Көміртек химиясының ерекшеліктері.

ДӘ РІС 4

Дә ріс тақ ырыбы: IV А тобы элементі – кө міртек.

Дә ріс тексті

Кө міртек химиясының ерекшеліктері.

Кө міртек - Жердегі тіршілік негізі, ө йткені оның қ осылыстары бү кіл тірі ағ заның негізі (адам организмінде 22, 9 масс. % қ ұ райды). Ол табиғ атта кең тарағ ан карбонаттардың (, т.б.) қ ұ рамына кіреді, атмосферада тү рінде табиғ и кө мір, мұ най жә не табиғ и газ жә не жай заттар (графит, алмаз) тү рінде кездеседі.

Қ озбағ ан кү йдегі кө міртек атомының электрондық формуласы . Сонда екі валенттік электроны жұ птасқ ан, ал қ алғ ан екеуі Гунд ережесіне сә йкес синглетті кү йде болады:

Осы кү йде кө міртек ү ш ковалентті байланыс тү зе алады, оның екеуі алмасу механизмі бойынша іске асады, ал біреуі – донорлы – акцепторлі. Кө міртек атомының қ озуы орбиталінің бір электронын орбиталіне жібергенде болады. Нә тижесінде қ озғ ан атом тө рт синглетті электронмен сипатталады, тө рт химиялық байланыстың туу мү мкіндігін қ амтамасыз етеді.

Кө міртек атомдары арасындағ ы –байланыс, бірдей атомдардан тізбектер қ ұ руғ а қ абілетті басқ а элементтердің гомоатомды байланыстарымен салыстырғ анда кө бірек берік (кДж/моль):

	347, 7		213, 4		176, 6

Осымен кө міртектің гомотізбекті туындыларының кең інен таралуын жә не алуан тү рлілігін тү сіндіруге болады. байланысы бар гомотізбекті қ ұ рылыстар ә ртү рлі болады: сызық ты, тармақ ты, циклды жә не т.б. Бұ л тү зілімдердің басқ а элемент атомдарын қ осуы табиғ и.

Табиғ аттағ ы кө міртек.

Кө міртектің тірі жә не жансыз табиғ аттағ ы рө лі зор. Жануарлар мен ө сімдіктер тканьдары кө міртек қ осылыстарынан тұ рады. Кө міртек жалпы формуласы болатын кө птеген тұ зтә різді минералдардың қ ұ рамында болады, мұ ндағ ы - тотығ у дә режесі +2 металл. Осы карбонатты жыныстардың кө бірек тарағ андары: ізбес тас жә не мрамор , магнезит , доломит , сидерит жә не т.б.