Азақ радиосының алғашқы хабарларына мағлұмат беріңіз

Республикалық Қ азақ радиосы хабарларды біртіндеп тақ ырып бойынша топтастырды, дербес жә не тектес ақ параттарғ а бө лу нә тижесінде журналистік електен еткізді. Сө йтіп, республикалық эфирден ү ң деулер, шақ ырулар, деректер, нұ сқ аулар, мә ліметтер, жаң алық тар ү збей жиі берілетін болды. Орынбордан кейін Қ азақ КСР-інің астанасы болғ ан Қ ызылорда қ аласында 1926 жылдың 3-ші қ азанынан бастап, Қ азақ радиосы ө з хабарларын тұ рақ ты беруді одан ә рі жалғ астырды.

Алматы радиостанциясы 1931 жылы 1 мамырда ашылды. Алайда, оның хабарлары маусымның бас кезінде ғ ана тұ рақ ты тү рде таралып, келемі тә улігіне алғ ашқ ыда 4 сағ ат, кейінірек 6 сағ аттан 12 сағ атқ а дейін жеткізілді. Қ азақ радиокомитетінің қ ұ рылымы 1939 жылы штаттық кестеге сә йкес: басшылық; ү гіт жә не насихат секторы; «Соң ғ ы хабарлар» редакциясы; музыкалык, хабарлар редакциясы; ә деби-драмалық хабарлар редакциясы; Балалар хабарлары редакциясы; шығ ару секторы; бұ қ аралық жұ мыс жә не радиотың даушылар хаттары секторы; радиоландыру белімі; радиоә уесқ ойлар секторы; бақ ылау-инспекторлык тобы; механикалық хабарлар бө лімі; тораптық хабарлар секторы; атқ арушы адамдар; қ ызмет керсетуші адамдар; кадрлар секторы; арнаулы бө лім болып бекітілді.

1930-шы жылдар Қ азақ радиосының даму жылдары болды. Осы кезең де ішкі редакциялық қ ұ рылым жү йеленіп, шығ армашылық ұ жым қ алыптасты. Радиожурналистика жолғ а қ ойылып, радио бұ қ аралық ақ парат қ ұ ралдарының бірі ретінде нығ айып, бекіді

Отан соғ ысы кезіндегі радиодан берілген хабарларда Қ азақ стандық тардың майданғ а кө мегі туралы ү немі айтылып тұ рды. Сондай-ақ, Алматыда жасақ талғ ан Панфилов дивизиясының ерлігі, Ә лия мен Мә ншү к туралы, Бауыржан Момышұ лы мен Рақ ымжан Қ ошқ арбаев туралы талай радиохабарлар сол кезде де, кейін де берілумен болды.

Соғ ыстан кейін халық шаруашылығ ын қ алпына келтіру, одан 50-ші жылдары Қ азақ станда тың игеру, 1961 жылы ғ арышқ а тарихта тұ ң ғ ыш рет адамның — Юрий Гагариннің ұ шырылуы зор оқ иғ а болып, бұ л орайда Қ азақ радиосы жаң алық қ а, қ уанышқ а толы хабарларын кү н сайын тың дармандарғ а жеткізді. Бұ л кездің ө зінде-ақ Қ азақ радиосының ә уе толқ ынынан қ азақ, орыс, неміс, ұ йғ ыр, корей, татар жә не ағ ылшын тілдерінде хабарлар эфирге шығ ып тұ рды.

31. Тү рік РОСТА қ ызметі, ақ параттарын сипаттаң ыз
Патшалық Ресей саясатының ық палымен қ азақ даласында Тү рік РОСТА-ның қ ұ рылуы ү лкен жаң алық болды. Тү рік РОСТА-ның міндеттерң мен атқ арғ ан қ ызметі жө нінде зерттеу деректері тө мендегідей: «Тү ркістан телеграф» агенттігі алғ ашында ақ параттық хабарларды тү р-тү рге бө лген жоқ. Олар негізінен орталық тан тү скен жә не жергілікті ақ парат болып шартты тү рде екіге бө лінді. Орталық тан алынғ ан ақ парат елімізде болып жатқ ан саяси жаң алық тар, совет ү кіметінің директивалары жө нінде тү сінік берді...Тү рік РОСТА репортерлері жұ мысындағ ы басты міндет тың даушығ а ақ иқ ат факті жеткізу болды. Бұ қ ара халық ты совет ү кіметін орнатуғ а қ атыстыру жолында жү ргізіліп жатқ ан табанды кү рес кезінде шыншыл хабар беруге аса қ атты кө ң іл бө лінді. Жаң алық ты тексерістен ө ткізіп барып халық қ а тарату негізгі принципке айналды. Осылайша Тү рік РОСТА ө з жұ мысын а) тілшілер мен жергілікті репортерлерден жә не басқ а ақ парат кө здерінен телеграф арқ ылы алынғ ан мағ лұ маттарды жергілікті баспасө зге жеткізу ә) радиожаршы мен плакатты, хабаршыны ө лкеге тарату б) Тү ркістан республикасының таныс-тіршілігінен жазылғ ан корреспонденцияларды кейде телеграф арқ ылы, кейде хат арқ ылы хабарлау бағ ыттарында жү ргізді», - деп «Қ азақ радиожурналистикасы» атты монографияда анық тама берілген. Бұ л деректер Тү рік РОСТА-ның міндет-мақ сатын, қ ызметін толыұ айқ ындап тұ р. Ә сіресе, Лениннің халық тар арасындағ ы ү гіт-насихатты кү шейту мақ сатымен нұ сқ аулар беріп радионың дамуына жол ашуы Тү рік РОСТА-ның қ анатын кең інен жаюына септігін тигізді. Алғ ашқ ы РОСТА радиогазеті 1924 жылы 24 қ арашада эфирге шық ты. 1928 жылдың ортасына қ арай 80 радиогазет, 1930 жылы 300, бұ дан басқ а фабрика-заводтан 179, колхоздардан 100-деген радиогазеттер 29 халық тілінде шығ ып отырды. Сол кездегі ақ параттарды ә леуметтік-саяси бағ ыттарына байланысты қ оғ амдық -саяси, ағ артушылық, кө ң іл-кө терушілік деп бө луге болады. 1921-1927 жылдар «Радиобағ дарламалардың қ алыптасу кезең і» деген атпен есте қ алғ ан болатын. Сол жылдары Тү рік РОСТА халық ты қ ызық ты ақ параттармен қ амтамасыз етуде ө з дең гейінде ө ызмет атқ арып, қ азіргі заманғ ы ақ параттық агенттіктердің кө шбасшысы болғ ан.