Мәтінді оқып, сұрақтар дайындаңыз.

Ибратты ғ ұ мыр иесі

Шора Шамғ алиұ лы Сарыбаев 1925 жылы Ташкент қ аласында ә йгілі ағ артушы Шамғ али атаның отбасында дү ниеге келген. Алматыдағ ы №12 қ азақ орта мектебі оны ү немі ө з ә серіне бө леді. Қ алалық жеткіншектердің жаппай орыстануынабет бұ рғ ан сол заманда ол қ атар-қ ұ рбысынан ерекше, ана тілін ардақ тай білді.

Ол тіл ғ ылымы жолына біржолата ден қ ойды. 1974 жылы «Қ азақ тың аймақ тық лексикографиясы» деген тақ ырыпта докторлық диссертациясын қ орғ ады. Осы саланың жетік білгірі профессор С.Аманжоловтың тілдер диалектісін зерттеудегі ізденістерін ә рі қ арай сә тті жалғ астырды. Ғ алым кө п тілдік аядағ ы алтайтану мә селесіне де батыл араласып, «Қ азақ -моң ғ ол тілдерінің туыстығ ы жайлы» деген ең бек жазды. Екі халық арасындағ ы ежелгі жақ ындық тардың тылсым қ ұ пиясын дә лелдеді.

Шора ағ амыз тіл саласын зерттеуге ерінбейді. «Кен асылы – жерде, сө з асылы - елде» дейді халқ ымыз. Шора Шамғ алиұ лы да тірнектеп жү ріп сө з тереді. Бір ғ ана кү лкінің ө зін 70 жікке бө ліп, сұ рыптағ ан. Ә йелдер жайлы 250-ге жуық мақ ал-мә телді ел аузынан жинақ тап алғ ан. Халық емшілігі туралы материалдардың саны 600-ге жетеді. Шоқ ан Уә лиханов ө міріне негізделген 60 альбомы тағ ы бар.

Ш.Сарыбаев – тіл байлығ ын ел байлығ ы деп тү сінген. Ғ алым бү кіл саналы ғ ұ мырынтілдің қ асиеттерін зерделеуге арнағ ан филология ғ ылымдарының докторы, Ұ лттық Ғ ылым академиясының академигі.

ЛЕВ НИКОЛАЕВИЧ ГУМИЛЕВ

Йгілі ғ алым Лев Николаевич Гумилев 1912 жылы орыстың кө рнекті ақ ындары Николай Степанович Гумилев пен Анна Ахматованың отбасында туды. Бұ л отбасына 20-30 жылдардағ ы қ уғ ын-сү ргін кө п қ иындық ә келді. Ә кесі «халық жауы» атанып, атылды, анасы қ удалауғ а тү сті.

Л.Н.Гумилев есімі қ азақ жұ ртшылығ ы ү шін аса қ ұ рметті. Ол ө зінің саналы ө мірін біздің тарихымызды зерттеуге арнады. Оның «Этногенез жә не жер биосферасы» атты ең бегі тарих, биология, психология, география салаларын қ амтығ ан жә не бұ л ең бек оның есімін ә лемге ә йгілі етті. «Қ иял патшалығ ын іздеу» атты ең бегі Тү ркі қ ағ анатынан бастап монғ ол империясының қ ұ лауына дейінгі дә уірді қ амтығ ан. Ал «Ғ ұ ндар», «Ежелгі тү ріктер» атты кітаптары кө шпенділердің ұ зақ жылдық тарихын жү йеледі. Осылайша Еуропа мен Азияның ұ лан-ғ айыр даласында тіршілік еткен халық тардың тұ тастай тарихы жасалды. Бұ л ең бектер тү ркітану ғ ылымына қ осылғ ан қ осылғ ан елеулі ең бектер болып табылады.

Бір сө збен «Еуразиялық» ұ ғ ымның, идеяның тү п қ азығ ын біз Гумилев шығ армаларынан кездестіреміз.

Отаншылдық – ұ лы қ асиет.

Мә тінді оқ ып, сұ рақ тар дайындаң ыз.

Отансү йгіштік – ә рбір азаматқ а керек ұ лы қ асиет. Ө з Отанын, ө з халқ ын сү ймейтін адамдар елінің қ орғ аны, патриоты бола алмайды.

Отаншылдық ө з ү йінен басталады. Кімде-кім ата-анасын ардақ тамаса, бірге туғ ан бауырларымен тату болса, ө зінің ө скен ауыл, қ аласын, туғ ан ұ лтын сыйлап, қ адірлесе, сол адам отаншыл болады.

Ө з ә ке шешесін ардақ тамағ ан, ө згенің ата-анасын қ ұ рметтемейді. Ө з ауылының тасын сыйламағ ан, ө зге ауылдың тауын қ адірлемейді.

Намыс – азаматтың алтын туы. Ә ке-шешесін сыйлағ ан балада ғ ана намыс болады. Ер жігіттің елі – ата-анасы. Отаны –ө з ү йі. Елді, отанды сү йетіндігің ді сө збен емес, іспен дә лелде.

Бауыржан Момышұ лы