Жалпы мәліметтер

Қ ұ рылыс конструкциясын кез келген есебі ү ш жағ ынан талқ ыланады: статикалық, геометриялық, физикалық тұ рғ ыдан.

Статикалық тұ рғ ыдан қ арағ анда конструкцияғ а ә сер еткен кү шсалмақ тар мен кү штің () жә не кез келген қ имасындағ ы ішкі кү штермен (М, N, Q) байланыстылығ ы белгіленеді. Мұ ндағ ы: q-біркелкі таратылғ ан кү шсалмақ тар; F-

жинақ талғ ан кү шсалмақ тар; М – июші момент; N-ұ зына бойлық кү ш; Q-кө лденең кү ш.

12.Сурет

1- тік жарық шақ тар

2- кө лбеу жарық шақ тар

Геометриялық тұ рғ ыдан қ арағ анда конструкцияның ауыстырулары мен () деформация (e) ара қ атысы белгіленеді (f-иіліс; -қ исық тық).

Физикалық тұ рғ ыдан материалдың «s-e» кернеу мен деформация арасындағ ы тә уелділігі белгіленеді.

Конструкция тамаша-серпімді материалдан жасалса, мысалы арқ алық (1а-суретте), онда бұ л конструкцияғ а келесі тең деулер ә ділді болады.

(1) – статикалық тұ рғ ыдан алынғ ан формула;

(2) – жазық қ иманың гипотезасынан алынғ ан тең деу;

(3) –Гук заң ынан алынғ ан байланыс;

2, 3-тең деуден белгілі байланыс шығ ады

(4)

- кернеудің шегі

- иілістің шегі (5)

- қ иманың қ исық тығ ы;

- элементтің бекітілу жағ дайы мен жү ктелу тү рін ескеретін коэффициент.

Темірбетонның қ асиеттері серпімді материалғ а қ арағ анда кө п айырмашылығ ы бар. Темірбетон серпімді-пластикалық материал болғ андық тан ә рі оның бойынша жарық шақ тардың пайда болуына байланысты, темірбетондағ ы кернеулер мен деформация арасындағ ы тә уелділік сызық тық заң ғ а (Гук заң ы) бағ ынбайды. Серпімді материалғ а қ олданғ ан формулаларды темірбетонғ а қ олдануғ а болмайды. Сондық тан темірбетон конструкциясының есеп ә дісін дамыту ү шін кең інен эксперименттік мә ліметтер қ олданады. Бұ л мә ліметтер арнайы ғ ылыми тә жірибесінен алынады.

1б-суретте темірбетон арқ алық кө рсетілген. Кү шсалмақ тар ә сер еткенде арқ алық тың ұ зына бойында тік жә не кө лбеу жарық шақ тар пайда болады. Бірінші жарық шақ тарғ а тік кернеулер (), ал кө лбеу жарық шақ тарғ а басты созылу кернеулер () себепкер болады. Тік немесе кө лбеу жарық шақ тардың дамуынан арқ алық тың қ ирауы мү мкін.

Темірбетон кедергісі теория тә жірибелік мағ луматтар мен қ атты дене механикасы заң дарының негізінде қ ұ рылады жә не кү шсалмақ тар ә серінен элементтердің нақ ты кернеулік-деформациялық жағ дайына сү йенеді.