![]() Главная страница Случайная страница КАТЕГОРИИ: АвтомобилиАстрономияБиологияГеографияДом и садДругие языкиДругоеИнформатикаИсторияКультураЛитератураЛогикаМатематикаМедицинаМеталлургияМеханикаОбразованиеОхрана трудаПедагогикаПолитикаПравоПсихологияРелигияРиторикаСоциологияСпортСтроительствоТехнологияТуризмФизикаФилософияФинансыХимияЧерчениеЭкологияЭкономикаЭлектроника |
Автоматты басҚару жҮйелерініҢ статикалыҚы жӘне динамикалыҚ сипаттамалары
Автоматты басқ ару жү йелерінің, олардың жеке буындарының жә не қ осылыстарының қ асиеттері олардың сипаттамаларымен айқ ындалады. СТАТИКАЛЫҚ СИПАТТАМАЛАР буынның не жү йенің орнық қ ан кү йдегі шығ ыстық жә не кірістік шамаларының арасындағ ы тә уелділікті анық тайды. Статикалық сипаттамалары бар жү йе буындары немесе қ осылыс тү ріндегі автоматтық реттеу объектілерін статикалық деп атайды. Бұ ларды ө здігінен тү зелетін объектілер деп те атайды, ө йткені олардың кірісіне келетін тұ рақ ты ә серден реттелетін (шығ ыстық) шама белгілі бір тұ рақ ты мә нге дейін ғ ана ө сіп, одан ә рі жаң а дең гейде тұ рақ танады, мұ ны реттеуші болмағ ан жағ дайда объектінің ө зі жү ргізе алады. ДИНАМИКАЛЫҚ СИПАТТАМА. Ә рбір динамикалық жү йе немесе олардың элементтері келесі динамикалық жү йелермен сипатталады: 1. Динамикалық тең деу, 2. Беріліс функциясы, 3. Ө тпелі функция, 4. Импульсті ө тпелі функция, 5. Жиіліктік сипаттамалар. Бұ л сипаттамалар бойынша жү йелердің динамикалық қ асиеттерін анық тауғ а болады (жұ мыс режимі, орнық тылығ ы т.с.с.). 1. Динамикалық тең деу – жү йенің тұ рақ талмағ ан режим кезіндегі, шығ ыстық жә не кірістік шамалардың арасындағ ы функционалдық байланысты айтады, дифференциалдық тең деу тү рінде беріледі. 2. Беріліс функциясы – жү йенің кез келген режим кезіндегі шығ ыстық жә не кірістік шамалар арасындағ ы функционалдық байланысты айтады. Беріліс функциясы деп – бастапқ ы нө лдік шарттағ ы Лаплас тү рінде ө рнектелген кірістік шама кескініне қ атынасын айтады:
3. Ө тпелі функция h(t) деп жү йенің бастапқ ы нө лдік шартқ а сә йкес кірісіне берілген бірлік секіріске деген реакциясын айтады. Сурет 3.1 Ө тпелі функция сызбасы
Ө тпелі функцияны дифференциал тең деуді шешу арқ ылы немесе эксперементаль ә діспен анық тайды. Ө тпелі функцияның графигіндегі кескінін – екпін қ исығ ы дейміз. 4. Импульсті ө тпелі функциясы - W(t) жү йенің кірісіне бастапқ ы нө лдік шартқ а сә йкес берілген бірлік импульсқ а (дельта функция) деген реакцияны айтады. Импульсті беріліс функциясын W(t) беріліс 5. Жиіліктік жә не логарифмдік жиіліктік сипаттамалар Жиіліктік сипаттамалардың негізінде автоматтв жү йелерді зерттеудің біршама инженерлік тә сілдері дамығ ан. Жиіліктік сипаттамалардың ерекшелігі, олар жү йенің динамикалық қ асиеттеріне жү йе параметрлерінің тигізетін ә серлерін бағ алауғ а мү мкіндік береді. Сонымен қ атар бұ л сипаттамаларды тә жрибе жү зінде де алуғ а болады. Жиіліктік сипаттамалар жү йелердің кірісене гармоникалық сигнал берілген жағ дайдағ ы жү йе шығ ысының еріксіз тербелісін сипаттайды да, жү йелердің комплекстік беріліс функцияларының (КБФ) негізінде тұ рғ ызылады. Егер жү йе кірісіне гармоникалық тербеліс берілсе, онда ө тпелі процесс аяқ талғ ан соң жү йе шығ ысында амплитудасы жә не бастапқ ы фазасы кірістік тербелістен ө згеше, ал жиіліктері бірдей тұ рақ талғ ан гармоникалық еріксіз тербеліс аламыз. Комплекстік беріліс функциясы W(j
Синусоидалы сигналдарды комплекстік тү рге келтірсек
Бұ дан жү йенің КБФ мынағ ан тең
мұ нлағ ы A ( КБФ –ың алгебралық тү рдекі жазылу нұ сқ асы W (j мұ ндағ ы P( A ( A ( КБФ комплекстік жазық тық та W (j Сурет 3.2. Годограф
Инженерлік есептеулерде логарифмдік масштабта салынғ ан сипаттамалар кең інен қ олданылады. Логарифмдік сипаттамаларды қ олданудың негізгі себептері мынада: кү рделі жү йелердің АФЖС-ын тұ рғ ызу ү шін жү йеге енетін буындардың АФЖС-ын бір-бірімен кө бейтуді қ ажет етеді. Ә рине бұ л кү рделі операция. Егер логарифмдік сипаттамаларды қ олданса, онда кө бейту операцияларының орнына қ осу операциялары орындалады, бұ л ә рине есептеу операцияларын жең ілдетеді; дә л логарифмдік сипаттамалар ө здерінің асимтоталарымен (тү зу кесінділермен) алмастырыла алады; логарифмдік сипаттамалар тү зетуші қ ұ рылғ ыларды синтездеу кезінде біршама жең ілдіктер туғ ызады. Егер КБФ-ын логарифмдесек, алатынымыз ln W (j Соныменен логарифмдік жиіліктік сипаттама (ЛЖС) екі сипаттаманың жиынтығ ынан тұ рады: модуль логарифмінен (нақ ты бө лік) ln A ( Модуль логарфмінің ln A ( Ә детте ЛАЖС-ын тұ рғ ызу барысында ордината ө сіне ln A ( L (
3.3 сурет. ЛАЖС мен ЛФЖС тұ рғ ызу
|