Көптеген авторлар көз алмасының барлық үш қозғалыс нервтерінде афферентті талшықтар бар деп есептейді

Бет нерві (VII)

N.facialis, бет нерві-аралас нерв.Екінші желбезек доғ асы нерв ретінде одан дамығ ан бұ лшық еттерді барлық мимикалық жә не тіласты бұ лшық еттерінің тіл бө лігін нервтендіреді жә не оның қ ұ рамында қ озғ алыс ядросының осы бұ лшық еттерге баратын эфферентті талшық тары мен сол бұ лшық етердің рецепторлрынан шығ атын афферентті талшық тары болады.Сондай-ақ онық қ ұ рамында аралық, n.intermedus, нервке жататын дә м сезу жә не секреттік талшық тары бар.

Раушы бө ліктеріне сә йкес бет нерві кө пірде жайғ асқ ан ү ш ядросы бар: қ озғ алыс-nucleus motorius nervi facialis, сезімтал ядросы-nucleus solitarius жә не секретті ядросы-nucleus solitarius.Соң ғ ы екі ядросы nervus intermedius-ке жатады.

Бет нерві кө пірдің артқ ы жиегінің бү йір жағ ында кіреберіс-ұ лу нервімен қ атарласа, lenea trogeminofacialis-тен шығ ады.Соданкейін соң ғ ы нервпен бірге ішкі есту тесігіне ө тіп, без қ зегіне сanalis facialis енеді.Нерв ө зекте алдымен горизонталды жазық тық та дабыл қ уысының ішкі қ абырғ асының жоғ арғ ы бө лігінде ө теді.Дабыл қ уысының артқ а қ абырғ асында нерв қ айтадан иіліп, тік тө мен тү сіп, foramen stylomastoideum атқ ылы бассү йекте шығ ады.Нервтің артқ а қ арай бұ рылатын жерінде бұ рыш тү зіледі.

Кіреберіс-ұ лу нерві (VIII)

N.vestibulocochlearis, кіреберіс-ұ лу нерві бет нервінен бө лініп шық қ ан афферентті нерв, есту жә не тепе-тең дік мү шесінен келетін сомалық -сезімтал талшық тары бар.Ол екі pars vestibularis жә не pars cochlearis бө ліктерінен тұ рады.Олардың қ ызметі ә р тү рлі: кіреберіс бө лігі ішкі қ ұ лақ лабириттің кіреберісі мен жартылай шең берлі тү тіктерде жайғ асқ ан статикалық аппаратардың импульстарды ө ткізеді де, ал ұ лу дыбыс тітіркенулерін қ абылдайтын иірімді мү шеден есту импульстарын ө ткізеді.

Тіл-жұ тқ ыншақ нерві (IX)

Шінші желбезек доғ асы нерві даму ү рдісінде нервтердің X жұ бынан бө лінген.Онда ү ш текті талшық тар болады.

Жұ тқ ыншақ, дабыл қ уысы, тілдің шырышты қ абаты, бадамшалар жә не таң дай доғ алық тары рецепторларынан шығ атын афферентті талшық тар:

Жұ тқ ыншақ бұ лшық еттерінің біреуін-m.styloparyngeus енрвтендіретін эфферентті талшық тар

Glandula parotis ү шін эфферентті парасимпатикалық талшық тар.

Рам бө ліктерін сә йкес оның ү ш ядросы болады: nucleus solitaries, оғ ан афферентті тү йін-ganglia superius er inferius-тердің жасушаларының орталық ө сінділері келеді.Вегетатиті парасимпатикалық ядро-тө менгі сілекей бө летін ядро-торлы қ ұ рылымынлда кезбе нервпен ортақ ү шінші қ озғ алыс ядросының -nucleus ambiguous пен жанында шашырағ ан жасушалардан тұ рады.Тіл-жұ тқ ынша нерві тү біршіктері арқ ылы оливияның артында, кезбе нервтің ү стінде сопақ ша мидан шығ ып, соң ғ ы нервен бірге мойындырық тесігі арқ ылы бассү йектен шығ ады.

Кезбе нерв (X)

N.vagus, кезбе нерв-тө ртінші жә не одан кейінгі келесі желбезек доғ аларынан дамығ ан кең таралағ андық тан осылай деп аталады.Бұ л бассү йек нервтерінің ішіндегі ең ұ зыны.Кезбе нерв тармақ тары арқ ылы тынысалу ағ заларын, асқ орыту жолының едә уір бө лігін сигматә різді ток ішекке дейін нервтендіреді, сондай-ақ ол жү рекке оның соғ уын баяулататын тармақ тар береді.

N.vagus қ ұ рамында ү ш тү рлі талшық тар бар:

Аталғ ан ішкі ағ залар мен тамырлардың рецепторларынан, сондай-ақ мидың қ атты қ абығ ының кейбір бө лігін жә не қ ұ лақ қ алқ анын қ оса сыртқ ы есту жолынан сезімтал ядроғ а nucleus solitaries-ке келетін афферентті талшық тар

Жұ тқ ыншақ, жұ мсақ таң дай мен кө мейдің еріткі бұ лшық еттеріне баратын эфферентті талшық тар жә не осы бұ лшық еттер рецепторыларынан шығ атын талшық тар.Бұ л бұ лшық еттер талшық тарды қ озғ алыс ядросынан nucleus ambiguus-тен алады.

Вегетативті ядродан, nucleus dorsalis n.vagi-ден шығ атын эфферентті талшық тар.Олар жү рек миокардына жә не тамырлардың бұ лшық ет қ абық шасына келеді.Сонымен қ атар кезбе нервтің жү рек тармақ тарына n.depressor енеді, ол жү ректің бастапқ бө лігі ү шін сезімтал нерв жә не қ ан қ ысымын рефлекстік жолмен реттеуді басқ арады.

Кезбе нервтің парасимпатикалқ бө лігі ө те ү лкен, сондық тан ол негізінен вегетативті организмнің ө мірлік қ ызметтері ү шін маң ызды нерв болып есептеледі.Кезбе нервтің негізгі ү ш ядросымен байланысты талшық тардың барлық тү рлері сопақ ша мидан, оның sulcus lateralis posterior-ынан, тіл-жұ тқ ыншақ нервінен тө мендеу, 10-15 тү біршек тү рінде шығ ып, жуан сабау тү зеді.Ол тіл-жұ тқ ыншақ жә не қ осалқ ы нервтермен бірге foramen jufulare арқ ылы бассү йектен шығ ады.

Қ осымша нерв (XI)

Осымша нерв соң ғ ы жебезек доғ аларынан дамиды; эфферентті талшық тары жә не сопақ ша ми мен жұ лында жайғ асқ ан екі қ озғ алыс ядросы бар.Ядроларына сә йкес оның ми жә не жұ лындық бө ліктерін ажыратады.Ми бө лігі сопақ ша мидың, кезбе нервтің тө менгі жағ ында шығ ады.Қ осымша нерв жұ лындық бө лігі алдың ғ ы жә не артқ ы тү біршіктері арасында жә не жоғ арғ ы ү ш мойын нервтерінің алдың ғ ы тү біршіктерінен қ ұ ралып, нерв сабаушасы тү рінде жоғ ары кө теріліп, ми бө ліміне қ осылады.Қ осымша нерв кезбе нервтің бө лініп шық қ ан тармағ ы болғ андық тан, ол онымен бірге бассү йек қ уысынан мойындырық тесігі арқ ылы шығ ып m.trapezius пен одан бө лінген m.sternocleidomastoideus екеуін нервтендіреді.

Тіласты нерві (XII)-n.hypoglossus, жануарларда дербес болып тіласты бұ лшық етін нервтендіретін 3-4 жұ мыс сегменттік нервтерінің қ осылып-бірігуінен пайда болады.Одан тіл бұ лшық еттерінің оқ шаулануына сә йкес бұ л нервтер кү рделі омыртқ алылар мен адамда біріге-қ осылып, жұ лын нервтерінен бассү йек нервтеріне ауыспалы тип ретінде тү зіледі.

Бұ лшық етті болып табылатын тіласты нервісінің тіл бұ лшық еттеріне баратын эфферентті жә не осы бұ лшық еттер рецепторларынан шығ атын афферентті талшық тар бар.

Бұ лшық етті болып табылатын тіласты нервісінің ьтіл бұ лшық еттеріне баратын эфферентті жә не талшық тар бар.Онда сондай-ақ жоғ арғ ы мойын симпатикалық тү йінінен шығ аратын симпатикалық талшық тар да ө теді.

Тілсаты нервісінің доғ асы орналасқ анда Пирогов ү шбұ рышының ауданы ү лкен, керісінше болады.M.hypoglossus-тың алдың ғ ы жиегінде тіласты нерві тіл етіне енетін соң ғ ы тармақ тарғ а ыдырайды

Бассү йек нервтерінде де, жұ лын нервтеріндегідей, сұ р зат ядролары болады: сомалық -сезімтал, сомалық -қ озғ алыс жә не вегетативті.Вегетативті ядроларын вицералды-сезімтал жә не вицералды-қ озғ алыс ядролары деп бө луге болады.Олардың вицералды-қ озғ алыс ядролары бірің ғ ай салалы бұ лшық етті ғ ана емес, вицералды текті қ аң қ а бұ лшық еттерін де нервтендіреді.Кө лденең жолақ ты бұ лшық еттері сомалық бұ лшық еттер белгілеріне ие болғ анын ескеріп шығ у тегіне қ арамастан, осындай бұ лшық еттерге қ атысы бар бассү йек нервтерінің ядроларын сомалық қ озғ алыс ядролары деп белгілеген дұ рыс.