Лекция №2

КҮ РДЕЛІ КЕМІСТІГІ БАР БАЛАЛАРДЫҢ КЛАССИФИКАЦИЯЛАРЫ

Жоспары:

1. Соқ ыр-керең дердің есту куру қ абылетінің зақ ымдалу уақ тысына қ арай топтастыру.

2. Соқ ыр-керең дердің есту кө ру қ абілетінің зақ ымдалу дең гейінің топтастыру.

3. АҚ Ш жә не Батыс Европа мемлекетінің соқ ыр-керең дердің топтастыруын ұ сынғ ан.

4. Соқ ыр-керең дердің балалардың даму перспективасы баланың жетістігіне қ арай сү йене топтастыру.

5. Бертынь ұ сынғ ан соқ ыр-керең дердің этиологиялық топтастыруы.

1.

Алғ аш соқ ыр-керең балаларды кү рделі кемістігі бар уақ ытына қ арай топтастыруды Ярмоленко деген ғ алым ұ сынғ ан. Ол психолог -Соколянсимен бірге Харковта жұ мыс істеген оның ұ сынуы бойынша соқ ыр-керең дерді келесі 3-топқ а бө леді.

1.Туа пайда болғ ан кү рделі кемістігі бар тұ лғ алар.

2.Жү ре пайда болғ ан кү рделі кемістігі бар зақ ымдарды жатқ ызады.

3.Бір балада 3 кемістік соқ ыр-керең дерде жә не ақ ыл-ойының кемістігі.

2.

Оны алғ аш Мещеряков ұ сынғ ан. Оның топтастыруы бойынша соқ ыр-керең діктің дең гейіне негізделген. 3 топқ а бө лінеді.

1. 2 кемістігі де қ атты дең гейде байқ алады. Тұ тас кө рмейтін, естімейтіндер жатады.

2 топ Бір сенсорлық кемістігі қ атты байқ алатын болса, екіншісі жең іл бақ алып санаклады. Мысалы: Соқ ыр- нашар еститін немесе керсінше керең -нашар кө ретін.

3-топ 2 кемістігі де жең іл тү рде. Мысалы: Нашар еститін жә не нашар кө ретін.

3.

60-жылдары АҚ Ш жә не Батыс Европа мемлекетінде қ ызылша эпидемиясы болады. Сол себептен осы балаларды арнайы ұ йымдастырып оқ ыту қ ажет болды. Алғ ашқ ы шарты осы балаларды топтастыру. Яғ ни, балалардың қ ажеттілігіне қ арай жү реді. Келесі топтастыруы ұ сынады.

1-топ - туа біткен керең дік –жү ре п.б. соқ ыр балалар. Мә ліметтер бойынша, ең кең тарағ ан топ осы, яғ ни осы топтастыру соқ ыр-керең дердің топтастыруына негізделеді.

ІІ-топ. -керсінше, туа біткен соқ ырлық -ж п б керең балалар.

ІІІ-топ ж п болатын соқ ыр-керең.

ІV- туа біткен соқ ыр-керең дер.

4.

Бест деген ғ алым балалардың оқ уына-дамуына қ арай 1986 ж келесі топтарғ а, типтеріне бө лді.

І. Э. Келлер типі

Бұ л балалардың дамуы жоғ ары жақ сы, оқ иды, білім, білік, дағ дылары тез қ алыптасады. Берілген бағ дарламаны жақ сы мең гереді. Оқ у бітіргеннен кейін ө мірге қ олайлы бейімделеді.

ІІ. Шешесі жү кті кезінде қ ызыметімен ауырғ ан туғ ан анадан, дамуы ө те кү рделі б с.

Яғ ни, одан триада Греф фа бай-ы: соқ ыр-керең жү рек ақ ауы. Бұ л балалардың ақ ауы, дамуы ө те қ иын. Оның мінез-қ ұ лқ ына кері ә сер етеді.

ІІІ.. Екі сенсорлы кемістігі онша қ атты дең гейде байқ алмайтын (Нашар еститін жә не нашар кө ретін) бірақ оқ у-дамуында ө те кө п қ иындық тар бар балалар.

Бертынь ұ сынғ ан топтастыру: 6 топқ а бө леміз:

І. Тұ қ ымқ ұ алаусылың синдромы. Осының себептерінен балалардың кө ру жене ету қ абілеті зақ ымдалады.

І.1. Ушер синдромы. Алғ аш рет 1858 ж. Эрейф деген ғ ылым осы адамдарды суреттеп, сипаттап берді. Кейіннен Ушер деген кісі толық зерттеп, диагностикасын усынды. Осы балаларда нейросейсілық керең дік жә не пигменттік ретинг байқ алады. Ьұ л балалар керең тағ ыд абасқ а туылады. Ал рейтінг кейінен (жоспарілдік к/е) соқ ырлық қ а ә келеді. Бұ л қ азіргі уақ ытта елі жоқ.

І.2. Альпорт синдромы. 1927ж. Альпорт алғ аш рет бір отбасында 16 адам осындай синдромы бар болды. Соны зерттеді. Осы синдром 3 адамнан байқ алығ ан.

Біріншіден – нейроссейсылық к/к байқ алады. Керең дік ү йденіп, кү шейте болады бү рек ауруын қ атты байқ алады, кейінен ол катарактағ а алып кетеді.

І. 3.Маршал синдромы. 1958ж. Маршал осы синдромның сипаттамасын берді. Бұ л жерде де, н.с. керең дік жә не миопия (жақ ыннан кө ру) жоғ арғ ыда дегенде, сонымен қ атар, бұ л синдромды бар адамдарың дене бітімінде: аяқ -қ олы қ ысқ а, мұ рны пушық, бет орта жағ ының гипоплазия (кішкентай, ішке кірген) байқ алады. Кіикше саусағ ы қ исық, қ улағ ы тө мен орналасқ ан.

ІІ. Есту қ ә білеті зақ ымдалғ ан себебі – ендогелік кө ру қ абілеті –экзогельді

Осы балалар кө біне сепсис, менингит, пневмония, ә ртү рлі кө з ауруларынан кө ру қ ә білеті тө мендейді.

ІІІ. Кө ру қ абілеті- эндогендік

Есту қ абілеті з.б. экзогендік

І\/. Кө ру қ абілеті – эндогендік (анасынан)

Есту қ абілеті – эндогендік (ә кесінен)

Екі ауытқ ылық тың да эндогейдік тә уелсіз тұ қ ымқ ұ даулардан болады.

\/. Экзогендік себеп. Бірінші орында қ ызылмамен ауру алады (40 %)

Екінші орында - токсилдамас, гепатит, сифилис.

Қ азіргі уақ ытта шала туылғ ан балалр кө п кіре бастайды.

Жү ре пайда болғ анда мининго-энцефелит жатады.

\/ І Себептері анық талмағ ан топтың болады.

Ү лкен топ болып табылады (40 %)

Классификацияның қ арастырғ ан болсақ дамыуында, оқ ытуында, ө те қ ажет.