Көміртектің физикалық және химиялық қасиеттері.

Жай зат тү рінде кө міртек табиғ атта ү ш аллотропиялық тү р ө згерістерінде (модификацияларында) – алмаз, графит жә не карбин кездеседі. Олардың барлығ ы да ә ртү рлі кристаллохимиялық қ ұ рылысты кө міртектің гомоатомды қ осылыстары.

Алмаз – тү ссіз, мө лдір, жарық ты кү шті сындырушы зат. Ол табиғ атта табылғ ан заттардың бә рінен қ атты, бірақ морт (сынғ ыш). Алмазда кө міртектің ә рбір атомы басқ а атомдармен тө рт гибридті сигма ковалентті байланыс арқ ылы 109° бұ рыш жасай байланысады. Алмаз атомындағ ы кө міртек атомдарының арақ ашық тығ ы 0, 154 нм, гибридті.

Графит – кө міртектің қ алыпты жағ дайда тұ рақ ты аллотропиялық тү рі. Графитте кө міртек атомдары орбитальдарының гибридтелудің нә тижесінде ү ш сигма байланысы арқ ылы 120° бұ рыш жасай бір – бірімен байланысады да бір жазық тық та жатады. Осының нә тижесінде атомдар жазық макромолекулалар тү зеді, ал бұ л макромолекулалар қ абат – қ абат болып бірінің ү стіне бірі орналасады. Осы қ абаттар бір – бірінен оң ай жылжып, графит қ ағ азда із қ алдырады. Кө рші қ абаттардағ ы атом арасы 0, 335 нм. Графит – жазық тық полимер, оның айналасында дұ рыс ү шбұ рыш тү рінде 0, 142 нм қ ашық тық та орналасады.

Карбин – ацетиленді катализдік тотық тырғ анда синтезделеді. Кө міртектің ә рбір атомы жә не байланыс тү зеді, қ ара тү сті зат. Карбин - кө міртек атомдары гибридті сызық ты полимер, жартылай ө ткізгіш. Карбин ең тұ рақ ты модификациясы:

.

Қ аттылығ ы, тығ ыздығ ы: алмаз > графит < карбин.

Химиялық жағ ынан алмаз бен графит кә дімгі жағ дайда инертті. Олар тек таза оттекте ~800°С температура жанып, тү зеді. Кө міртектің екі модификациясы қ ышқ ылдар мен сілтілер ә серіне тұ рақ ты. Карбиннің реакциялық қ абілетті алмаз бен графиттен жоғ ары. Кө міртек «аморфты» кү йде (кө мір, кокс, кү йе) ауада оң ай жанады. Кө міртек галогендерден тек фтормен ғ ана тікелей ә рекеттеседі. Жоғ ары температурада ол кү кіртпен жә не азотпен қ осылады.