Рэвалюцыя 1905–1907 гг. і пачатак расійскага парламентарызму. Сталыпінская аграрная рэформа і асаблівасці яе здзяйснення на Беларусі.

Працэс стварэння палітычных партый значна паскорыўся падчас буржуазна-дэмакратычнай рэвалюцыі 1905 – 1907 гг. У 1905 – 1906 гг. на падставе маніфеста былі створаны Канстытуцыйна-каталіцкая партыя Літвы і Беларусі. У 1906 г. прыхільнікі БСГ пачалі выдаваць першыя легальныя беларускамоўныя газеты «Наша доля» і «Наша ніва».

Асаблівасці рэформы на Беларусі:

‒ Фарсіраваныя тэмпы землеўпарадкавання;

‒ 60% агульнай зямельнай плошчы да пачатку рэформы ўжо было ў прыватным землеўладанні, а 34% складалі сялянскія надзельныя землі;

па ўдзельнай вазе памешчыцкага непрацоўнага землеўладання Беларусь займала другое месца ў еўрапейскай Расіі.

-у Беларусі хутчэй разбураліся абшчыны

- рассяленне на хутары ішло марудна

- перасяленне сялян у іншыя рэгіёны імперыі было падрыхтавана дрэнна

- урад на Беларусі праводзіў мерапрыемствы па пашырэнні рускага землеўладання.

- Пасля далучэння беларускіх зямель царскія ўлады, імкнучыся інтэграваць у сваю дзяржаўную структуру новыя тэрыторыі, праводзілі адпаведную палітыку.

- Тым не менш менавіта ў гэты час беларускі этнас фарміруецца як нацыя

- Паступова фарміруюцца новыя класы наёмных рабочых і буржуазіі

- змены у системе адукации

- На пачатку ХІХ ст. на Беларусі, як і ў іншых землях Імперыі, адбылася адукацыйная рэформа.

- Падчас новай рэформы 1864 г. школьная адукацыя пераводзіцца пад кіраўніцтва Міністэрства народнай асветы.

- Пачынаецца навуковае даследаванне Беларусі

- У вывучэнні Беларусі вялікі ўнёсак заснавальніка беларускага мовазнаўства Я. Карскага

- Літаратура Беларусі ХІХ – пачатку ХХ стст. развівалася ў рэчышчы агульнаеўрапейскіх працэсаў.

- Большасць літаратурных твораў першай паловы ХІХ ст. пісалася на польскай мове.

- Стыль крытычнага рэалізму, што пачынае фарміравацца ў другой палове ХІХ ст., прадстаўлены ў Ф. Багушэвіча, А. Гурыновіча, Я. Лучыны

- Пачатак ХХ ст. атрымаў назву «нашаніўскага адраджэння», што звязана са з’яўленнем першых легальных беларускамоўных газет «Наша доля» (9.–12.1906) і «Наша ніва» (11.1906 – 8.1915).

-Новыя тэндэнцыі ў гісторыі беларускага тэатра прасочваюцца ў першай палове ХІХ ст., калі В. Дунін-Марцінкевіч у сваім маёнтку Люцынка стварае беларускі тэатр прафесійнага тыпу, які стаў асновай нацыянальнага прафесійнага тэатра

- У выяўленчым мастацтве першай паловы ХІХ ст. больш ярка праступае свецкі характар.

- Пасля закрыцця Віленскага унівесітэта (1832) вышэйшую мастацкую адукацыю стала магчыма набыць у расійскіх акадэміях.

- Першым прафесійным скульптарам на Беларусі лічыцца К. Ельскі

- У беларускай архітэктуры першай паловы ХІХ ст. пануе класіцызм з яго кампактнасцю аб’ёмаў, правільнымі геаметрычнымі планамі, прастатой дэкору фасадаў.

- Росквіт новага архітэктурнага накірунку – «гістарызму» (электызму) прыпадае на другую палову ХІХ ст.

- На мяжы ХІХ – ХХ стст. на глебе эклектызму ўзнікае новы мастацкі стыль – мадэрн.

- Беларуская культура ў ХІХ – пачатку ХХ стст. зрабіла значны крок наперад у сваім развіцці.