Главная страница Случайная страница
КАТЕГОРИИ:
АвтомобилиАстрономияБиологияГеографияДом и садДругие языкиДругоеИнформатикаИсторияКультураЛитератураЛогикаМатематикаМедицинаМеталлургияМеханикаОбразованиеОхрана трудаПедагогикаПолитикаПравоПсихологияРелигияРиторикаСоциологияСпортСтроительствоТехнологияТуризмФизикаФилософияФинансыХимияЧерчениеЭкологияЭкономикаЭлектроника
Теміртапшылықты анемия патогенезі
|
|
Этиологиялық факторлар
 |
Темірдің жасырын тапшылығ ы
 |
Тің дерде темірдің жетіспеуі
 |  | ||
Гем синтезінің тө мендеуі Тіндерде қ ұ рамына темір кіретін жә не
теміртә уелді ферменттер активтілігінің
тө мендеуі
HB тү зілуінің Миоглобин тү зілуінің Бұ лшық еттердің, асқ орыту жолдарының кілегей
тө мендеуі тө мендеуі қ аба қ абатының, тіндердің атрофиясы, лейкоциттердің
қ орғ аныс қ ызметінің тө мендеуі
Гипохромдық Миокардтың, бұ лшық
анемия еттердің гипотрофиясы
Теміртапшылық анемияның дә режелері:
1. Жең іл – Hb 110 – 90 г\л
2. Орташа – Hb 90 – 70г/л
3. Ауыр - Hb 70 г/л тө мен
Клиникалық кө рінісі. Екі сатыдан тұ рады:
І. Жасырын – темір қ орының азая бастауынан сидеропениялық белгілер пайда болады
ІІ. Клиникалық, зертханалық кө ріністері айқ ын – ТТА кө ріністері қ осылады (ауыр дә реже)
Сидеропениялық синдром:
ü Тері мен тері ө сінділерінің дистрофиялық бұ зылыстары (қ ұ рғ ауы, тү легіштігі, терінің тілінуге бейімделуі, шаштың тү суі, ағ аруы, жылтыр болмауы, тырнақ тар ортасының қ асық тә різді ойық талуы (койлонихия)
ü Ангулярлық стоматит – ауыз ұ шының жарылуы
ü Глоссит – тілдің ашып ауруы, ұ шының қ ызаруы, бү ртіктерінің атрофиясы, жылтыр «лакталғ ан» тіл
ü Парадонтоз бен кариестің тез дамуы
ü Сидеропениялық дисфагия (кілегей қ ұ рғ ауы), атрофиялық гастрит, энтерит
ü «Кө гілдір склера» симптомы (склераның жұ қ аруынан тамырлар кө рінеді)
ü Зә р шығ арудың жиіленуі, тү нгі энурез (қ уық сфинкетрінің ә лсізденуінен)
ü Сидеропениялық субфебрилитет
ü Иммунитеттің тө мендеуі (лейкоциттердің фагоцитарлық қ асиетінің тө мендеуінен)
ü Тері мен кілегей» қ абаттарының репарациялық қ асиетінің тө мендеуі
Анемиялық синдром:
ü Гипоксиялық белгілер (ұ йқ ышылдық, бас ауру, бас айналу, кө з алдында шыбын шіркей кө рінуі, есте сақ тау қ абілеттің тө мендеуі, кейде талып қ алу
ü Жаурағ ыштық (тері қ анмен жеткіліксіз қ амтамасызданудан)
ü Тері мен кілегей қ абаттарының бозаруы. Тері жасыл ренді болады (хлороз)
ü Жү рек тамыр жү йесінен: тахикардия, жү ректің шаншып ауырсынуы, ентігу. Жү рек гипертрофиясы, тондары ә лсіз, жү рек ұ шында жә не ө кпе артерия нү ктелерінде систолалық шу. АҚ тө мендейді, ЭКГ де миокардиодистрофия.
Диагностикасы:
Зертханалық зерттеулер:
Қ ЖА (ретикулоциттердің, тромбоциттердің санымен, гематокрит)
· Эритроциттердің орташа кө лемінің (MCV)
· Эритроциттердің кө лем бойынша таралу ені (RDW)
· Эритроциттердегі гемоглобиннің орташа қ ұ рамы (MCH)
· Эритроциттердегі гемоглобиннің орташа мө лшері (MCHC)
· Ферритин, темірді байланыстыруғ а қ абілетті, қ ан сарысуындағ ы темірді анық тау (темір қ орын бағ алау)
· Сү йек кемігін анық тау
· Гельминттер жұ мыртқ асына, жасырын қ анғ а нə жіс тексеру
· Креатинин
Аспаптық зерттеулер: Асқ азан-ішек жолдары мен кеуде қ уысын рентгенологиялық зерттеу, ЭФГДС, колоноскопия, ректороманоскопия, гистероскопия, қ ұ рсақ қ уысын УДЗ.
Мамандардың консультациясы ү шін кө рсетімдер: гастроэнтеролог- асқ азан-ішек
жолдары ағ заларынан қ ан кету; стоматолог- қ ызыл иектен, мұ рыннан қ ан кету, онколог –
қ ан кету себебі болып табылатын қ атерлі зақ ымданулар, нефролог- бү йрек ауруларын
алып тастау, фтизиатр- туберкулез кезіндегі қ ан кетулер, пульмонолог- бронх-ө кпе
жү йесінің аурулары кезінде қ ан жоғ алту, гинеколог- жыныс ағ заларынан қ ан кету,
гиперполименорея, жиі жү ктілік, эндокринолог- қ алқ анша без функциясының тө мендеуі,
диабеттік нефропатияның болуы.
Қ ан анализінің ө згерістері:
· Hb концентрациясының азаюы
· Эритроциттердің кішіреюі (микроцитоз) жә не эритроциттерде Hb орта концентрациясының тө мендеуі, сақ инағ а ұ қ сайтын эритроциттер, эритроциттердің кө лемі мен пішінінің ә ртү рлілігі (пойкилоцитоз, аизоцитоз)
· Ретикулоциттер санының ө згермеуі, тек қ ан кеткеннен кейінгі жақ ын арада ретикулоциттер саны кө беюі мү мкін, бұ л қ ан кетудің белгісі
· Лейкоциттердің саны ө згермейді немесе сә л тө мендейді
· Тромоциттердің саны қ алыпты, ал қ ан кеткенде сә л кө бееді
Емдеу тактикасы:
ü Этиологиялық факторларды жою.
ü Емдік тағ ам
ü Қ ұ рамында темір бар препараттармен емдеу
ü Темір тапшылығ ы мен анемияны жою
ü Темір қ орын толтыру (қ анық қ ан терапия)
ü Рецидивке қ арсы терапия
ü Симптоматикалық терапия.
Ем мақ саты: темір тапшылығ ының орнын толтыру, анемия симптомдарының
регрессін қ амсыздандыру.
Емдік тамақ тану:
Темірге бай диета кө рсетілген. Науқ асқ а қ ұ рамында темір бар келесі ө німдер ұ сынылады: сиыр еті, балық, бауыр, бү йрек, ө кпе, жұ мыртқ а, қ арамұ мық ұ нтағ ы, ас бұ ршақ, ақ саң ырауқ ұ лақ, какао, шоколад, кө кө ністер, бұ ршақ, фасоль, алма, бидайық, шабдалы, жү зім, алқ оры, сельдь, гематоген.
0.75-1 л тə уліктік дозада, ал жақ сы кө терген жағ дайда 1.5 л дейін қ ымыз ішу. Алғ ашқ ы
екі кү нде науқ асқ а ə р ішкенде 100 мл қ ымыздан артық бермейді, ү шінші кү ннен бастап науқ аса 250 мл кү ніне 3-4 рет қ абылдайды. Дұ рысы қ ымызды таң ертең гілік ас алдында 1сағ ат бұ рын жə не 1 сағ ат кейін, тү скі жə не кешкі ас алдында 2 сағ ат бұ рын жə не 1 сағ ат кейін қ абылдау.
Қ арсы кө рсетімдер болмағ ан кезде (қ ант диабеті, семіздік, аллергия, диарея) науқ асқ а бал
тағ айындау қ ажет. Бал қ ұ рамында ішекте темірдің сің ірілуін арттыруғ а жағ дай жасайтын 40% дейін фруктоза бар. Мұ нан басқ а бал қ ұ рамында сің ірілу ү шін аса ың ғ айлыформадағ ы микроэлементтер бар. Ақ балдан гө рі, қ ара бал сұ рыптарына кө ң іл бө лінеді, олардың қ ұ рамында темір 4 есе, мыс 2 есе, марганец 14 есе кө п. Балдың тə уліктік дозасы100 г қ ұ райды (3-4 қ абылдауғ а). Асқ азанның секреторлық функциясының тө мендеу жағ дайында, бал тамақ алдында, ал жоғ ары қ ышқ ылдық кезінде тамақ қ а дейін 1.5-2 сағ ат алдын қ абылданады.
Дə рі-дə рмектік ем:
Темір препараттары: ішке қ абылдау ү шін (ferrous chloride, ferrous monohydratis, ferrous
fumarate+ folic acidi, ferrous gluconate, ferrous sulfate, ferrous sulfate 320 мг + ascorbic acidi
60 мг, non appropriated) парентералды қ абылдау ү шін (non appropriated)
Микроэлементтер қ осылғ ан витаминдер қ оспасы: триовит, три-ви-плюс.Макроэлементтер қ осылғ ан витаминдер қ оспасы: кальциферол, кальций карбонаты.
Эритропоэзді стимулдейтін препараттар: Эпоэтин альфа инъекция ү шін ерітінді 10 000
МЕ жə не 40 000МЕ алдын ала толтырылғ ан шприцтерде
Антигеморрагиялық жə не гемостатикалық заттар: менадион, фитоменадион, апротинин,
аминокапрон қ ышқ ылы, этамзилат, протионамин сульфаты, терлипрессин, тахокомб,
кальций хлориді, кальций глюконаты
Алдын алу шаралары:
· Темір тапшылығ ын шақ ырғ ан себептерді жою
· Қ ұ рамында темір кө п диета (ет, бауыр жə не басқ алар)
· Темір препараттарын ұ зақ қ абылдау (4-6 ай.)
· Темірдің парентералды препараттары (кө рсетімдер бойынша)
· Ауыр анемия кезінде эритроцитарлық масса қ ұ ю.
· Қ ауіп-қ атер тобындағ ыларғ а темір препараттарын профилактикалық қ абылдау
Науқ астарғ а теміртапшылық анемиясын емдегеннен кейін, ұ зақ тылығ ы 6 апта профилактикалық курс ұ сынылады (темірдің тə уліктік дозасы — 40 мг), сонан соң жылына 6 апталық екі курс жү ргізіледі немесе етеккірден соң 7-10 кү н бойы кү н сайын 30-40 мг темір қ абылдау. Кү нделікті 100 г. кем емес ет пайдалану қ ажет.
Терапевтте тұ рғ ылық ты жері бойынша диспансерлік есеп. Жылына 2 рет тексеру, жалпы
қ ан анализін зерттеу, сарысулық темір мө лшерін анық тау. Мұ нымен қ оса, теміртапшылық анемиясының этиологиясын ескеріп, диспансерлік бақ ылауды жү зеге асыру, яғ ни науқ ас теміртапшылық анемиясын шақ ырғ ан ауру себебі бойынша диспансерлік есепте тұ рады.
Ә рі қ арай жү ргізу: қ анық қ ан терапия.
Гемоглобиннің қ алыпты дең гейіне қ ол жеткеннен кейін, темір қ орын толтыру ү шін,
анемияны басу кезең інде қ олданылғ ан дозамен салыстырғ анда 2-3 есе кем тə уліктік дозада 3 ай бойы қ ұ рамында темір бар препараттармен ем жү ргізеді.
Рецидивке қ арсы терапия (ұ стап тұ рушы) терапия
Ұ зақ уақ ыт қ ан кетулерде (мысалы кө лемді етеккірлерде) темір препараттарын ай сайын
7-10 кү ндік қ ысқ а курстармен қ абылдау кө рсетілген.
Анемияның рецидиві кезінде 1-2 ай ішінде ем курсын қ айта жү ргізу кө рсетілген.