Жұмыстың барысы.

1.Қ ан қ ысымын анық тау

2.Тамыр соғ уын саусақ пен. басу арқ ылы анық тау ә дісін ү йрену.

Тамыр соғ уды оң қ олдың ортаң ғ ы ү ш

саусақ тарымен сол қ олдың білезік тұ сындағ ы кү ре тамырды басып есептейді. Бұ л кезде сол қ ол столдың ү стіне бос орналасып, есептеуші мен зерттелуші қ арсы отырады. Тамыр соғ уын секундомердің кө мегімен ө септейді: 1 минут уақ ыт аралығ ында, 30 сек ішінде /керсеткіш екі еселенеді/ 20 сек ішінде / керсеткіш 3 еселенеді/, 15 сек ішінде /кө рсеткіш 4 еселенеді/ жә не 10 сек. ішінде /кө рсеткіш 6 еселенеді/. Соң ғ ы белшектеп есептеуді бірнеше рет қ айталап, тамыр соғ уының орта мө лшерін анық тауғ а болады.

Ө зің іздің жә не жолдасың ыздың 1 мин. ішінде тамыр соғ уын бө лшектеп есептең із. Егер айырмашылық байқ алса, орта мө лшерлерін анық тап, есте сақ тауғ а тырысың ыз.

3. Белгілі мө лшердегі жұ мысқ а дейінгі жә не жұ мыстан кейінгі тамыр соғ уын садыстыру.

Зерттелушінің қ алыпты жағ дайдағ ы тамыр соғ уын 10 секундта ү ш рет ө лшеп, орта мө лшерін есептейді де, ү ш 1 мин. бойынша анық тап, тө мендегі кестеге жазады.

Содан кейін зерттелуші 10 рет отырып-тұ ру қ имылын жасағ ан соң тамыр соғ удың 10 сек. ішінде есептеп кестенің 3 бағ анасына жазады.

Анық талғ ан кө рсеткіштерді салыстырың ыз.

Жұ мыстан кейінгі тамыр соғ уының проценттік ө згеруін формуламен анық тау:

Жұ мыс кезіндегі тамыр соғ уы / 1мин/=қ алыпты

Жағ дайдғ ы соғ уы /1мин/х100%.

Қ алыпты жағ дайдағ ы тамыр соғ уы.

Анық талғ ан деректер талданылатын тамыр соғ уының 30-дан артық жиілеуі жү ректің ө з жұ мысын жиырылу санын арттыру нә тижесінде кү шейтетіндігін кө рсетеді. Бұ л шынығ уы нашар организмнің реакциясы. Сондық тан бұ л адам істейтін жұ мыстың мө лшерін шамалау қ ажет. Егер 10 рет отырып-тұ рудан кейін тамыр соғ уының жиілігі қ алыпты мө лшерінен 30-дан артық кө терілмесе, жү рек жұ мысы қ анның систолалық кө лемінің есебінде кү шейткені болады. Бұ л жағ дайда 10 рет отырып - тұ ру жеткіліксіз, сондық тан жү мыстың мө лшерін кө бейтуге болады.

Осы жұ мысты ө зің із істеп, анық талғ ан деректерді дә птерге жазың ыз.

Ой арқ ылы жасалатын жұ мыстың ә серінен тамыр соғ уының ө згеруін анық тау.

Тамыр соғ у жиілігіне эмоциялық факторлар ә р тү рлі сезімдер ойлар эсер етеді.

Ө зің іздің тамыр соғ у жиілігін анық таң ыз: орының ызда отырғ ан бойда, ө зінің 20 рет отырып - тұ ру қ имылдарын жасадым деп ойлаң ыз. Содан кейін 30 секундтағ ы тамыр соғ уын есептеп, 1 минуттағ ы жиілігін 2-ге кө бейту арқ ылы анық таң ыз. Алынғ ан деректерді салыстырың ыз. Бұ л жағ дайда тамыр соғ у жиілігінің ө згеруі жү ректің жұ мысына ми қ ыртысы ә сер ететіндігін кө рсетеді.

Бақ ылау сұ рақ тары:

1. Қ ан тамырларының қ ұ рылысы қ андай?

2. Жү ректің қ ызметі мен маң ызы

№ 13 Практикалық сабақ