Тақырыбы: Дене бітімінің қалыптасуы.

Мақ саты: Мектеп жиһ аздарына қ ойылатын гигиеналық талаптармен таныстыру.

Қ ұ ралдар: Кинофильм, слайдтар, кестелер, сызғ ыштар, рулеткалар.

Тапсырмалар:

1. Мектепжиһ аздарына қ ойылатын гигиеналық талаптар.

2.Оқ ушыны дұ рыс отырғ ызудың физиологиялық негізін қ арастыру.

3. Партаны таң балауды жә не оқ ушыларды бойына сә йкес отырғ ызуды ү йрену.

4. Класс бө лмесіндегі жиһ аздардың орналасуына гигиеналық бағ а беру.

Мектеп қ ұ рал – жабдық тары педагогикалық, ө ндірістік жә не техникалық талаптарғ а сә йкес келуі қ ажет. Негізгі талап – қ ұ рал жабдық тар балалармен жас ө спірімдер организмінің анатомиялық жә не физиологиялық ерекшеліктеріне сә йкес келуі.

Сонымен бірге, балалардың жарақ аттануын болдырмау ү шін қ ұ рал – жабдық тардың қ ауіпсіздігіне қ ойылатын талаптардың да маң ызы зор. Мысалы жиһ аздардың ү шкір жә не ө ткір бұ рыштарының болмауы, олардың лакпен боялуы жә не т.б.

Қ ұ рал – жабдық тар эстетикалық талаптарғ а да сә йкес келуі қ ажет: балалардың нерв жү йесінің қ ызметін нығ айту ү шін олардың бояуының тү сі ашық, ә демі болуы керек. Бұ л оқ ушылардың кө ң ілінің кө терің кі болуын, сабақ қ а ынтасын арттырады.

Оқ ушыны дұ рыс отырғ ызудың физиологиялық негіздері.

Адамның дене жә не ой ең бегі кезіндегі белгілі жұ мыс қ алпы бұ лшық еттердің статистикалық ширығ уына байланысты. Бұ ндай жағ дай ә сіресе оқ ушылар ұ зақ уақ ыт қ имылсыз сабақ та отырғ анда байқ алады. Ұ зақ қ а созылғ ан статистикалық жұ мыс сабақ барысында тез шаршамауды туғ ызатын негізгі фактор. Бұ л орталық нерв жү йесінің ерекшеліктеріне жә не сү йек – бұ лшық ет аппаратының жеткіліксіздігіне байланысты тө менгі класс оқ ушыларында жиі кездеседі. Партада отырғ ан кезде статистикалық кү шті азайтудың негізгі жолы оқ ушының дұ рыс отыруын қ адағ алау жә не партаны оның бойына сә йкес таң дай алу.

Стол мен орындық тың бір – біріне сә йкес келмеуі ә р бұ лшық ет топтарына ә р тү рлі кү ш тү сіріп, олардың тез қ ажуын туғ ызып, бұ лшық ет ассиметриясының нә тижесінде сымбаттың бұ зылуына мү мкіндік жасайды.

Стол тө мен, орындық биік болса оқ ушы алғ а қ арай енгіш отырады да, кө кірек клеткасы қ ұ рсақ қ уысы қ ысың қ ы жағ дайғ а келеді. Оң иық тың тө мен тү сіп, сол жақ қ а бағ ытталғ ан сколиозды туғ ызады.

Стол биік, орындық тө мен болса оқ ушының оң иығ ы жоғ ары кө теріліп, оң жақ қ а бағ ыттталғ ан сколиоз туғ ызады.

Партада дұ рыс отырмау оқ ушыны тез шаршатады, жұ мыс қ абілетін, сонымен бірге кітап пен кө здің ара қ ашық тығ ы дұ рыс болмағ андық тан кө ру ө ткірлігі тө мендейді.

Партада дұ рыс отыру – оқ ушының денесін тік басын сә л ең кейте ұ стау. Стол ү стіндегі дә птер немесе кітаппен кө здің арақ ашық тығ ы 30-35 см болуы керек. Кө кірек қ уысы мен столдың оқ ушы жағ ындағ ы қ ыры арасында тыныс алу ү шін 4-5 см кең істікті /оқ ушының алақ анының еніндегі /сақ тап арқ асын орындық тың арқ асына сү йеп отыруы қ ажет. Аяқ тары тізе буынында тік бү гіліп, табандары партаның (столдың) аяқ қ ойғ ызында орналасады. Екі қ олы столдың ү стінде ал йық тары стол бетіне параллель бір дең гейде орналасады. Оқ ушы дұ рыс отырғ анда қ ұ рсақ жә не кө кірек қ уысындағ ы мү шелердің қ алыпты жұ мысы бұ зылмай тыныс алуы еркін, сү йек – бұ лшық ет аппараттарына тү сетін кү ш ө те шамалы болып, қ ызметін қ алыпты атқ арады.

Дұ рыс отырғ ызу стол мен орындық тардың оқ ушының дене пропорциясына жә не бойының ұ зындығ ына сә йкес келгенде ғ ана мү мкін. Орындық тың биіктігі табанмен қ оса есептегенде сирақ тың ұ зындығ ына қ осқ анғ а тең, ал парта орындығ ының алдынан артына дейінгі терең дігі санның 3-4 ұ зындығ ына дә л болуы керек.

Егер орындық тың терең дігі санның ¾ ұ зындығ ынан кем болса оқ ушының дене салмағ ы тү сетін жер азайып, тез шаршайды, ал керісінше терең діктің тым ү лкен болса тақ ым астындағ ы қ ан тамырлары мен нервтер қ ысылуы мү мкін. Оқ ушының алғ а қ арай сырғ анауын болдырмау ү шін орындық артқ а қ арай 2-3 см кө лбеу болғ ан дұ рыс. Сонымен бірге парта бетінің кө лбеу болуы, оқ ушығ а кітаппен не дә птермен жұ мыс істегенде басын тым ең кейтпеуіне мү мкіндік жасайды. Ә сіресе жазба жұ мыстары кезінде кө здің аккомодациялық ө згерістері жең ілдейді.

Партада отырғ анда арқ а бұ лшық еттерінің шаршауын болдырмау ү шін, оқ ушы арқ асын тіреп отыруы керек. Ә рбір орындық тың арқ алығ ы екі тақ тайдан қ ұ рылса, жоғ арғ ысы жауырынның тө менгі бұ рышынан 2-3 см тө мен, ал тө менгісі бел омыртқ аларының дең гейінде болғ аны дұ рыс. Мұ ндай арқ алық денеге жақ сы тірек болып, дем алғ анда немесе сабақ ауызша жү ргенде оқ ушының шалқ айып отыруына мү мкіндік жасайды.

Парта мен столдардың жә не орындық тардың беті тегіс ә рі жылтыр болуы ү шін эмальмен, лакпен бояйды немесе пластикамен қ аптайды.

Класс жиһ аздары жылуды аз ө ткізетін берік металдардан жасалып, ақ шыл бояумен боялады.

Бұ лар оқ ушының бойларына сә йкес 15см аралық пен 5 топқ а бө лінді.

Сонымен парталар мен столдардың жә не орындық тардың кә сіпорындық таң балары бойынша оқ ушының бойына сә йкес дұ рыс таң дап алуғ а болады.

Кә сіпорындарда жасалғ ан ә р парта таң баланды (маркасы). Бү йірінде немесе қ ақ пағ ының астында жуылмайтын бояумен: алдына – партаның таң басын, ал бү йірінде – оқ ушының бойын қ ояды.

Тү сті бояумен таң балағ анда тү сті дө ң гелектің диаметрі 1520 мм немесе тілімшенің ені 15-20 мм болуы керек.

Оқ ушыларғ а арналғ ан столдар мен парталар бір немесе екі орынды болып жасалады. Бір орындысы, ал екі орындысы – жалпы білім беретін мектептерге арналғ ан.