Темірбетонның ширауы мен жылжығыштығы

а) Темірбетонның ширауы. Бетон ү лгіде еркін ширау пайда болады. Темірбетон ү лгіде арматураның бетонмен ілінісуі бетонның еркін ширауына бө гет жасайды. Сондық тан темірбетонда бетонның ширауы – қ ысылғ ан ширау деп аталады.

бетонның еркін ширау деформациясы

(ауыр бетон ү шін)

(саң ылаулы бетон)

12.Сурет.Бетонның деформациялары

- бетонның қ ысылғ ан ширау деформациясы

- бетонның созылу деформациясы

Екі деформацияның айырымы:

(5)

- ның шамасы арматураның мө лшеріне жә не бетонның беріктігіне байланысты.

Ширау қ ысымнан бетонда бастапқ ы созушы (), ал арматурада сығ ушы кернеулер () пайда болады.

- бетондағ ы созушы кернеу (6)

- арматурадағ ы сығ ушы кернеу (7)

ТБ элементе ішкі кү штердің тепе-тең дік болып шығ атын тү рі

(8)

- арматура стерженнің ауданы; - бетонның ауданы.

Осы кү штердің тең дігінен (8)

(9)

- арматуралаудың коэффициенті (10)

(10) жә не (11) формуладан (11)

Осы деформацияларды (5)-ші формулағ а қ ойсақ

(12)

(13)

(14)

(15)

(16)

; - бетонның созылуғ а серпімді-пластикалық коэффициенті; - келтіру коэффициенті; (17) – бетонның осьтік созуғ а есептік кедергісі.

Бұ л шартты орындамаса онда бетонда ширау сызаттар пайда болады. Сондық тан бетонның ширауы темірбетон конструкцияларғ а жағ ымсыз ә сер тигізеді:

- темірбетон конструкцияларғ а бетонның ширауы бетонда

жарық шақ тар тым ерте пайда болуына себепкер болады;

- алдын-ала кернелген ТБК-ларда бетонның ширауы кернелген

арматураның кернеуін тө мендетеді.

ТБК-циясына бетонның ширауынан жағ ымсыз ә серін азайту ү шін ұ зын бойлық ү йлер мен ғ имараттарды жіктермен блоктарғ а бө леді.

б) Темірбетонның жылшығ ыштығ ы.

Бетонның жылжығ ыштығ ы нә тижесінде темірбетон жылжығ ыштығ ы пайда болады. Арматура бетонның еркін жылжығ ыштық деформациясына кедергі жасайды. Сондық тан темірбетон жылжығ ыштығ ы қ ысылғ ан жылжығ ыштығ ы деп аталады.

ТБ элементте арматура мен бетонның ілінісуі бетон мен арматураның арасында ішкі кү штерді қ айта бө леді. Уақ ыт ө скен сайын бетонда кернеу тө мендейді, арматурада артады. Жылжығ ыштық деформация шегіне жеткенше бұ л процесс ү здіксіз пайда болады.

Ішкі кү штердің қ айта бө лу процестері алғ ашқ ы бірнеше айда ө німді ө теді, ал ұ зақ уақ ыт ө ткеннен кейін (жылдан аса) біртіндеп жайлап басылады.

Ортадан сығ ылғ ан темірбетон элемент

Арматура мен бетонның ілінісуіне байланысты арматура мен бетонда бойлық деформациялар бірдей

(18)

Арматурада қ ысылғ ан кернеу

(19)

Мұ ндағ ы: - бетонда серпімді пластикалық деформациясының модулі

- бетондағ ы серпімді модуль

- бетонда серпімді пластикалық деформацияның коэффициенті

Бетон мен арматурадағ ы ішкі кү штердің тең естіру тепе-тең дігі

(20)

(21)

- бетондағ ы кернеудің дең гейі

ТБ элементтерде бетонның жылжығ ыштығ ы жағ ымды жә не жағ ымсыз ә сер етеді.

Сығ ылғ ан қ ысқ а элементтерге бетонның жылжығ ыштығ ы жақ сы жақ тан ә серін тигізеді, себебі бетондағ ы созушы кернеулер азайып, оның себебінен арматурадағ ы сығ ушы кернеулер кө бейеді. Осының нә тижесінде болаттың беріктігі толығ ырақ пайдаланылады. Кейбір темірбетон элементтерге бетонның жылжығ ыштығ ы жағ ымсыз ә сер етеді. Мысалы: сығ ылғ ан элементтерде жылжығ ыштық эксцентриситеттердің ү лкеюіне, иілген элементтерде иілістің артуына, ал кернелген конструкцияларда алдын ала кернеулердің азаюына себепкер болады.

Ширау мен жылжығ ыштық темірбетон элементтерде бір мезгілде болып жатады жә не олардың жұ мысына да ә серлерін бірлесе тигізеді.