Дәріс №10. Американдық «жаңа әлеуметтік тарих».

1. Ұ лттық жә не нә сілдік мә селелерді зерттеу.»Отбасы тарихы»: демографиялық, қ ұ қ ық тық, экономикалық, ә леуметтік, психологиялық негіздері.

2. АҚ Ш-тағ ы 1960-1970 жж. ә леуметтік ғ ылымдардың дамуы, ғ ылыми –техникалық революция жә не демократиялық қ озғ алыстардың ө рістеуінің «Жаң а ә леуметтік тарихты» ә зірлеу мен тарихты жазудағ ы толық тыруғ а ә сері.

Американдық тарихтың тү пкі мағ ынасы тә уелсіздік ү шін кү рес жә не адам қ ұ қ ығ ының концепциясы. 1787 жылғ ы Конституция іс жү зіндегі мақ саты жеке меншіктік қ ұ қ ық ты қ орғ ау. Негізгі қ аһ армандары ұ сақ буржуазиялық -радикалды жә не ә леуметтік –реформистік партиялар тарапынан шық ты, дағ дарыс кезең інде екіпартиялық жү йеге ең бек етуші массаның қ ұ қ ығ ын қ орғ ауғ а мә жбү р ету. Солрадикалды тарихшылар либералдық реформизмге сыни тұ рғ ыдан қ арады. Антимонополистік заң қ оғ амдық пікірді тыныштандыру ү шін ғ ана, шындығ ында монополистерге қ арсы кү рес антимонополистерге қ арсы шығ у мү мкін емес.

Солрадикалды бағ ыттың ө кілдері АФТ қ ұ рамына кіретін оппртунистік кә сіподақ Американың барлық жұ мысшылары, мамандандырылғ андар жә не маман еместер, ақ жә не қ ара тү стілер бірігіп кетсе саяси тө ң керіс болады деп жрамалдай отырып, бұ ғ ан жол бермеуге тырысады.

Америкалық таринамада дара негрелрдің тарихнамасы пайда болды. Бұ л қ оғ ам қ айраткері Г. Вудсонның (1875 – 1950) іс-ә рекетімен жү зеге асты. Ол Сорбонда оқ ыды, 1912 жылы Гарвард университетінде докторлық диссертация қ орғ ады. 1915 жылы негр халқ ының тарихын оқ ытуда Ассоциация негізін қ алады. 1916 жылдан бастап «Негр тарихы» атты тоқ сандық журнал шығ арып отырды. Нерг тарихнамасын жазуда прогрессистік мектептің ә сері болды. бірақ сол кезде АҚ Ш-та «расизм», «шовинизм», «ақ тар» тарихнамасына кө п назар бө лініп, АҚ Ш-тағ ы афро-американдық тардың рө лі деп қ ана қ арастырылғ ан. Негрлік тарихшылар АҚ Ш тарихында тә уелсіздік ү шін кү ресті, XIX ғ асырдағ ы демократиялық реформа қ абылдауды, азамат соғ ысын жазғ анда ү немі сынғ а ұ шырап отырды. Негр тарихшылар кө бінесе тарихта Реконструкция кезең іне мә н берді. Бұ л мә селені ең жақ сы зерттеуші Уильям Дюбу (1868 – 1963). Бл мә селені зерттеудегі ең жақ сы жұ мысы «Қ ара реконструкция» (1935). Оң тү стіктегі демократиялық қ айта қ ұ рудың жү зеге аспау себебі ә леуметтік топтардың қ ара мен ақ нсілге бө ліну себебінен деп кө рсетті.

АҚ Ш-тың латынамерикалық саясат тарихнамасында ең маң ызды мә селе Монро доктринасының эволюциясы. Монро доктринасының тарихын оқ ытушысы солтү стікамерикандық маман Декстер Перкинс (1889 – 1984). Ол АҚ Ш-тың Латын Америкағ а байланысты экспансионистік кө зқ арасын жасырып қ алды. АҚ Ш пен Латын Америкасының қ атынасын зерттеуші маман Сэмуэль Ф. Бимис (1891 – 1973). Ол АҚ Ш-ты европа мемлекеттерін Латын Америкағ а жібермеуге тырысты деп кө рсетеді. 1898 жылғ ы испандық -американдық соғ ысты бағ алауда кө птеген американдық тарихшылар, испандық отарланушылар бостандық жә не тә уелсіздігі ү шін кү ресті деген қ ағ ида ұ станды. АҚ Ш-тың Қ ытайдағ ы «Ашық есік» саясатын сынғ а ала келіп, Қ ытай ө з елін европалық державалардың отарлауынан сақ тап қ алды дейді.

Американдық тарихнамада радикалды бағ ыттың ө кілдері, американың ішкі саясатында экспансионистік аспектіні сынғ а аламыз деп, ресми топтардың арасында ө зі сынғ а тү сті.

Ұ с ы н ы л а т ы н ә д е б и е т т е р: