Хvііі ҒасырдаҒы математиканыҢ дамуы. Даламбер, Бернулли, Эйлер, Лагранж енгізген жаҢалыҚтары

ХVІІІ ғ математиканың дамуына кө п ү лес қ осқ ан математиктерге Даламбер, ағ айынды Якоб пен Иоганн Бернуллилер, Эйлер жә не Лагранж жатады.

Енді осы ғ алымдардың математика ғ ылымына енгізген жаң алық тары мен сің ірген ең бектері туралы тоқ талып ө тейік.

1. Жан ле Рон Даламбер (1717-1783) Даламбер – энциклопедистердің жү ргізуші математигі еді. 1743 жылы қ атты дененің динамикасынан, статикағ а енгізген методы бар, “Даламбер принципі” деген атпен белгілі, “Динамика туралы трактат” деген ең бегі жазылды. Ол гидродинамика, аэродинамика жә не қ атты дененің есебі туралы кө п жазды. 1747 жылы ол Данил Бернуллимен жасағ ан, “шектердің тербеліс теориясын” жасады. Даламбер мен Эйлер

Z тең деуінің шешімін z= тү рінде тапқ ан кезде, Бернулли бұ л тең деудің негізін тригонометриялық қ атарлардың кө мегі арқ ылы тапты. Бұ л шешім туралы бірақ, басқ алардың кү мандануы туа бастады.

Даламбер шектің бастапқ ы формасы тек қ ана бір аналитикалық шамамен берілуі мү мкін деп санады, ал Эйлер болса, кез-келген ү зіліссіз қ исық бола алады деді. Бернулли, Эйлердің қ атар тү рде тапқ ан шешімі, жалпыланғ ан сипатта –деп тағ айындады. Бұ л сұ рақ тың толық тү сіндірілуін 1824 жылғ а дейін, Фурье кез-келген функцияның, тригонометриялық қ атар деп алуының заң дылығ ының кү мә нін жойғ ан соң ғ ана мү мкін болды.“Алгебраның негізгі теориясын”, Даламбер теориясы деп атайды, ал Даламбердің, ық тималдар теориясындағ ы парадоксы, оның осы теория негізі туралы ойларының оншалық ты нә тижелі емес екендігін кө рсетеді. “Желдің себептері” деген ең бегінде, Даламбер ө зінің негізгі қ орытындыларын, Эйлер формуласын қ олдана отырып жасады. Бұ л ең бегінде Даламбер, комплекс санның “модулі” мен “аргументі” деген тү сінік енгізді. Сонымен қ атар Даламбер, ең бірінші болып комплекс сандарды функцияның аргументі ретінде қ арастырды.