki, Onun qulları ndan bə zilə ri elə iş lə r gö rü rlə r ki, onları n hə yatı nı qı saldı r, mə sə lə n, zina edirlə r, valideynlə rinə hö rmə tsizlik gö stə rirlə r, qohumluq ə laqə lə rini kə sirlə r və sair. O (Pak və Mü qə ddə s Olan) bilir ki, hansı insana hansı ö mü r ayrı lmı ş dı r və onları n hansı ə mə llə ri onları n hə yatı nı uzadı r və ya qı saldı r. Bü tü n bunlar Mü hafizə olunan Lö vhə də - Allahı n qulları ilə yerdə və gö y­lə rdə baş verə cə k bü tü n hə r ş eyə dair biliklə rin ə ks olunduğ u Kitabda yazı lmı ş dı r. Hə qiqə tə n, bu, Allah ü ç ü n ç ə tinlik yaratmı r. O (Pak və Mü qə ddə s Olan) bü tü n varlı qlar haqqı nda ə zə ldə n bilirdi və bü tü n bunları Mü hafizə olunan Lö vhə də yazmı ş dı r və bü tü n bunlar Onun ü ç ü n ç ə tinlik yaratmamı ş dı r.

Allahı n bu ayə lə rdə qulları na aç dı ğ ı biliklə r – insanları n dirildilə ­cə yi­n­in hə qiqə t olması lehinə inandı rı cı mə ntiqi də lillə rdir. Rə bb qupquru və cansı z torpağ ı canlandı rı r. Bu isə o demə kdir ki, O (Pak və Mü qə ddə s Olan) ö lmü ş insanları diriltmə yə də qadirdir. O (Pak və Mü qə ddə s Olan), insanı xə lq etmiş, onu Ö z qə də rinə uyğ un olaraq bir ş ə kildə n baş qa ş ə kilə sal­mı ş dı r. Bu isə o demə kdir ki, Onun ü ç ü n insanı bir daha tə krar yaratmaq ç ə tin deyildir. O (Pak və Mü qə ddə s Olan), yerdə və gö ylə rdə baş verə n kiç ik və bö yü k nə varsa, insanları n ü rə klə rində nə gizlə dilirsə və ana bə tnində dö llə hansı proseslə r baş verirsə, hamı sı nı bilir. O (Pak və Mü qə d­də s Olan) bilir ki, Onun qulları yer ü zü ndə onları n ö mrü nü uzadan və ya qı saldan iş lə r gö rü rlə r. Bundan baş qa, O (Pak və Mü qə ddə s Olan), bü tü n bunları ə zə ldə n Mü hafizə olunan Lö vhə də yazmı ş dı r və bu Onun ü ç ü n heç bir ç ə tinlik yaratmı r. Bü tü n sadaladı qları mı zdan ə n asanı olan ö lü mdə n sonra diriltmə haqqı nda nə demə k olar?! Hə md olsun Allaha ki, O (Pak və Mü qə ddə s Olan) qulları na nemə tlə r bə xş etmiş, yer ü zü ndə və ö lü mdə n sonra Axirə tdə yaş adı qları zaman sə adə tə nail olmaq ü ç ü n onlara kö mə k edə n hə r ş eyi onlara ö yrə tmiş dir!

ﭑ ﭒ ﭓ ﭔ ﭕ ﭖ ﭗ ﭘ ﭙ ﭚ ﭛ ﭜ ﭝ ﭞ ﭟ ﭠ ﭡ ﭢ ﭣ ﭤ ﭥ ﭦ ﭧ ﭨ ﭩ ﭪ ﭫ ﭬ ﭭ ﭮ ﭯ

Ki də niz eyni deyil[239]. Birinin suyu – dadlı, ş irin, iç mə li, digə rininki isə ş or və acı dı r. Onları n hə r birində n tə zə ə t yeyirsiniz və bə zə k ə ş yaları ə ldə edib taxı rsı nı z. Sə n gö rü rsə n ki, gə milə r onları yara-yara ü zü rlə r ki, Onun mə rhə mə tini axtapa bilə siniz. Ola bilsin ki, siz ş ü kü r edə rsiniz”.

Fö vqə luca Ö z fö vqə lqü drə tini xü susilə vurğ ulayı r və Ö z mü drikli­yinin və Ö z mə rhə mə tinin kamilliyini insanlara xatı rladı r. O (Pak və Mü q­ə d­də s Olan), suyu iç mə li və duzlu yaratmı ş və bununla da yer ü zü ndə ya­ş ayan bü tü n mə xluqlara lü tü fkarlı q gö stə rmiş dir. Allah ç ayları n suyunu dadlı, ş irin və iç mə yə, bağ ç aç ı lı q və ə kinç ilik ü ç ü n yararlı etmiş, də nizlə rin və okeanları n suyunu isə duzlu və acı etmiş dir. Okeanda mö vcud olan ç oxsaylı cə rə yanlara baxmayaraq, ç aya nisbə tə n, də niz suyu az mü tə hə rrik­dir və mə hz yü ksə k duzluluq suyun keyfiyyə tlə rinin də yiş mə sinə imkan vermir. Bunun sayə sində də niz heyvanları nı n ç ü rü yə n qalı qları atmosferi zə hə rlə mir və yer ü zü ndə havanı korlamı r. Bundan baş qa, də niz suyu onda yaş ayan balı qları n və digə r heyvanları n ə tini daha dadlı edir. Buna gö rə Rə bb buyurur ki, insanlar hə r iki sudan tə zə ə t və bə zə k ş eylə ri ə ldə edirlə r. Tə zə ə t – insanları n ç ə tinlik ç ə kmə din tutduqları balı qdı r, bə zə k ş eylə ri – də nizlə rdə n ə ldə edilə n mirvari, mə rcan və bir ç ox digə r qiymə tli ş eylə rdir. Bü tü n bunlar də nizlə rin Allahı n qulları na olduqca bö yü k fayda verdiyinin də lillə ridir. Bu fayda, heç də bizim ö ncə sadaladı qları mı zla mə hdudlaş mı r.

Fö vqə luca də nizlə ri və okeanları insana ram etmiş dir və ona onlarda ü zmə yi də ö yrə tmiş dir. Gə milə r də niz suları nı yararaq uzaq ö lkə lə rə ü z­ü r­lə r. Onlar insanları və onları n ağ ı r yü klə rini daş ı yı r, ticarə tlə mə ş ğ ul olanlar isə, bu də niz sə fə rlə ri sayə sində bö yü k qazanc ə ldə edə rə k, Sə xavə tli Rə bbin mə rə hə mə tində n faydalanı rlar.

ﭰ ﭱ ﭲ ﭳ ﭴ ﭵ ﭶ ﭷ ﭸ ﭹ ﭺ ﭻ ﭼ ﭽ ﭾ ﭿ ﮀ ﮁ ﮂ ﮃ ﮄ ﮅ ﮆ ﮇ ﮈ ﮉ ﮊ ﮋ ﮌ ﮍ ﮎ

O, gecə ni gü ndü zə sarı yı r, gü ndü zü də gecə yə sarı yı r, gü ­nə ­ş i və ayı ram etmiş dir. Onları n hə r biri bə lli mü ddə tə də k cə rə yan edir[240]. Budur Rə bbiniz olan Allah! Mü lk Ona mə xsusdur. Sizin Ondan baş qa ibadə t etdiklə riniz, hə tta, ç ə yirdə k lifinə də sahib deyillə r”.

Allah Ö z mə rhə mə ti sayə sində gü ndü zü gecə ylə və gecə ni gü ndü zlə ə və z edir. Onları n hə r biri digə rini ə və z etmə yə gə lir, ilin vaxtları ndan ası lı olaraq, biri digə rinin qı salması hesabı na uzanı r. Bə zə n gecə və gü ndü z bir-birinə bə rabə r olur. Bü tü n bu hadisə lə r insanlara və heyvanlara, ağ aclara və ə kinlə rə saysı z-hesabsı z fayda verir.

Allah gü nə ş i və ayı da Ö zü nə ram etmiş dir. Onlar yerə iş ı q verir, ayı q qalmaq və yatmaq ü ç ü n ş ə rait yaradı r. Dü ndü z iş ı ğ ı insanlara dolana­caq ə ldə etmə k ü ç ü n imkan verir, bitkilə rin inkiş afı na kö mə k edir, quru­malı olan ş eylə ri qurudur və yer ü zü ndə hə yatı n onlarsı z mü mkü n olmaya­cağ ı bir ç ox digə r faydalar gə tirir. Gü nə ş və ay Allahı n onlar ü ç ü n qə də r­lə rinə uyğ un mü ə yyə n etdiyi orbitlə r ü zrə hə rə kə t edirlə r. Mü ə yyə n olun­muş mü ddə t yaxı nlaş dı qda və dü nyanı n sonu baş ladı qda, bu nə hə ng sə ma cisimlə ri gö ydə ö z hə rə kə tlə rini dayandı racaq qü vvə də n mə hrum olacaq­lar. Hə min gü n ay tutulacaq, gü nə ş bü kü lə cə k, ulduzlar isə yerlə rin­də n dü ş ə cə klə r. Lakin hə lə lik bu bö yü k mə xluqlar Allahı n qulları na Onun ka­mil­liyi və mə rhə mə tini xatı rladı rlar. O (Pak və Mü qə ddə s Olan) Ö zü tə k­likdə qü drə tli və nə hə ng planetlə ri və ulduzları yaradaraq Ö zü nə ram etmiş dir. Tə kcə O (Pak və Mü qə ddə s Olan) ibadə tə və itaə tə layiq gerç ə k İ lahdı r! Mü lk bü tö vlü kdə yalnı z Ona mə xsusdur, halbuki mü ş riklə rin yalvardı qları bü tlə r və saxta “ilahlar” heç bir hakimiyyə tə malik deyillə r. Onlar hə tta ə n də yə rsiz ş ey olan xurma lifinə belə sahib deyillə r. Niyə onda bə s insanlar nə gö ylə rdə, nə də yerdə hə tta lap kiç icik bir hakimiyyə tə malik olmayan aciz mə xluqlar qarş ı sı nda sitayiş i davam etdirirlə r?

ﮏ ﮐ ﮑ ﮒ ﮓ ﮔ ﮕ ﮖ ﮗ ﮘ ﮙ ﮚ ﮛ ﮜ ﮝ ﮞ ﮟ ﮠ ﮡ ﮢ ﮣ

Siz onlara dua edə rkə n, duaları nı zı eş itmə zlə r, ə gə r eş it­sə ydilə r də, sizə cavab vermə zdilə r. Qiyamə t gü nü onlara ş ə rik qoş ma­nı zı inkar edə cə klə r. Heç kim bunu, hə r ş eydə n Xə bə rdarolan kimi, sə nə xə bə r verə bilmə z”.

Siz ö z yalvarı ş ları nı zla cansı z daş lara və ağ aclara, hə yat ə lamə ti olmayan meyitlə rin vü cudları na və yalnı z ö z Rə bbinə ibadə tin qayğ ı sı na qalan mə lə klə rə mü raciə t edirsiniz. Onlar sizin duaları nı zı eş itmə zlə r, ə gə r eş itsə lə r də, cavab vermə yə cə klə r. Hə tta biz tə sə vvü r etsə k də ki, onlar sizin sö zlə rinizi və mü raciə tlə rinizi eş idə bilə rlə r, onda sizin duaları nı z onsuz da sizə fayda vermə z, ç ü nki Rə bbin heç bir mə xluqu ilahi hakimiyyə tə malik deyildir. Bundan baş qa, mə lə klə r, peyğ ə mbə rlə r və mö minlə r mü ş r­ik­lə rin onlara dua etmə lə rində n narazı dı rlar. Qiyamə t gü nü onlar mü ş rik­lə rdə n ü z ç evirə cə k və ucadan deyə cə klə r: “Sə n Paksan! Sə nsə n – bizim Hamimiz, – onlar deyil! ” (Sə ba, 34/41).

Sə n, Allahı n sə nə xə bə r verdiklə rinin hamı sı nı n gerç ə kiliyinə ə min ol! Allahı n və hyinə ş ü bhə etmə, ç ü nki heç kim sə nə haqqı Rə bbin kimi aç a bilmə z. Hə qiqə tə n, O (Pak və Mü qə ddə s Olan) – Bilə ndir və Xə bə rdar Ol­an­dı r. Bu ayə lə r yalnı z Allahı n Haqq İ lah, ibadə tə və pə rə stiş ə layiq ol­ma­sı nı n və Ondan baş qa kimə sə ibadə tin ə bə sliyinin, mü ş riklə rə heç bir fayda gə tirmə yə cə yinin inkaredilmə z də lil­lə ridir.

ﮤ ﮥ ﮦ ﮧ ﮨ ﮩ ﮪ ﮫ ﮬ ﮭ ﮮ ﮯ ﮰ

(35. 15) “Ey insanlar! Siz Allaha mö htacsı nı z, Allah isə Zə ngindir, Hə mdə layiqdir! ”

Fö vqə luca bü tü n bə ş ə riyyə tə mü raciə t edə rə k, insanlara xatı rladı r ki, onları n hamı sı ö z Rə bbinə mö htacdı r. Onlar dü nyaya gə lmə lə ri ü ç ü n Ona mö htacdı rlar və ə gə r O (Pak və Mü qə ddə s Olan), insanları xə lq etmə sə ydi, onda bunu heç kim edə bilmə zdi. Onlar Allaha, onlara bə də n, fiziki qü vvə və bir ç ox digə r qabiliyyə tlə r ə ta etdiyinə gö rə mö htacdı rlar, ə gə r O (Pak və Mü qə ddə s Olan) bunu etmə sə ydi, insanlar iş gö rə bilmə zdilə r. İ nsanlar fasilə siz olaraq Allahı n onları ruzi və digə r gö rü nə n və gö zə gö rü nmə yə n nemə tlə rlə tə min etmə sinə mö htacdı rlar və ə gə r Rə bbin mə rhə mə ti və xeyirxahlı ğ ı olmasaydı, onda onlar bu nemə tlə ri ə ldə edə bilmə z və ö zlə ri ü ç ü n dolanacaq tapmazdı lar. Onlar Allahı n onları hə r an bə d­bə xtliklə rdə n və fə lakə tlə rdə n qoruması na, qə m-qü ssə də n və mü sibə t­lə r­də n xilas etmə ­sinə mö htacdı rlar və ə gə r O (Pak və Mü qə ddə s Olan), Ö z qulları nı n taleyini yungü llə ş dirmə sə ydi, onda onlar hə miş ə ç ə tinliklə rin və qayğ ı ları n zü lmü altı nda yaş ayardı lar. Onlar Allahı n onlar barə sində ə n mü xtə lif ü sullarla qayğ ı ç ə kmə sinə mö htacdı rlar və hə mç inin ö z Fö vqə luca Rə bbinə ibadə t etmə yə, Onu sevmə yə və Ona sə mimi qulluq etmə yə mö h­tacdı rlar və ə gə r O (Pak və Mü qə ddə s Olan), insanlara bunları qü sursuz yerinə yetirmə kdə kö mə k etmə sə ydi, onda onlar ö z qə lblə rini, ü rə klə rini və hə yatları nı itirə r­dilə r. Onlar bilmə diklə rini Allahı n onlara ö yrə tdiyinə gö rə və bildiklə rini hə yata keç irmə kdə onlara yardı m etdiyinə gö rə Ona mö htacdı rlar və ə gə r Rə bb insanları ö yrə tmə sə ydi, onlar heç vaxt bilik ə ldə edə bilmə zdilə r və ə gə r O (Pak və Mü qə ddə s Olan) onlara xeyirxahlı q etmə yi ö yrə tmə sə ydi, onlar heç vaxt mö min olmazdı lar. Bir sö zlə, insanlar, Ona olan ehtiyacları nı hiss edib-etmə mə klə rində n ası lı olmayaraq, ə n mü kə mmə l mə nada, Allaha mö htacdı rlar.

Allahı n doğ ru yola yö nə ltdiyi mö minlə r də rk edirlə r ki, onlar dü nya hə yatı na və ya dininə aid olan hə r ş eydə Onun kö mə yinə necə mö hkə m mö htacdı rlar. Buna gö rə, onlar Allah qarş ı sı nda ö zlə rini mü ti aparı r və hə tta bir anlı ğ a belə onları Ö z kö mə yində n mə hrum etmə mə sini Ondan xahiş edirlə r. Onlar bü tü n iş lə rində Onun kö mə yinə ü mid bə slə yir və bu barə də Ona fasilə vermə də n yalvarı rlar. Mə hz belə insanlar, Ö z qulları na, ananı n ö z kö rpə sinə bə slə diyi ş ə fqə tdə n də daha rə hmli olan Allahı n kö mə ­yinə və yardı mı na layiqdirlə r.

Hə qiqə tə n, Allah – Zə ngindir, Hə mdə layiqdir. Onun zə nginliyi ka­mil­­­dir, sifə tlə ri isə ə zə mə tli və qü sursuzdur və buna gö rə, O (Pak və Mü qə d­də s Olan) Ö z mə xluqları ndan heç birinə mö htac deyil. O (Pak və Mü qə ddə s Olan) mə xluqları nı n yaş aması ü ç ü n zə ruri olan ş eylə rə də mö htac deyil. Bunun sayə sində Fö vqə luca Allah ç ə tinlik ç ə kmə də n Ö z qulları na hə m bu dü nyada, hə m də ö ldü kdə n sonra saysı z-hesabsı z ne­mə tlə r bə xş edir. Onun gö zə l adları, ə zə mə tli sifə tlə ri, mü drik, ə dalə tli, mə rhə mə t və xeyirxahlı qla icra olunmuş ə mə llə ri və hə mç inin hö kmlə ri və qadağ aları ə n bö yü k tə rifə layiqdir. Bu – Allahı n kamil sifə tlə ri, hü dudsuz xeyirxahlı ğ ı və ə dalə tli qə ­rar­ları ü ç ü n hə md etmə dir. Hə qiqə tə n, Ö z zə nginliyinə gö rə yalnı z Allah hə mdə layiqdir və Ö zü nü n tə rifə layiq ad və sifə tlə ri sayə sində tə kcə Allah zə n­gin­dir.

ﮱ ﯓ ﯔ ﯕ ﯖ ﯗ ﯘ ﯙ ﯚ ﯛ ﯜ ﯝ ﯞ