Тән қосылыстары. Көміртектің оттекпен жай заттары: диоксид (көмір қышқыл газы), оксид (иіс газы) және үшкөміртегінің

Кө міртектің оттекпен жай заттары: диоксид (кө мір қ ышқ ыл газы), оксид (иіс газы) жә не ү шкө міртегінің диоксиді (недокись). Кө міртек диоксиді тірі жә не ө лі табиғ аттағ ы алуан тү рлі процестерде ө те маң ызды роль атқ арады. Сонымен бірге, ол, оксиді сияқ ты халық шаруашылығ ы ү шін маң ызды техникалық ө нім.

Диоксид - газ, тү ссіз, аздағ ан қ ышқ ылдық дә мі бар, ауадан 1, 5 есе ауыр. Бө лме температурасында қ ысымда тү ссіз сұ йық қ а айналады. Оны суытқ анда, булануы нә тижесінде бірен-сарандап қ атты қ ар сияқ ты массағ а («қ ұ рғ ақ мұ з») айналады.

Химиялық жә не термиялық тұ рғ ыдан кө міртек диоксиді ө те тұ рақ ты. 2000°С жуық температурада оның ыдырауы басталады.

5000°С -та ыдырағ ан молекулаларының ү лесі 100% -ке жетеді. айрылуына ультракү лгін сә улелену жә не электр разряды жағ дай жасайды.

Кө міртек оксиді – тү ссіз, ө те улы газ, иіссіз. Суда нашар ериді, спиртте ә жептә уір ериді. Лабораторияда оны қ ұ мырсқ а қ ышқ ылына тамшылатып, концентрлі кү кірт қ ышқ ылын қ оса отырып алады. Соң ғ ысы су жұ тқ ыш қ ұ ралы болады:

Ө ндірісте қ атты отынды газификациялау арқ ылы алады.

молекуласының химиялық қ ұ рылысы, химиялық жә не физикалық қ асиеттері бойынша кө міртек оксиді молекулалық азотқ а ө те ұ қ сас.

Бө лме температурасында кө міртек оксиді кейбір асыл металдарды тотық сыздандырады жә не оларды тұ здарының судағ ы ерітіндісінен ығ ыстырып шығ арады, мысалы:

Жоғ ары температура жағ дайында кө міртек оксидінің тотық сыздандырғ ыш ретіндегі активтігі артады. Ол оттек, хлор жә не кү кірт сияқ ты металл еместермен ә рекеттеседі.

,

(фосген)

(кө міртек тиооксиді)

Кө міртек оксидінің кө птеген металдар оксидтерін тотық сызандыру қ абілеті пирометаллургияда кең інен қ олданылады. Ол реакциялар мына металдарды: ө ндірістік алу негізінде жатады. Тотық сызандыру жағ дайлары металл оксидінің табиғ атымен анық талады. Металл оксидтерінің тотық сыздану температураларын 300-ден 1500°С -ке дейін ө згертеді.

Домен процесінде жалпы реакция мына тең деумен кө рсетілген:

Кө міртек оксидінің маң ызды қ осылу ө німдері металдар карбонилдері, жалпы формуласы , мысалы , , , , .