Антимикробтық әсер ету механизмі бойынша жіктелуі 2 страница

Функциональды тосқ ауылдар белгілі қ лпа жү йелерінің қ ызметін тежейді.

Эксофолиотиндер жә не эритрогениндер скарлатинді стрептококктар жә не алтынданғ ан стафилококктар штаммасының нә тижесінде пайда болады.

Бактериялардың ақ уызды токсиндер тү зу қ абілеттілігі токсигенділік деп аталады.

Анатоксин алудың принципіне негізінде токсинді 0, 4 пайызды формалин ерітіндісімен 37 градус жылылық га 3-4 жү ма ө ң цеген кезде токсин улығ ын жоғ алтып антигендік жә не имуногендік қ асиетін сақ тап қ алуы жатады. Алынғ ан анатоксинді тазартып оғ ан адъювант қ осады. Анатоксинді улы инфекцияларды емдеуде жә не алдын алу мақ сатында қ олданады.

Эндотоксиндердің биологиялық белсенділігінің кө рініс беруіне ЛПС-тің жекеленген компоненттері емес, оның барлық молекуласы жауапты. Грам-теріс бактериялар қ оздырғ ан токсикацияның симптомдары бірдей болып келеді жә не ол пайда болғ ан қ абыну медиаторлармен байланысты. ЛПС-тің ә сер етуі оның ә серінен биологиялық белсенді заттар бө ліп шығ аратын ә ртү рлі типтегі жасушалардың мембраналық компоненттері мен ЛПС-ің липидті спецификалық жә не СД14 рецепторларының есебінен бейспецификалық ө зара ә серлесуіне негізделген. ЛПС макроорганизмде 20-дан астам ә ртү рлі белсең ді биологиялық заттардың синтезделуін іске қ осады, олар эндотоксикоз патогенезінің себепшісі жә не пирогендік ә сер ете алады. Оның негізгі тиісетін нү ктесі макрофагтар болып табылады.

64 Инфекция формалары мен олардың сипаттамасы. Инфекциялық аурулардың кезендере. Инфекцияның негізгі кө здері. Жұ ғ у жолдары мен ә дістері. Жанболат 311 жм

Инфекциялық процестің кө рінісі ә рқ илы. Шығ у тегі бойынша ажыратады:

экзогенді инфекция микроб сырттан келіп жү қ қ анда пайда болады;

эндогенді инфекция (син: парэнтеральді, аутоинфекция) макроорганизмнің ө зінде болғ ан микробтар жә не қ алыпты микрофлораның шартты-патогенді ө кілдері қ оздыратын инфекция.

Қ оздырғ ыштың қ андай жерг орналасуына жә не жиналуына байланысты:

Ошақ ты инфекция кезінде (син: локальды, жергілікті инфекция) қ оздырғ ыш инфекцияның кіру есігінің аумағ ында қ алады жә не макроорганизм бойынша таралмайды. Генерализацияланғ ан инфекция кезінде микроб ә ртү рлі жолдармен (лимфогенді, гемотогенді, бронхогенді жә не периневральды бү ткіл макроорганизмге таралып жайылады.

Жұ қ палы аурулар дамуының мынадай кезең дері ажыратылады: жасырын (инкубациялық); кү мә нді (мазасыздану, продромальді); ауру қ озу (клиникалық айқ ын, негізгі белгілерінің кө рінуі); алғ ашқ ы айығ у (ауру симптомдарының тө мендей бастауы); айығ у (реконвалесценциялық) кезең дер.

Макроорганизмге микробтардың енген (жұ қ қ ан) сә тінен бастап, алғ ашқ ы ауырсыну белгілері пайда болғ анғ а дейінгі уақ ыт аралығ ын жасырын кезең дейді (лат. incubo- тыныштық немесе іncubotio- сыртқ ы белгілерсіз, жасырын)..

Продромальді (бастапқ ы, кү мә нді) кезең макрорганизмнің интоксикациялануының нә тижесінде аурудың жалпы сипаты ең алғ ашқ ы клиникалық симптомдарының (мазасыздану, температураның кө терілуі, бас аурыуы, лоқ жә не т.б.) байқ алуынан басталады. Бұ л кезең де дә л диагноз қ оюғ а мү мкіндік беретіндей тиісті специкаль клиникалық симптомдар жоқ. Инфекция енген жерде қ абыну ошағ ы пайда болады-біріншілік аффект, Егерде бұ л процеске аумақ тық лимфотү йіндері қ амтылса, онда біріншілік кешен (комплекс) туралы сө з болады.Ә детте орта есеппен 1 -2 тә улікке созылады, бірақ бірнеше сағ атқ а дейін қ ысқ аруы немесе 5-10 кү нге дейін ұ зару мү мкін. Мазасыздану (кү мә нді) кезең, ауру қ озу кезең імен ауысады. Бұ л кезең жалпы спецификалық емес симптомдардың максимальді айқ ындалуымен жә не дә л клиникалық диагноз қ оюғ а мү мкіндік беретін тек қ ана осы инфекцияғ а тә н, спецификалық немесе абсолютгік (облигаттық, шешуші, патогномдық симптомдардың кө рінуімен сипатталады. Бұ л кезең нің ұ зақ тығ ы ә р тү рлі жұ қ палы ауруларда жә не де бір аурумен ауырғ ан кездің ө зін ә рбір адамда ә ртү рлі болуы мү мкін (бірнеше сағ аттан бастап, тіптен бірнеше айларғ а дейін). Бұ л кезең ө ліммен аяқ талуы мү мкін немесе сырқ аттың келесі кезең іне ауысады, ол ауру симптомдарының бә сең су кезең і (айығ удың, яғ ни реконволесценцияның ең алғ ашқ ы кезең і) деп аталады. Бә сең су кезкең інде температура қ алпына келіп, аурудың негізгі симптомдары кете бастайды. Бұ л кезең реконволесценциялық кезең ге ауысады. Бұ л кезде клиникалық симптомдардың болмауымен, ағ залардың қ ұ рылымы мен функцияларының қ алпына келуімен, микробтардың қ ырылуымен жә не қ оздырғ ыштардың микрооганизмде кө беюінің тоқ тауымен сипатталады немесе процесс микроб тасымалдаушылық қ а ауысады.

Инфекция кө зі антропоноздар, сапроноздар жә не зооноздар болып табылады.

Жұ ғ у жолдары: фекальды оралді, аэрогенді, қ ан арқ ылы, контактты, вертикалді

Ә дістері: а) инфекция кө зіне; б)берілу механизмі мен жұ ғ у жолдарына; в)қ абылдаушы ұ жымғ а.

65 «Иммунитет» термине анық тама берің із, иммунитеттің маң ызды функциялары. Иммунитет тү рлері. Жанболат 311 жм

Иммунитет дегеніміз организмді генетикалық бө где заттардан, ягни экзогендік жә не эндогенік тегі бар антигендерден қ орғ ап, ағ заның гомеостазын, қ ұ рлыстық, функционалдық жә не де тек қ ана ә рібір организмнің даралығ ы емес сонымен қ атар бү кіл тү рдің қ асиетгерін қ олдау, қ орғ ау жә не сақ тау тә сілі.

Иммунитеттің маң ызды функциясы

1. Антигенді ажыратып тану, яғ ни оның генетикалық бө гделігінжә не оның ағ заның антигендерінен ө згешілігін дә лелдеу.

2. Иммунитет жү йесіне тә н реакциялар мен механизмдер кешені арқ ылы ағ заның қ ұ рлыстық, функционалдық калыптылығ ын сақ тау ү шін ағ зада жү ретін биологиялық процестерге антигеннің ә серін тигізбеуден сақ тау.

3. Ағ зада сол антиген туралы ө зіндік мә ліметті ө мір бойына есте сақ тап қ алу.

Сонымен қ атар иммунитет жү йесі организмнің жеке бастық биополимерлерінің ө зіндігін қ олдап, оның сақ талуына себепкер болады. Ө йткені, планетадағ ы ә р адам (бірұ рық ты егізден басқ алары), генетикалық тә сілмен қ ұ ралғ ан тек қ ана ө зіне тә н биополимерлердің антигендік ерекшелігіне ие. Егерде организмде антигендердің бө где тү рі пайда болса (мутация, не басқ а патологиялық процестерге байланысты) иммунитет жү йесі оны ажыратып – бейтараптайды.

Туа пайда болган, немесе тұ қ ымқ уалаушылық, генетикалық, конституционалдық иммунитет- филогенез процесінде бекітілген, ұ рпақ тан ұ рпақ қ а тараушы тү рлік, не дербестік антигеннің біртү ріне сол организмнің биологиялық ерекшеліктерімен, антигеннің қ асиетерімен, сонымен қ атар орлар- дың қ арым-қ атынасына негізделген иммунитет.

Жү ре пайда болган иммунитет - ол адамның жә не жануардың онтогенез кезінде табиғ и, нем жасанды жолмен антигенмен кездесуінің нә тижесінде пайда болып, сол антигенге қ арсы тұ рақ тьи туғ ызады.

Табиғ и (жаратылыстық) жә не жасанды тү рде пайда болғ ан иммунитет белсенді жә не енжарлы болып бө лінеді. Егерде тұ рақ тылық қ а ағ заның механизімдері кірісіп антигенге қ арсы заттар ө ндіріліп оны белсенді дейді, ал организмнің тұ рақ тылығ ына дайын факторлар (иммундыглобулиндер, имму қ ан сарысуы, иммундық лимфоцитгер) сырттан ең гізілсе ол «енжарлы» иммунитет деп аталады. Табиғ и жү ре пайда болғ ан белсенді иммунитет жү қ палы аурумен ауырып сауық қ аннан кейін пайда болады. Табиғ и жү ре пайда болғ ан енжарлы тү рі жаң а туғ ан перзентетердің ананың жатыры арқ ылы алынғ ан антигенге қ арсы иммунитет факторларына негізделген. Жасанды жү ре пайда болғ ан белсенді иммунитет деп вакцина егілгеннен кейін пайда болғ ан тү рін айтады. Жасанды жү ре пайда болғ ан енжарлы иммунитет деп иммунитет факторларын (иммундыглобулиндер, иммундық сарысулар) организмге енгізгенде қ ұ рылады.

66 Тү рлік иммунитет механизмдері. Спецификалық емес иммунитеттің гуморальдік факторлары. Эльвира 311 жм

Тү рлік, тумасынан пайда болғ ан, немесе тұ қ ымқ уалаушылық, генетикалық, конституционалдық иммунитет- филогенез процесінде бекітілген, ұ рпақ тан ұ рпақ қ а тараушы тү рлік, не дербестік антигеннің бір тү ріне сол организмнің биологиялық ерекшеліктерімен, антигеннің қ асиеттерімен, солармен қ атар олардың қ арым қ атынасына негізделген иммунитет.

Арнайы иммунитет- жү ре пайда болатын иммунитет. Иммунитет жеке адам ө мірімен ғ ана байланысты, тұ қ ымқ уаламайды. Ол белсенді жә не енжар тү рге бө лінеді. Иммунитет жұ қ палы аурумен ауырғ ан-нан кейін немесе оларғ а қ арсы егуден кейін пайда болады. Мұ ндай иммуни-тетті белсенді иммунитет дейді. Мысалы, қ ызылшамен, жел шешекпен ауырғ андарда иммунитет ө мір бойы қ алады. Ал гриппен ЖРВИ кейін - 2-3 жыл ғ ана сақ талады.

67 «Фагоцитоз» термине анық тама берің із. Фагоцит жасушалары, олардың атқ аратын қ ызметі. Фагоцитоздың маң ызды дең гейлерін атаң ыз. Эльвира 311 жм

Фагоцитоз-(грек phagos- обимын, жұ тамын.cytos- жасуша) организмді бө где заттардан қ орғ ауды қ амтамасыз ететін негігі ең бір қ уатты фактор. Бұ л фактор алғ ашында ішекқ уыстыларда қ ұ рылғ ан ерте пайда болғ ан иммундық жү йенің бір тү рі.

Фагоциттердің негізгі функциясы. 1) ө лген жасушалар мен олардың қ ұ рыллыс қ ұ рамын ағ задан шығ арады; 2) ағ зағ а ә р тү рлі жолмен еніп қ орытылмағ ан органикалыұ емес заттарды тысқ а шығ арады; 3) микробтарды жә не олардығ қ алдық тарын жояды жә не сыртқ а шығ арады; 4) организимнің тө зімділігін қ амтамасыз ететін биологиялық белсенді заттарды бө ліп шығ арады; 5) иммундық жү йенің реттелуіне қ атысады. 6) Т-хелперд3 антигенмен таныстырады.

68 Лизоцим. Спецификалық емес иммунитеттің жасушалық факторлары. Табиғ и киллер. Комплемент жү йесі. Эльвира 311 жм

Лизоцим дегеніміз протеолитикалык мурамидаза ферменті. Молекулалық салмағ ы 14-16 КДа. Макрофагтар, нейтрофилдер жә не де басқ а фагоциттермен синтезделіп ағ за ұ лпасының сұ йық тығ ына ү немі дарып отырады. Лизоцимді қ аннан, лимфадан кө з жасынан, омырау сү тінен, ұ рық сұ йық тығ ынан, жыныс зә р жә не ас қ орыту жү йесінен, ми ұ лпасынан табуғ а болады.

К-киллерлер. Иммунитет жү йесінің негізгі функциясы -соматикалық клеткалардың генетикалық гомеостазын немесе организмнің жекеленген қ ұ рылысын сақ тау болып табылады. Т-киллерлердің қ ызметі - мутанттарды, ісік клеткаларын немесе вирусы бар клеткаларды тауып, жойып отыру.

Т-Киллерлер трансплантатты ажыратады, ә рі аутоиммунды процесте маң ызды рө л атқ арады. Т-киллерлер организмнің ө згерген клеткаларын немесе трансплантатты тауып, антигентә уелді ажыратпадан ө тіп ң ағ ыз киллерге айналады да, арнайы цитотоксикалық ә сер етеді

69 «Антиген» ұ ғ ымына анық тама берің із жә не антигеннің маң ызды қ асиеттерін атаң ыз.Назира 311жм

Антиген дегеніміз-макроорганизмге енген кезде иммундық жү йе танитын жә не оны жою ү шін иммундық тітіркену тудыратын, организм ү шін генетикалық бө где органикалық биополимер.

Антигендердің -антигендік, спецификалық жә не иммуногендік деп аталатын басты қ асиеттері болады.

Антигендік қ асиеті д/з-ол антиген молекуласының иммундық жү йе бө лімдерінің белсенділігін арттырып жә не иммунитет факторларымен спецификалық байланысқ а тү су қ абілеті.

Спецификалық қ асиеті д/з-антигеннің тек қ ана белгілі бір эпитопқ а иммундық жауап туғ ызу мү мкінщілігі.

Иммуногендік қ асиеті д/з-ол антигеннің макроорганизмде ө зіне қ арсы қ орғ аныс жауабын туғ ызу мумкіншілігі.

70 Антигендердің жіктелуі. Микроағ залардың антигендері. Назира 311жм

71 «Антидене» ұ ғ ымына анық тама берің із, олардың атқ аратын қ ызметтері. Назира 311жм

72 Антиденелер мен иммуноглобулиндердің қ ұ рылымы жә не химиялық табиғ аты. Назира 311жм

73 Иммуноглобулиндер кластарына анық тама, олардың айырмашылық тары мен ерекшеліктері.Акерке 311жм

Ауыр тізбектің молекуларлық қ ұ рылысының ерекшелігіне сә йкес иммундыглобулиндердің 5 сыныбы, не изотипі бар. Альфа -тү рлі ауыр тізбегі бар молекулалар А изотипке жатады (қ ысқ аша ІgА); ІgД - да дельта тізбек, ІgЕ-да эпсилон тізбек, ІgG- да гамма тізбек, ІgМ - да мю тізбек. 1gG-ның ауыр тізбегінің тү бтү рлерінің ерекшелігіне сә йкес тү бсыныптары болады.

Иммундыглобулиндердің қ ұ рлысында белгілі бір тұ рақ ты заң дылық бар - олардың барлығ ы бір қ алыпты элементтерден тұ рады. Бірақ, ә рбір изотиптің ерекшелігі бар. Мысалы, ІgД, ІgЕ, 1gG-лар бір мономерден тұ рады, ІgМ пентамер, ал ІgА молекулалы моно-, ди-, пентамер бола алды (14-сызбанұ сқ а).

Иммундыглобулиннің С сыныбы. Бұ л иммундыглобулин (изотоп) қ ансарысуының негізгі сыныбы болады. Барлық иммундыглобулиндердің арасында оның ү лесі 70-80 пайыз жә не де, ол бө ліктің 50 пайызы тін сұ йығ ында. Орта есеппен алғ анда ересек адамның 1 литр қ ансарсуындағ ы ІgG -ның салмағ ы 12 гр. ІgG - мономер. Антиген байланыстыратын орталығ ы екеу, яғ ни ол екі валентті. 1gG-ның 01, 02, 03, 04 деп белгіленген тү бсыныптары бар. В-лимфоциттермен - ө ндіріледі. Біріншілік жә не екіншілік иммундық жауаптарында оларды ү немі қ ансарысуынан табуғ а болады.ІgG плацентарлық кедергіден жең іл ө тіп жаң а туғ ан перзентте 3-4 ай мезгіліне дейін гуморалдық иммунитетті қ амтамасыз етеді.ІgG антигеннің бейтарапталуына, белгіленуіне, опсонизациялануына қ атынасады. Сонымен қ атар, комплемент кө мегімен жү ретін цитолизді жә не антиденетә уелді жасушалар арқ ылы ө тетін цитотоксикалық процестің басталуын қ амтамасыз етеді.

Иммундыглобулиннің М сыныбы. Ең ү лкен кө лемді иммундыглобулин. Бү л пентамер жә не оның антген байланыстырушы 10 орталығ ы бар, яғ ни 10 валентті. Молекулалық салмағ ы 900 кДа, М1 жә не М2 типі болады. Ауыр тізбегі 5 доменнен тү рады. ІgМ- ның жартылай ыдырау уақ ыты 5 кү н.Оның ү лесі 5-10 пайыз. Ересек адамның қ анында 1 л/г ІgМ болады. Жоғ арғ ы дең гейге 2-4 жас арасына таман жетеді.Плацентадан ө тпейді. Егерде 1gМ - ның изотипі жаң а туғ ан перзенттің қ ан сарсуында табылса, ол іштен болғ ан жү қ палы аурудың барлығ ын, немесе жатырдың кемтарлығ ын кө рсетеді.ІgМ антигендерді бейтараптауды, опсонизациялауды жә не белгілеуді, сонымен қ атар комплемент кө мегімен жү ретін цитолизді жә не антиденетә уелді жасушалар арқ ылы ө тетін цитотоксикалық тың басталуын қ амтамасыз етеді.

Иммундыглобулиннің А сыныбы. Сарысулық жә не секреторлық тү рде болады. Барлық ІgА-ның ө лшемінің 60 пайызы шырышты қ абық секретінің қ ү рамында болады.Сарысулыц lgА: Сарысулық имундыглобулиндердің барлық қ осындысында ІgА-ның ү лесі 10-12 пайыз. Дені сау ересек адамның қ ан сарысуының 1 литрінде ІgА 2, 5 грамм, ал ең жоғ арғ ы дең гейіне 10 жас шамасында жетеді. ІgА-ның жартылай ыдырау уақ ыты 6 кү н.ІgА - мономер, екі антиген байланыстыратын орталығ ы бар (2 валентті), молекулалық салмагы 170 кДа. А1 жә не А2 тү п тармағ ы бар. Секреторлыц ІgА. Сарысулық тү рімен салыстырғ анда секреторлық sІgА полимерлі ди-, не тримерлі тү рінде бола алады (4, не 6-валентті). Молекулалық салмағ ы 350 кДа.Бір тә улікте 5г салмақ га бө лініп шығ арылады. Қ ан сарсуында табылмайды.Секреторлық ІgА ас қ орыту, несеп жә не тыныс алу жү йелерінің шырышты қ абығ ының жергілікті туморалдық иммунитетінің негізгі факторы.

Иммундыглобулиннің Е сыныбы. Оларды реагиндер деп те атайды. Қ ан сарысуындағ ы концентрациясы ө те тө мен ₇ бір литр қ андагы мө лшері 0, 00025 грамм. 1%Е-ні аныктау ү шін арнайы тә сілдер керек. Молекулалык салмағ ы 190 кДа. Басқ а иммундыглобулиндермен салыстырғ анда оның қ ан сарсуындағ ы ү лесі 0, 002 пайыз. Адам бү л дең гейге 10-15 жас мө лшерінде жетеді. Кө бінесе бронх, ө кпе жә не ас қ орыту жү йесінде жетілген лимфоциттер жә не плазматикалық жасушалармен синтезделеді.Комплементпен байланыспайды. Плацентаның кедергісінен ө тпейді. Тін жасушалары, базофилдермен ө зара қ атынасқ а тү суге икемділігі оте жоғ ары. Жоғ арғ ы сезімталдық гың жедел тү рінің дамыуына себекер.

Имундыглобулиннің ің Д сыныбы. Иммундыглобулиндердің бү л тү рі туралы мә лімет оте тапшы. Іс жү зінде олар тек қ ана қ ан сарысуында, иммундыглобулиндердің арасындағ ы пайызы 0, 2. Қ анның бір литріндегі молшері 0, 03 грамм. Молекулалық салмағ ы 160 кДа, мономер.Комплементпен байланыспайды. Плацентаның кедергісінен ө тпейді. Із ашар В лимфоциттердің рецепторлары болады.

74 Иммунологиялық жады. Иммунологиялық толеранттылық. Акерке 311жм

Иммунологиялық есте қ алу жә не Иммунологиялық толеранттық.. Иммунологиялық есте қ алу (жадында сақ тау).Организм антигенмен қ айталап кездескенде шапшаң жә не белсенді иммунды реакция, яғ ни екіншілік иммундық жауап қ ұ рылады. Бұ л кө рініс иммунологиялық есте қ алу деп аталды.Иммунологиялық есте қ алудың белгілі антигенге жогаргы дә режелі спецификалығ ы болады жә не В-, Т-лимфоциттермен негізделіп, иммунитетің гуморалдық жә не жасушалық тү рлерінде баолады. Иммунологиялық есте қ алу феномені вакцинациялау тә жірибесінде, жоғ ары дең гейлі иммунитет қ ұ рып, оны ұ зақ уақ ыт қ орғ ау дең гейінде сақ тау ү шін кең колданыладыИммунологиялық есте қ алудың теріс кө рністері де бар. Мысалы, ауыстырылғ ан органдар (трансплантант) орнық пай ө здігінен бө лінсе, оны қ айталап орнық тыру ә рекетінде органдарда тасқ ынды реакция қ оздырып бө лініп шығ арылу дағ дарысына соқ тық тырады.Иммунологиялық толеранттық иммунды жауаппен иммунологиялық есте қ алуғ а кері кө рініс. Ол организмнің антигенді «танып», жемісті спецификалық иммунды жауап қ айтара алмауының себебінен болады.Иммунологиялық толеранттық тың иммундысупрессиядан айырмашылғ ы иммундыкомпетентгі жасушалардың тиісті антигенге бастапқ ыдан жалпы жауап бере алмауына негізделген.Иммунологиялық толеранттық тың феномені 1953 жылы бірінен бірі тә уелсіз чех ғ алымы М. Гашек жә не П. Меадвар бастағ ан ағ ылшын ғ алымдарынның тобымен ашылғ ан еді. Олар кө рністі жануарлағ а тә жірибе қ ойғ ан кезде ашқ ан.Иммунологиялық толерантгық туа біткен жә не жү ре пайда болғ ан болып бө лінеді. Туа біткен толеранттыцтың мысалы ретінде иммундық жү йенің организмнің меншікті антигендеріне жауап бермеуін келтіруге болады. Жү ре пайда болган иммунологиялыц толернаттыцтьі организмге иммунитгі тежейтін заттарды (иммунодепрессанттар) ең гізіп, эбрионалдық уақ ытта, не туғ аннан кейінгі алғ ашқ ы кү ндерінде перзентке антигендерді ең гізіп қ ү руғ а болады. Жү ре пайда болғ ан иммунологиялық толеранттық белсенді жә не енжарлы болып бө лінеді.Иммунологиялық толеранттық тың тә жірибелік маң ызы зор. Бү л кө рініс медицинаның кө птеген ө зекті мә селерін шешуге, мысалы орган, не тін ауыстырғ анда, аутоиммундық процестерді тежегенде, аллергияны емдегенде, тағ ы басқ а бірталай иммундық жү йенің агрессиялық кө рінісімен байланысты жағ дайларында пайдаланылады.

75 Серологиялық жә не иммунологиялық реакциялар. Олардың медицинада тә жірибелік қ олданылуы. Серологиялық реакциялардың топтары. Акерке 311жм

Агглютинациялық реакция - АР (лат. аgglutinatіо - желімдеу) корпускулалық антигендерді антиденелермен байланыстыру арқ ылы ө тетін қ арапайым реакция.АР-дың бірнеше нұ сқ асы қ олданылады: жайылма, болжамдау, жанама жә не т.б. Агглютинациялық реакцияның нә тижесі оң болғ ан кезде кө рінетін тұ нба пайда болады. АР-ды пайдаланудың мақ саттары:

-аурудың қ ан сарсуындағ ы антиденені анық тау ү шін.

-аурудан бө лініп шығ арылғ ан қ оздырғ ыштың тү рін анық тауғ а;

Жанама гемагглютинациялың реакция (ЖГАР). Реакцияның принципі антигенмен антидене қ ондырғ ан эритроциттерді, не латексті қ олдануғ а негізделген.

Коагглютинациялық реакция. Қ оздырғ ыштың жасушаларын алдын ала иммунды сарысумен гвделген стафилококтардың комегімен анық тайды. Стафилококтардың қ ү рамындағ ы А-ақ уызы цененің Ғ с- бө лшегіне тектестігі бар болғ андық тан олар антиденелермен бейспецификалық байланысқ а усе алады да, содан кейін ол антиденелер белсенді орталығ ымен ө зіне сә йкес микробтармен байланысып, " нының нә тижесінде стафилококтан, антденеден жә не анық талып отырғ ан микробтардан тү ратын папақ талғ ан тү нбағ а тү седі.

Гемагглютинацияны тежеуші реакция (ГАТР) Реакция вирустың антигендерін иммунды арысуыдың антиденелері тосқ ауылдап, вирустың эритроциттерді агглютинацияғ а тү сіру мү мкіншілігін жоғ алтуына негізделген. ГАТР-ды, қ оздырғ ыштары эритроцитпен байланысу мү мкіншілігі бар вирустар тудыратын аурулардың диагнозын қ ою ү шін қ олданады (тұ мау, қ ызылша, қ ызамық, кенелік энцефалит).

Жанама Кумбс реакциясы. Резус факторғ а қ арсы пайда болатын антиденелер бірваленттік толық емес тү рге жатады. Олар эритроциттермсн спецификалық байланысады, бірақ агглютинацияғ а жеткізе алмайды. Однай антиденелерді анық тау ү шін жанама Кумбс реакцисын қ олданады. Рекция ө ткізу ү шін антирезустік антидене+резус оң эритроциттер жү йесіне агглютиация іуғ ызатын антиглобулинді сарысу қ осады (24-сызбанұ сқ а). Мысалы, реакцияны перзенттің гемолитикалық ауруының диагнозын қ ойғ анда пайдаланады.

Преципитациялың реакция - ПР (лат. рraecipito - тұ нбағ а тү сіру). Реакцияның негізіне ерітіле молекулалық антигенмен антидененің комплекс қ ү рып преципитат деп аталатын лайлану пайда бол жатады. Бү л кө рніс антиген мен антидененің тең ө лшемін араластырғ анда ғ ана қ ү рылады. Егерде біреуін¹ ө лшемі ү стемдірек болса, ол жағ дайда комплекс қ ү рылуының мү мкіншілігі тө мендейді.

.Радиалды гемолиздік реакция (РГР'). Қ ой эритроциттері мен комплементі бар агар қ оймалжың ындағ ы шү ң қ ырларда қ ойылады. Шү ң қ ырғ а гемолитикалық сарысу қ осылғ аннан кейін реакцияның оң нә тижесінде антиденелердІң қ оймалжың ғ а радиалды сің уінен шү ң қ ырдың айналасында гемолиздік белдем пайда болады. Тә сіл арқ ылы комплементтің, гемолитикалық сарсудың белсенділігін, тү мау вирусына қ арсы антиденелерді анық тауғ а болады.Иммунды жабысу реакциясы (ИЖР). Комплемент жү йесін, иммунды сарысумен ө ң делген корпускулды антигендермен белседірілуіне негізделген. Соның нә тижесінде иммундық комплекстің қ ү рамындағ ы корпускулдық антигенге қ осылатын комплементтің белсендірілген СЗЬ бө лігі пайда болады. 12.5. Бейтараптау реакциясы (БР)Таң баланган антидене мен антигендердің қ атынасымен жү ретін реакциялар.Иммундыфлюоресценция реакциясы - ИФР (Кунс тә сілі)ИФР-ды қ олданудың ү ш тә сілі бар: тө те, жанама жә не комплементгің қ атынасуымен. Кунс реакциясы микробтардың антигенін, немесе антиденелерді анық тау ү шін колданылатын шұ ғ ыл-диагностикалық тә сіл тү рі. Тө те тә сілдің принципі: тіннің, немесе микробтардың антигенін флюорохромдармен белгіленген антиденелері бар иммунды сарысумен ондейді. Антиденелерді ультракү лгін сә уле беретін люминисцентгік микроскоппен қ арағ анда олар сә улелең еді. Егерде антигендер аталғ ан антиденелерге сә йкес келсе олар қ осылғ анда микроскоппен қ арағ анда бактерияларың айнала шеттері жасыл тү сті сә уле шығ арады.Жанама ИФР. Антиген-антидене комплексін флюорохроммен белгіленген антиглобулиндік сарысумен (антиденелерге қ арсы антиденелер) анық тауғ а негізделген. ИФТ дегеніміз антигендерді соларғ а сә йкес ферментпен (пероксидазасы, бета-галактозидаза, сілтілік фосфотаза) белгіленген антиденелермен анық тау.ИФТ внрустық, бактериялық, паразитарлық ауруларғ а диагноз қ ою ү шін, сонымен қ атар гормондардың, дә рі-дә рмектің, биологиялық белсенді препараттардың зерттеліп отырғ ан заттаардағ ы ең тө менгі ө лшемін анық тау ү шін колданады.