Антимикробтық әсер ету механизмі бойынша жіктелуі 4 страница

11. Ішек таяқ шаларының морфологиясы жә не дақ ылдық қ асиеттері. Зиятдин 312 жм

Ішек таяқ шасы-тоқ ішектің қ алыпты микрофлорасының ө кілі, бірқ атар пайдалы қ ызметтер атқ арады, соның ішінде, ішек ауруын тудыратын бактерияларғ а, саң ырауқ ұ лақ тарғ а антагонист болып келеді.

Морфологиясы-екі шеті шұ мырланғ ан, ұ сақ, грам теріс таяқ шалар, жағ ындыда ретсіз орналасқ ан, спора тү збейді, кейбір штамдары микрокопсулағ а ие, кейде кірпікшелері анық талады

Дақ ылдандыру-факультативті анаэроб, қ ө ректік ортағ а талғ амсыз, ph 7, 2-7, 4 болатын, 37⁰С-та жақ сы ө седі, сұ йық ортада майлану, тұ нба тү зу, тығ ыз қ оректік ортада S ж/е R ә ріптеріне ұ қ сас.

12. Диарегенді Е.соli-дің патогенді факторлары жә не дең гейлері. Найзабек 312 жм

Бұ л бактериялар ішектік жә не ішектен тыс аурулардың басты себепкері болып саналады. Сонымен Е.соlі ішектің қ алыпты микрофлорасының ө кілі.

Басқ а энтеробактериялардың ішінде Е.соlі қ оршағ ан ортаның ә ртү рлі орларының ә серіне аса жоғ ары тө зімділігімен ерекшеленеді. Дезинфекциялық заттардың ә серінен жойылады. 60° С температурамен қ ыздырғ анда 15 минутта ө леді.

Е.соlі тү рі шартты - патогенді эшерихиялар жә не диареягенді деп топшаларғ а бө лінеді. Шартты-патогенді эшерихиялар адамдардың, жануарлардың, қ ү стардың, рептилиялардың, ық тардың қ алыпты микрофлораларының ө кілдері. Микроб нә жіс арқ ылы сыртқ ы ортағ атү седі. Ішек таяқ шасының суда, топырақ та, ауада, ас тағ амдарында, тұ рмыстық заттарда кездесуі нә жіспен ластану сеткіші болып табылады.

Шартты - патогенді эшерихиялар кө бінесе эндогенді ірінді - қ абыну процестерін (парентералды эширихиоздар) қ оздырады, яғ ни сепсис, жарақ аттардың іріндеуі, екіншілік пневмония, несеп жолдарының инфекциялары. Кө бінде иммундық тапшылық жағ дайда пайда болады.

Шартты - патогенді эшерихиялардың К плазмидаларының болуына байланысты антибиотиктерге тұ рақ тылық алып полирезистенттілікке ие болады жә не ауруханаішілік инфекциялардың туындауына ә келеді.

Патогенді Е.соlі ішектік эшерихиоздың, АІИ қ оздырғ ыштары болғ андық тан диареягенді деген атауғ а болды.

Диареягенді Е.соlі тобы бірың ғ ай емес, олар патогенділік факторларына, олардың генетикалық ерминациясына, эпидемиологиясының ерекшелігіне, патогенезіне жә не қ оздыратын ауруларының якалық кө ріністеріне байланысты 4 категорияғ а бө лінеді. ЭТІТ - энтеротоксигенді ішек таяқ шасы; ІІТ - энтеропатогенді ішек таяқ шасы.

13. Эшерихиоз жағ дайындағ ы иммунитет ерекшеліктері. Колиэнтериттер мен эшерихиоздың микробиологиялық диагностикасы. Найзабек 312 жм

Иммунитеті. Парентералды эшерихиоздар кө бінде иммунды тапшылық жағ дайда дамиды. Оғ ан тұ рақ ты иммунитет қ алыптаспайды.

Ішектік эшерихиоздар кезінде жергілікті иммунитет қ алыптасады, секреторлы ІgА тү зіледі. ЭТІТ қ оздыратын ішектік эшерихиоздан кейін тырысқ ақ тық токсинінің суббірлігіне антиденелер тү зіледі. жасқ а дейінгі балаларда ЭИІТ - на пассивті трансплацентарлы иммунитет, плацентадан отіп кететін ІgG тү зіледі. Бір жастағ ы балалардың табиғ и иммунитеті туғ аннан кейін 5- ші кү ні баланың ішегінде анасының сү ті арқ ылы бифидобактериялар мен антиденелердің шоғ ырлануын қ амтамасыз етеді. Аурудан соң иммунитет тұ рақ сыз жә не ұ зақ емес.

Микробиологиялық диагноз қ ою. Жеделдетілген ә діс: РИФ, ИФТ, патогенділік плазмидаларын анық тау.

Зерттеуге арналғ ан негізгі материал - нә жіс, қ осымша қ ан, ө т, несеп, дуоденалды бө ліндісі, массалары, асқ азан шайындысы т.б.

Негізгі ә діс - бактериологиялық ә діс. Эшерихиялардың патогенді тү рін патогенсіз тү рінен ферментативтік белсенділігіне байланысты ажырату мү мкін емес жә не біріншілік себіндіде олар біркелкі колониялар тү зеді. Сондық тан келесі кезендермен зерттеу жү ргізеді.

Бірінші кү н. Зерттеу материалы (нә жіс, қ ұ сық массалары, несеп, ас тағ амдары) Эндо жә не Плоскирев орталарына себіледі, 37° С температурада 18-24 сағ ат инкубацияланады.

Екінші кү н. Қ оректік орталарда ө скен колонияларды іріктеп алады, мысалы Эндо ортасында лактоза оң Е.соіі қ ою - қ ызыл металша жылтыр немесе жылтыры жоқ ортасы ашық қ ызғ ылттау, кейде тү ссіз шең бері бар, кейбіреулері жартылай мө лдір колониялар тү зеді. Біркелкі колониялардан шамамен 10, ә р тү рлі болғ ан жағ дайда ә р тү рінен 2-3 колониядан тандап алып поливалентті ОКА сарысуларымен ә йнекше бетіне серологиялық агглютинациялық реакция қ ояды. Серологиялық реакцияда оң нә тиже берген колониялардың жартысынан біріншілік идентификация жасайтын қ иғ аш агарғ а ілмекпен себінді жасалады.

Ү шінші кү н. Қ иғ аш агардағ ы ө сіндіні сипаттайды, яғ ни глюкозаны ыдыратуын, газдың болуын, лактозаны ферменттеуін, кү кірттісутек тү зуін. Глюкозаны қ ышқ ыл мен газғ а дейін ферменттемейтін, лактозаны ферменттейтін немесе ферменттемейтін, кү кірттісутек тү збейтін дақ ылдар Еsсhеrісhіа туыстастығ ына кү мә нді болып келеді. Бү ндай дақ ылдарды ә йнекше бетіне ОКА поливалентті сарысуымен қ ойылатын агглютинациялық реакциямен қ айталап тексереді, оң нә тиже берген жағ дайда ОКВ, ОКС, ОКД, ОКЕ немесе ОК - иммундыглобулиндерімен тексереді. Оң нә тиже берген дақ ылдан индолғ а сынама қ ойып, жартылай сұ йық қ оректік ортағ а, Симмонс ортасына, мочевиналы ортағ а, Гисс ортасына (адонит, инозит, сорбит, рамноза) ілмекпен себеді.

14. Шигеллалардың морфологиясы жә не дақ ылдық қ асиеттері, антигендік қ ұ рылымы жә не биохимиялық қ асиеттері. Шигеллалардың патогенді факторлары. Найзабек 312 жм

Тү қ ымдастыгы: Еnterоbасtеrіасеае

Туыстастыгы: Shіgеllа

Тү рі: S.dуsеntеrіае (А серотобы); S.flехnеrі (В); S.bоіdіі (С); S.sоnnеі (Б).

Морфологиялық жә ие тинкториалдық қ асиеттері. Шигеллалар - грам теріс, шеттері жұ мырланғ а таяқ шалар, спора тү збейді, талшық тары жоқ, қ озғ алмайды. Кө птеген штамдарда тү ктер мен жыныстық кірпікшелер анық талады. Кейбір шигеллалар микрокапсулағ а ие.

Дақ ылдандыру. Дизентериялық таяқ шалар - факультативті анаэробтар. Олар қ оректік ортағ а талғ амсыз, рН 7, 2-7, 4 болатын қ арапайым қ оректік орталарда 37°С-та жақ сы ө седі. Тығ ыз ортада ү сақ мө лдір колониялар, ал сү йық ортада диффузды лайлану тү зеді. Шигеллаларды ө сіру ү шін байыту ортасы ретінде кө бінесе селенит сорпасын қ олданады.

Ферменттік белсенділігі. Шигеллалардың басқ а энтеробактерияларғ а қ арағ анда ферменттік белсенділігі тө мен. Кө мірсуларды қ ышқ ыл тү зе отырып ыдыратады. Шигеллаларды ажыратуғ а мү мкіндік беретін негізгі белгі олардың маннитке қ атынасы: Shіgеllа dуsеntеrіае маннитті ыдыратпайды, В, С, 0 топқ а жататын окілдері маннитті ыдыратады, маннитпозитивті. S.sоnnеі лактозаны баяу (2 тә улік) ыдыратады. S.sоnnеі-дің рамнозағ а, ксилозағ а жә не мальтозағ а қ атынасын негізге ала отырып, оның 7 биохимиялық вариантын ажыратады.

Антигендік қ асиеті. Шигеллалар О жә не К антигендерге ие. Шигеллалардың ә ртү рлілігі биохимиялық қ асиеттеріне ғ ана емес, сонымен бірге антигендік қ асиеттеріне де байланысты. Неғ ү рлым кү рделісі Shіgеllа flехnеrі, оның типтік жә не топтық антигендері бар.

Патогенділік факторлары. Барлық шигеллалар энтеротропты, нейтротропты жә не пирогенді ә сер беретін эндотоксин тү зеді. Эндотоксин шигеллаларды қ ышқ ыл рН жә не от ә серінен қ орғ айды. Сонымен қ атар, S.dуsеntеrіае (1 серологиялық варианты) - Григорьев-Шига шигелласы ағ зағ а энтеротоксиндік, шига -тә різді ақ уыздық токсин бө леді, ол токсин микроб ө лген соң да сақ талады, соғ ан сә йкес су-тү з алмасуын, ОЖЖ қ ызметін бү зады, тоқ ішек эпителий жасушаларының жойылуына, бү йрек жолдарының зақ ымдалуына алып келеді. Дизентерияның аса ауыр тү рде ө туі экзотоксинге байланысты. Шигеллапардың басқ а тү рлері де экзотоксинді бө луі мү мкін. Қ ан тамырларын зақ ымдайтын К.Ғ ө ткізгіштік факторы табылды. Патогендік факторларғ а микробтың эпителий жасушасына енуіне себепкер болатын инвазияльіҚ ақ уыз жатады, ол шигеллалардың тө рт тү рінде кездесетін ірі инвазиялық плазмидалармен қ адағ аланады. Инвазиялық ақ уыздар трипсинге сезімтал, сондық тан патологиялық ү рдіс тоқ ішекте шектелген. Пили мен адгезияғ а жауапты сыртқ ы мембрананың ақ уызы жә не микрокапсула патогенділік факторларына жатады.

15. Дизентерияның патогенезі, клиникасы жә не инфекциядан кейінгі иммунитет.Жазира 312 жм

Патогенезі. Шигеллалар ауыз арқ ылы асқ азан-ішек жолына тү сіп, тоқ ішекке жетеді. Қ оздырғ ыштар пили (кірпікшелер) мен сыртқ ы мембрананың ақ уыздарының кө мегімен эпителий жасушаларына жабысады. Инвазиялық факторларының кө мегімен жасушалардың ішіне ө тіп, сонда кө бейеді, нә тижесінде тоқ ішек жасушалары бұ зылып, капиллярлардың тромбозды қ абынуы басталады. Ішек қ абырғ аларында ойық жара пайда болып, кейін орнында тыртық қ алыптасады. Бактериялар бұ зылғ анда эндотоксин босап, организм жалпы интоксикацияғ а ұ шырайды, ішектің жиырылуын жә не іш ө туді кү шейтеді. Ойық жаралардан қ ан нә жіске тү сіп, қ анды-ірінді нә жіс пайда болады. Экзотоксиннің ә серінен су- тұ з алмасуы, ОЖЖ қ ызметі бұ зылып, бү йректің зақ ымдалуы байқ алады.

Клиникалық кө ріністері. Ауру жедел басталады. Патологиялық процесс ішекпен шектеледі. Жасырын кезең і 1 кү ннен 5 кү нге дейін созылады. Ауру дене температурасының 3 8-3 9°С-қ а дейін кө теріліп,: іші ауырып, іштің ө туі пайда болады. Нә жісте қ ан мен шырыш қ оспалары анық талады. Ә сіресе Григорьев- Шиа варианты қ оздыратын дизентерия аса ауыр тү рде жү реді. Кейде ауру созылмалы тү рге ауысуы мү мкін. Шигеллездің асқ ынуы кезінде ішектік дисбактериоз дамиды. Ө ліммен аяқ талу сирек кездеседі (0, 3%).

Иммунитеті. Аурудан кейін пайда болғ ан иммунитет тү рлік қ ана емес, сонымен қ атар вариантты спецификалық болып келеді. Ол ұ зақ қ а созылмайды жә не тұ рақ сыз.

16. Сальмонелла туыстастығ ына жалпы сипаттама жә не жіктелуі. Жазира 312 жм

Салмонеллалар Еntеrоbасtеrіасеае тү қ ымдастығ ына жатады. Туыстастық атауғ а АҚ Ш ғ алым Д. Сальмонның қ ү рметіне (1885 жылы) ие болды.

Жіктелуі мен номенклатурасы 1987 жылғ а дейін ә ртү рлі ғ алымдармен ө згертіліп, қ арастырыл

келді.

Іш сү зегі мен А жә не В парасү зектері - сә йкесінше Sаlmоnеllа tурhі, Sаlmоnеllа раrаtурhі, Sаlmоnеlla sсhоttmuеllеrі тудыратын жү қ палы аурулар, олардың патогенетикалық жә не клиникалық белгілері ү қ са ішектің лимфа жү йесінің зақ ымдалуымен, айқ ын интоксикациямен сипатталады.

Таксономиясы.

Туқ ымдастыгы: Еntеrоbасtеrіасеае

Туыстастыгы: Sаlmоnеllа

Тү рі: Sаlmоnеllа tурhі; Sаlmonеllа раrаtурhі А, В, S

Іш сү зегі мен А жә не В парасү зек қ оздырғ ыштары Еntеrоbасtеrіасеае тұ қ ым-дастастығ ына, Sаlmоnеllа туыстастығ ына жатады. Жалпы салмонеллалардың 2000-нан астам тү рлері бар.

17. Іш сү зегі жә не паратиф қ оздырғ ыштарының морфологиялық, дақ ылдық белгілері. Антигендік қ ұ рылымы жә не биохимиялық қ асиеттері, патогенді факторлары. Жазира 312 жм

Морфологиясы мен тинкториалдық қ асиеттері. Салмонеллалар оте ұ сақ, грам теріс, ү шЫ жұ мырланғ ан таяқ шалар. Жағ ындыда шашыранды орналасқ ан. Спора тү збейді, микрокапсуласы ба' перитрихтар.

Дақ ылдандыру. Салмонеллалар - факультативті анаэробтар, қ оректік орталарды талғ амайды, 37°С температурада, рН 7, 2-7, 4 ө седі. Элективті ортасы - ө т сорпасы. Іш сү зегіне диагноз қ ою кезінде басқ а ішек инфекциялары сияқ ты Эндо, Левин, висмут-сульфитті агар жә не т.б. ө т қ осылғ ан дифференциалды» диагностикалық қ оректік орталар қ олданады. Тығ ыз қ оректік орталарда К- жә не S-колониялар тү зеді, сұ йық қ оректік орталарды біркелкі лайландырады. S-пішінді колониялары орташа кө лемді (кейбір. серологиялық варианттары, мысалы S.аbоrtus ovis-тің колониялары ө те ұ сақ), тегіс, жылтыр, жартылайт мө лдір, когілдір тү сті. Sаlmоnеllа sсhоttmuеllеrі-дің серологиялық варианты (S. раrаtурhі В) тығ ыз қ орекгік ортада ө скенде айналасы «білем» тә різді кілегейлі тө мпешік колония тү зеді. Науқ астан алынғ ан қ анды, сұ йық байыту ортасы - ө т сорпасына себеді, ал қ осымша басқ а микрофлорасы бар материалды (нә жіс, ө т, несеп) - селенит сорпасына себеді. Лактозасы бар дифференциалды-диагностикалық қ оректік орталарда салмонеллалар тү ссіз, ал висмут-сульфитті агарда - қ ара колониялар тү зеді.

Ферменттік белсенділігі. Салмонеллалардың биохимиялық белсенділігі айтарлық гай жоғ ары, бірақ Е.соlі-ғ а қ арағ анда ферменттер жиынтығ ы аз, мысалы, лактозаны ыдыратпайды. S.tурhі белсенділігі асү зек қ оздырғ ыштарына қ арағ анда тө мендеу, ол бірқ атар кө мірсуларды газ тү збей ыдыратады. Кү кірт егін тү зеді, ал индолды тү збейді.

Антигендік қ асиеті. Салмонеллалардың антигендік қ ү рьшымы кү рделі, мозайкалы, вориабельді. -жә не Н- антигендері немесе рецепторлары бар. Ф.Кауфман жә не П.Уайт салмонеллалардың антигендік' рылымы бойынша жіктелуін ү сынды, оның негізіне О-антигеннің қ ұ рылымы кіреді. Топтасқ ан деп патын жалпы О-антиген рецепторы бар салмонеллалардың барлық тү рлері бірнеше топқ а біріктірілген. зіргі уақ ытта мү ндай топтардың саны 65-ке жуық. Жіктелуде Н-антигеннің қ ү рылымы да кө рсетілген. лмонеллалардың кейбір тү рлері, соның ішінде S.tурhі беткейлі, полисахаридті Vі-антигенге ие - бү л ериялардың фагоцитозғ а тұ рақ тылығ ымен байланысты вируленттік антигені.

Патогенділік факторлары. Салмонеллалар энтеротропты, нейротропты жә не пирогенді ә сер беретін цотоксин тү зеді. Сыртқ ы мембрананың ақ уызы адгезивтік қ асиетті, микрокапсуласы фагоцитозғ а ақ тылығ ын (фагоцитті жасушаларда кө бейеді) қ амтамасыз етеді.

18. Тифопаратифті аурудың патогенезі, клиникасы жә не инфекциядан кейінгі иммунитет. Жазира 312 жм

Патогенезі. Қ оздырғ ыштар ауыз арқ ылы ағ зағ а тү сіп, ащы ішекке жетеді, оның лимфа тү йіндерінде кө бейіп, қ анғ а тү седі, бактериемия дамиды. Қ ан арқ ылы ағ заның барлық мү шелеріне таралып, паренхиматозды мү шелерге енеді (кө кбауыр, бауыр, бү йрек, сү йек кемігі), макрофагтарда, ө т қ абында кө бейеді. Аурудың екінші аптасының соң ында қ оздырғ ыш организмнен несеп, ана сү ті, сілекей арқ ылы бө ліне бастайды. Бактериялар бұ зылғ анда интоксикация тудыратын эндотоксин болінеді. Салмонеллалар ү зақ, гіпті ө мір бойы сақ талатын ө т қ апшығ ынан, олар ащы ішектің лимфа тү йіндеріне қ айта тү седі. Салмонелланың қ айта тү суінің нә тижесінде лимфа тү йіндерінің некрозымен бейнеленетін аллергиялық реақ ция пайда болады. Салмонеллалар ағ задан зә р жә не нә жіс арқ ылы шығ арылады.

Клиникалық кө ріністері. Іш сү зегі мен парасү зектердің клиникасы бірдей. Жасырын кезең і 12-14 кү иге дейін ә лсіздіктің пайда болуымен, ұ йқ ының бұ зылуымен, қ алжыраумен, тә бетінің тө мендеуімен белгіленеді Іш сү зек ү шін, нерв жү йесінің жә не жү рек, қ ан тамырлар жү йесінің (қ ан қ ысымының бү зылуы, коллапс т.б.) бұ зылыстары, ақ ыл естің ауысуы (грекше tурhus - тү тін, тү ман), сандырақ тау, бө ртпенің пайда болуы тә н. Аурудың ауыр асқ ынулары - перитоннт, ащы ішектің лимфатү йіндерінің некрозы нә тижесіндегі ішектік қ ан кету.

Иммунитеті. Аурудан кейін тұ рақ ты жә не ұ зақ мерзімді иммунитет пайда болады. Іш сү зегіні тасымалдаушыларында VI - антигенге антидене анық талады. Бактериотасымалдаушылық болатын себебі - макрофагтардың функционалды жетіспеушілігі.

19. Тифопаратифозды аурудың микробиологиялық диагностикасы. Жазира 312 жм

Микробиологиялық диагноз қ ою. Зерттеу кезінде жеделдетілген, бактериологиялық, серологиялық ә дістер қ олданылады.

Зерттеу материалы ретінде қ ан, қ ұ сық, асқ азанның шайындысы, зә р, нә жіс алынады. Диагноз қ оюдың негізгі тү рі - қ оздыргыштың болінген таза дақ ылының тү рішілік идентификациялаумен аяқ талатын, фаговарын анық тайтын бактериологиялыц ә діс болып табылады. Іш сү зегіне немесе парасү зекке кү мә нданган кезде зерттеу материалын алу науқ астану мерзіміне байланысты. Науқ астанушылық ты бірінші кү ні қ ан алынады, оны ө т қ осылган ортагы немесе Раппопорт ортасына себеді. Себіндіні 37° С температурада инкубациялайды. 3 -5 - 7 -тә улікте дифференциалды - диагностикалық (Плоскирев, Ә ндо, висмут - сульфит агар) орталарга себеді. Салмонеллаларғ а ұ қ сас колониялар (мө лдір, жартылай мө лдір, тү ссіз немесе ашық қ ызғ ылт, висмут - сульфит агарда ортасы қ ара - сұ рлау жасыл) колониялар табылса, олардың ферменттік қ асиеттерін, сосын антигендік қ ұ рлымын О- жә не Н-сарысулармен ә йнекше бетінде агглютинациялау арқ ылы идентификациялайды. Біріншілік себінді жасалғ ан қ оректік орталарда ө скен колониялардың идентификациясын - бө лінген дақ ылдың таксономиялық маң ызды кө рсеткіштерін жә не туыстастық ерекшеліктерін анық тауғ а мү мкіншілік беретін тесттердің жинағ ының комегімен жү ргізеді. Колонияларды Клигер агарына, ө т қ осылғ ан ортағ а, Симмонстың цитратты агарына, жартылай сұ йық агарғ а себеді, соң ғ ы пробирканың тығ ынына индолғ а индикаторлық сынама қ ояды. Екінші аптада зерттеу материалы ретінде несеп пен нә жіс қ олданылады: капро - немесе уринодақ ылдар бө леді. Бө лінген дақ ылдарды сә йкесінше идентификациялайды. Sаlmоnеllа tурhі - ді Vі - фагтардың жинағ ымен фаготиптейді. Фаготипті анық тау - іш сү зегінің эпидемиологиялық бұ рқ етпесін анық тауда маң ызды. Сонымен қ атар 8-10 кү ндік науқ астардың қ анында О - жә не Н - антиденелері пайда болады, бұ л кездв қ осымша маң ыздылығ ы бар серологиялық ә діс те қ олданылады: О - жә не Н - диагностикумдармен Видаль агглютинациялық реакциясы, ЖГАР.

Жеделдетілген ә діс: ИФТ, Vі - антигенін анық тау (Vі - гемагглютинациялық реакция).

20. Сальмонеллездердің иммунитеті жә не патогенез ерекшеліктері. Диёр 312 жм

21. Тағ ам токсикоинфекцияны шақ ыратын микроағ залар. Тағ ам токсикоинфекцияның кө здері жә не жұ ғ у жолдары. Патогенезі. Диёр 312 жм

22. Тағ ам токсикоинфекцияның лабораториялық диагностикасы. Диёр 312 жм

23. Vibrio туыстастығ ының жіктелуі, морфологиясы жә не дақ ылдық қ асиеттері. Тырысқ ақ вибриондардың антигендік қ ұ рылымы.V.cholerae-ның патогенді факторлары.Эъзоза 312 жм

Тұ қ ымдастығ ы: Vіbrіоnасеае.

Туыстастығ ы: Vіbrіо

Тү рі: Vіbrіо сhоlеrае

Биоварианттары: V. сhоlеrае сlаssіс, V. сhоlеrае еltоr.

Морфологиясы: тырысқ ақ вибрионы полиморфты - ұ сақ тау, грам теріс, иілген немесе тік таяқ ша, спора тү збейді, капсуласы жоқ, монотрих, ө те қ озғ алғ ыш.

Дақ ылдық қ асиеттері: V.cholerae – факультативті анаэроб, бірақ аэробты қ асиеті басым болғ андық тан сұ йық қ оректік ортада бетінде ү лбір тү зеді. Оптимальды ө су температурасы 37°С, басқ а микроорганизмдерден ерекшелігі – олар ортаның рН – 8, 5-9, 0 жағ дайда жақ сы ө седі. Тырысқ ақ вибрионы – талғ амсыз микроорганизм: қ арапайым қ оректік орталарда ө седі, мысалы 1% сілтілі пептонды суда, сілтілі агарда.

Антигендік қ ұ рылымы: О жә не Н – антигендері бар; О-антигені бойынша, 200-ден астам серологиялық топтары анық талғ ан. Тырысқ ақ қ оздырғ ышын О1 жә не О139 серологиялық топтарғ а жатқ ызады V.cholerae –ның Н-антигені бейспецификалық қ асиеті бар, сондық тан ол барлық Vibrio туыстығ ына жалпы ортақ болып келеді.

Патогенділік факторлары: Тырысқ ақ вибрионы эндотоксин тү зеді, сонымен қ атар ол бірнеше фракциядан қ ұ ралғ ан экзотоксин бө леді. Олардың арасында ең маң ыздысы термолабильді ақ уызды экзотоксин – холероген.

24. Тырысқ ақ жағ дайындағ ы иммунитет жә не клиникасы, патогенезі. Тырысқ ақ жағ дайындағ ы лабораторияда зерттелетін материалдарды алу жә не тасымалдау ерекшеліктері. Эъзоза 312 жм

Иммунитеті тұ рақ сыз жә не ұ зақ қ а созылмайды, антимикробты жә не антитоксикалық сипатты болыпкеледі, агглютинин, вибриолизин, антитоксин жә не басқ а антиденелермен байланысты.

Клиникалық кө ріністері: инкубациялық кезең і 1-6 кү нге дейін созылады. Ауру жедел дамиды – дене қ ызуы кө теріледі, қ ұ су, нә жістің бұ зылуы байқ алады. Бұ л кезең 1-3 тә улік созылып, ауру аяқ талуы мү мкін. (тырысқ ақ тың жең іл тү рі) немесе келесі кезең ге ө теді - гастроэнтерит кезең і (ағ ымы орташа ауырлау).

Патогенезі: Ауыз арқ ылы асқ азанғ а тү скен вибриондар, тұ з қ ышқ ылының ә серінен жойылып қ алуы мү мкін. Бірақ қ оздырғ ыш кө п мө лшерде тү скен жағ дайда жә не асқ азан сө лі қ ұ рамының қ ышқ ылдығ ы тө мендегенде вибриондар аш ішекке ө тіп кетеді, оның эпителиіне жабысып, кө бейеді жә не экзотоксин бө леді. Жойылғ ан вибрион жасушаларынан бө лінғ ен эндотоксин ағ заны интоксикациялайды (жалпы уландырады).

Зерттелінетін материал: қ ұ сық, нә жіс, тағ амдар, су, ө т, секциялық материал. Тасымалдау ортасы ретінде 1% пептонды су, рН 8, 2-8, 4 қ олданады.

25. Тырысқ ақ жағ дайындағ ы материалдарды бактериологиялық жә не бактериоскопиялық зерттеу. Тырысқ ақ профилактикасына қ олданылатын препараттар, диагностикасы. Эъзоза 312 жм

Алғ ашқ ы болжам ретінде бактериоскопиялық ә дісті қ олдануғ а болады. Негізінде бактериологиялық ә діс қ олданылады, ол қ оздырғ ышты идентификациялауғ а(Vіbrіо сhоlеrае 01 немесе 0139 анық тайды), антибиотиктерге сезімталдығ ын анық тау, тү рішілік идентификацияны жү ргізу, биовар жә не серологиялық варианттарын анық тауғ а мү мкіншілік береді.

Алдын алудың негізгі санитарлық гигиеналық жә не карантиндық бейспецификалық шаралар жү ргізу. Эпидемия аралық алдын алу шараларына кіреді: ашық су қ оймаларын тырысқ ақ ибрионына эпидемио-логиялық мониторинг жү ргізу; қ адағ алайтын аймақ та ішек инфекция ауруларына уақ тылы талдау жасау транспорттық қ атынас пен миграциялық ағ ындарды талдау; емдеу-алдын алу мекемелерінің тырысқ ақ қ а кү мә нді ауруларды анық тай білуін жә не эпидемияғ а қ арсы алғ ашқ ы шаралар жү ргізуін қ амтамасыз ету.

Емдеуі екі бағ ытта жү ргізіледі: 1. Патогенетикалық - регидратация (жойылғ ан сү йық тар мен электролитерді изотоникалық апирогенді тұ з ертінділері жә не плазма сү йық тарымен қ алпына келтіру) 2.Этиотропты кең спекторлы антибиотиктер қ олдану (тетрациклиндер, хлорамфеникол, фторхинолондар ципрофлоксацин, офлоксаин, пефлоксацин, ломефлоксацин).

26. Оба қ оздырғ ышының морфологиясы жә не дақ ылдық қ асиеттері. Оба бактерияларының антигендік қ ұ рылымы жә не биохимиялық белсенділігі. Айдана 312 жм

Морфологиясы: Yersinia pestis-полиморфты, ұ сақ сопақ ша таяқ ша, талшық тары жоқ, спора тү збейді, нә зік капсуланы 37˚ С-та тү зе алады, грам теріс, патологиялық материалдардан алынғ ан жағ ындыларда биполярлы боялады.

Дақ ылдық қ асиеттері: Оба қ оздырғ ышы- факультативті анаэроб. Тығ ыз қ оректік орталарда R-жә не S-пішінді колониялар тү рінде ө седі.

Антигендік қ ұ рылымы кү рделі. Оба қ оздырғ ышының 15-тен астам антигендік қ ұ рылымы бар. Yersinia pestis –тің термолабилді капсулалық жә не термостабилді соматикалық антигендері бар. Олардың негізгілері: F₁ (капсулалы), V (ақ уыз), W (липопротеидті) антигендер.

Биохимиялық белсенділігі бар, кө мірсуларды(глюкоза, манноза, маннит, мальтоза, салицин, ксилоза, эскулин) кө мірқ ышқ ыл газғ а дейін ыдыратады. Сү тті ұ йытпайды, индол мен кү кірт сутегін тү збейді, нитратты нитритке айналдырады. Каталаза тү зеді жә не оксидаза тү збейді.

27. Y.pestis-тің патогенді факторлары. Айдана 312 жм