Радиохабар таратудың міндеттерін саралаңыз.

Радиохабар таратудың міндеттері (функциясы) дегенде бұ қ аралық ақ парат қ ұ ралдарына ортақ ұ станымдар туралы сө з болады. «Функция» сө зін сө здіктер міндеттері, қ ызметтік мақ саты мен шең бері деп тү сіндіреді. Осы ұ ғ ымды басшылық қ а ала отырып, радиохабарын таратудың міндеттерін айқ ындайтын болсақ, оның ауқ ымы кең екендігіне жә не қ оғ амдық сипаты басым екендігіне назар аударамыз. Ө йткені, радионың аудиториясы кең, оның тың дармандары қ оғ амның ә ртү рлі ә леуметтік топтары, хабардың ө зі тү рлі жағ дайда тың далады. Радиохабар таратудың сан қ ырлы міндеттерін ү ш топқ а топтастыруғ а болады.

І. Ақ параттық - барлық ақ парат қ ұ ралдарының ең негізгі басты міндеті жеке адам, қ оғ ам жә не мемлекет мү ддесіне сай ақ параттық сұ ранысын қ анағ аттандыру болып табылады. Радио басқ алармен салыстырғ анда ақ паратты жедел, нақ ты жә не эмоциялық бояумен жеткізе алады. Осы артық шылығ ына сай ақ параттық міндетіне баса назар аударуы заң ды. Дегенмен, кейбір радиостанциялар осы басымдық ты тасада қ алдырады, ө здерін музыкалық форматпен шектеп, эфирді тек ә уенмен толтырады, толық қ анды ақ параттық қ ызметі жұ мыс істемейді, жаң алық тар жү йелі берілмейді. Бір жылдары штатында радиожурналисі жоқ арналар да эфирге хабар тарататын мемлекеттік лицензияғ а ие болғ ан келең сіздіктер де орын алды. Радиожарнаманы да осы топқ а жатқ ызамыз. Жарнама да ақ параттық міндетпен ұ қ сас, тек ө зіндік ерекшелігі бар. Жарнаманың міндеті айқ ындау, ол — белгілі бір тауар, болмаса кә сіпорын туралы қ ұ лағ дар ету, оның жағ ымды имиджін қ алыптастыру жә не тұ тынушы ретінде назарын аудару болып табылады.

ІІ. Қ оғ амды ә леуметтік топтастыру міндеті - тұ рғ ындарғ а қ олайлы ақ параттық қ ызмет кө рсететін радио сол қ оғ ам мү шелерін ә леуметтік басқ арудың тетігі ретінде де бағ аланады. Ә ң гіме жү р, тұ р деген ұ рандармен мың дағ ан адамдардың қ оғ амдық қ ылығ ын реттеу туралы емес, таратылғ ан ақ парат арқ ылы белгілі бір іс-ә рекетке ұ мтылдыру, жігерлендіруде болып тұ р. Мысалы, ертең мына мә селеге байланысты шеру ө теді деп ақ парат таратсаң ыз, орнын хабарласаң ыз, оны естігендердің бә рі болмаса да, кө кейінен шық қ андардың бір тобы сол шеруге қ атысады, болмаса сенбілік ө ткізу туралы ү ндеу қ олдау табады, басқ а да кө пшілік іс-шаралар осылай жү зеге асып жатады.

Радионың қ оғ амдық пікірді білдіру мен қ алыптастыру міндеті кө біне саяси науқ андар кезінде айқ ынырақ кө рінеді. Сайлау мен референдум сияқ ты шараларда радио маң ызды рө л атқ арады жә не пә рменді қ ұ рал болып бағ аланады. Қ оғ амдық пікірді қ алыптастырудағ ы маң ызды буын - ақ параттандыру, ақ парат неғ ұ рлым кө п болса, жиі берілсе жә не ә р қ ырынан қ амтылса, соғ ан қ ызығ ушылық туындайды жә не ық палды болады.

Радионың ендігі бір маң ызды міндеттерінің бірі — ол адам мен адам арасында қ арым-қ атынас орнатуы, қ арапайым ә ң гімелесу, шү йіркелесу. Адамның кү ні адаммен жә не сә т сайын табиғ атымыздан біреумен сө йлесуге, жауап алуғ а, пікір білдіруге, ой таластыруғ а бейім тұ рамыз, осындай қ арым-қ атынасқ а мұ қ тажбыз. Қ оғ амдағ ы осындай қ ажеттілікті қ анағ аттандырудағ ы радионың орны орасан. Ә сіресе, ө тпелі қ оғ амда, жаң а ортада, саяси, болмаса экономикалық кү йзелістер кезең інде адамдар бір-бірімен ә ң гімелесуге, тұ мшалағ ан ойы мен кү дігін сыртқ а шығ аруғ а, ө згелермен бө лісуге, жоспарларын ортағ а салуғ а бейім. Мұ ндай қ арым-қ атынас эмоциональдық кө ң іл-кү йіне ә сер етеді, жең ілдегендей сезіндіреді, қ олдау мен демеу қ анат бітіреді, жігерлендіреді.

Радио пә рменді тә рбие қ ұ ралы екендігін айтып жатудың ө зі артық. Тә рбие ісі табиғ атынан кү рделі, ә рі сан қ ырлы міндет, радиода да бұ л процесс ө з ерекшелігіне байланысты жү зеге асады. Кө птеген хабарлар мен ақ параттар ө здігінен тә рбиелік мә нге ие болады, ә рі тың дарманғ а жағ ымды ә сер етеді. Сонымен қ атар, радионың маң ызды ү гіт-насихаттық жә не ұ йымдастырушылық міндеттерін естен шығ аруғ а болмайды. Кез-келген ақ паратқ а сә йкес іс-ә рекет кү тіледі. Радиохабар таратудың алдында нақ ты саяси, экономикалық жә не мә дени міндеттер тұ рады. Мысалы, сайлау науқ анында дауыс беруге, сө йтіп, белгілі бір бағ дарламалар мен кө зқ арастарды қ олдауғ а шақ ырамыз, сенбілікті жариялау арқ ылы қ оршағ ан ортаны кү туге, тазалық қ а ү ндейміз, болмаса мә дени мұ раны қ орғ ауғ а жұ мыламыз, не болмаса жолдағ ы тосын апаттардан сақ тандырамыз

ІІІ. Мә дени-ағ артушылық міндеттері- Радиохабар тарату кө п қ ырлы мә дени-ағ артушылық мақ сатты жү зеге асыруда бірнеше кешенді міндеттерді қ атар орындайды. Соның негізгілеріне жеке тоқ талайық.

Эстетикалық міндеті. Қ азіргі заманғ ы хабар тарату ісіндегі оның ү ш қ ыры назар аударуғ а тұ рарлық.

1. Радиожурналистиканың ү здік ү лгілері эстетикалық талапқ а жауап беріп, мә дениеттіліктің бір қ ыры болып табылады. Яғ ни, жү ргізушінің жалынды сө зі, диалогтардың психологиялық ширығ уы, жанды пікірталас, тосын қ исын мен жаң а идеялардың айтылуы, тың дарманның қ иялын қ озғ ап, оқ иғ аны кө з алдына елестететін дыбыстық бояулар, ө зін оқ иғ а ортасында сезінуі, хабардың ішкі байланысы мен ө рбу динамикасы, жып-жылмағ ай қ ұ растырылуы, сө з, саз бен табиғ и шулардың ө зара ү йлесімділігі — осының бә рі эстетикалық талғ амды қ алыптастыратын, сананы ө сіретін ә діс-тә сілдер. 2. Радио ө мірге келген кезден бастап ө нердің ә р саласын: музыка, театр, ә дебиетті насихаттап, танытып келеді. Кө ркем шығ армаларды радиоэфирге шығ аруда кө птеген ізденістер жасалынып, небір пішіндер мен жанрлар дү ниеге келді жә не олар шығ арманың ә рін кіргізіп, эстетикалық талғ амын кө теруге тікелей ық пал етті. 3. Аудиомә дениеттің ү здік ү лгілері жылдар бойы қ алыптасты жә не оның ө зіндік дә стү рі бар. Ә дебиет пен театрдағ ы барлық тү рлер мен жанрлар дерлік тү рленген кү йінде радиоэфирге жолдама алып жатты, сө йтіп, бірін-бірі байытты. Радио қ ай уақ ытта болмасын білім мен таным кө зі, ә лемдік мә дениеттің озық ү лгілерін тарататын тиімді қ ұ рал. Сондық тан оның ағ артушылық міндетін де назардан тыс қ алдыра алмаймыз. Қ азақ даласында жаппай сауаттылық қ а жол салғ ан, ұ лттық інжу-маржандарымызды насихаттап, келешек ұ рпақ қ а жеткізген радио екендігін, ұ лттық кадрлар мен зиялы қ ауымның ө суіне ық пал еткен кү ш болғ андығ ын ұ мытпаймыз. Радионың демалдыру-ойын-сауық тық міндеттері қ азір алдың ғ ы қ атарғ а шығ ып отыр. Кө п радиостанциялар музыкалы, ойын-сауық тық форматта жұ мыс істейді жә не ол заң ды да. Радио кө біне жең іл ақ паратпен кө терің кі кө ң іл кү й сыйлайды, сө йтіп, тың дармандардың демалуғ а деген сұ ранысын қ анағ аттандырады. Осы мақ сатта тү рлі ойындар ойналады, жү лделер ү шін сұ рақ қ а жауап береді, музыкалық жұ мбақ тар шешіледі, бірін-бірі қ ұ ттық тап, қ уаныш сыйлайды, кү лдіргі ә ң гімелер айтып, жарысады, ө мірдегі қ ызық ты жайларды ә ң гімелейді. эстетикалық, ағ артушылық жә не демалдыру — ойын-сауық тық функциялары.

Радиохабарларының міндеттерін білу хабар тарату кестесін сауатты жасау, станцияның бағ ыт-бағ дарын, форматын анық тау, бағ дарламалардың ішкі мазмұ нын айқ ындауғ а жә не тың дарман аудиториясының талап-тілектерін ескеру ү шін қ ажет.