Ата-аналар мен балалардың құқықтары мен міндеттері. Ата- ана құқығынан айыру.

18 жасқ а толмағ ан адам бала деп танылады. Баланың мү мкін болғ анынша отбасында ө мір сү руге, тә рбиеленуге, ө зінің ата-анасын білуге, олардың қ амқ орлығ ын кө руге жә не олармен бірге тұ руғ а қ ұ қ ығ ы бар.

Ата- аналардың қ ұ қ ық тары мен міндеттері:

1)ата-аналар ө з балаларының денсаулығ ына қ омқ орлық жасауғ а міндетті; 2)балаларының орта білім алуын қ амтамасыз етуге міндетті;

3)ата- аналар ө з балаларының заң ды ө кілі болып табылады, арнаулы рұ қ сатсыз оның қ ұ қ ық тары мен мү дделерін қ орғ ай алады;

4)ата- ана қ ұ қ ық тарын балалардың мү ддесіне қ айшы жү зеге тасыруғ а болмайды; олай болғ ан жағ дайда ата аналар заң да белгіленген тә ртіппен жауапқ а тартылады;

5)баласынан бө лек тұ ратын ата ана баласымен қ арым қ атнас жасауғ а, оны тә рбиелеуге, білім беруге қ атысуғ а қ ұ қ ығ ы бар;

6)баласынан бө лек тұ ратын ата ана ө з баласы туралы тә рбиелеу, емдеу мекемелерінен басқ а да мекемелерден ақ парат алуғ а қ ұ қ ығ ы бар;.

7)ата аналар ө здерінің кә мелетке толмағ ан балаларын асырап бағ уғ а міндетті; Алимент - отбасының кә мелетке толмағ ан немесе ең бекке жарамсыз мү шелерін асырап бағ уғ а арналғ ан міндеттеме. Отбасы мү шелерінің алименттік қ атнастары

1)ата аналар ажырасқ ан жағ дайда кә мелетке толмағ ан баларын асырап бағ у ү шін алимент туралы келісім жасауғ а қ ұ қ ық тары бар. Келісім болмағ анда сот ата-анадан ай сайын бә р балағ а табысының тө рттен бірін, екі балағ а ү штен бірін, ү ш немесе одан кө п балағ а тең жартысын тө леуді талап етеді.

2) ата аналар ө здерінің кө мекке мұ қ таж, ең бекке жарамсыз кә мелетке толғ ан балаларын асырап бағ уғ а міндетті;

3) ең бекке жарамды кә мелетке толғ ан балалар ө здерінің ең бекке жарамсыз кө мекке мұ қ таж ата аналарын асырауғ а міндетті;

4)ең бекке жарамсыз мұ қ таж жұ байын екіншісі асырауғ а міндетті.

Ата-аналар ө з балаларына қ атысты міндеттерін орындамағ ан жағ дайда ата-ана қ ұ қ ығ ынан айырылады. Ата-ана қ ұ қ ығ ын айыру сот тә ртібімен жү ргізіледі.

Ата-ана қ ұ қ ығ ын айыру туралы істер ата-аналардың біреуінің кә мелетке толмағ ан балалардың қ ұ қ тарын қ орғ ау жө ніндегі міндеттер жү ктелген органдардың немесе ұ йымдардың арызы бойынша, сондай-ақ прокурордың талыбы бойынша қ аралады. Ата-ана қ ұ қ ығ ынан айыру туралы істер прокурор мен қ орғ аншы жә не қ амқ оршы органының қ атысуымен қ аралады. Ата-ана қ ұ қ ығ ынан айыру туралы істі қ арау кезінде сот ата-ана қ ұ қ ығ ынан айырылғ ан ата-аналардан алимент ө ндіріп алу туралы мә селені шешеді. Ата анасының қ айтыс болуы, ата ана қ ұ қ ығ ынан айрылуы, олардың қ ұ қ ық тарының шектелуі, ата анасының ә рекетке қ абілетсіз деп талынуы т. б. жағ дайларда балалардың қ ұ қ ық тары мен мү дделерін қ орғ ау қ орғ аншы жә не қ амқ оршы органдарғ а жү ктеледі. Қ амқ оршы жә не қ орғ аншы органдар –жергілікті атқ арушы органдар, ө здерінің міндеттерін осы органдар туралы Қ Р Ү кіметі бекіткен ереже негізінде жү зеге асырады. Қ амқ оршылық 14-жасқ а толмағ ан балаларғ а, жә не психикалық ауру салдарынан немесе ақ ыл есі кемдігінен сот ә рекетке қ абә летсіз деп танығ ан адамдарғ а белгіленеді. Қ орғ аншылық 14-18 жасқ а дейінгі кә мелетке толмағ ан балаларғ а жә не спиртті ішімдіктерге немесе есірткіге салыну салдарынан сот ә рекет қ абілеттілігі шектеулі деп танығ ан адамдарғ а белгіленеді.