Дәріс 7. Тақырып: Созылмалы холецистит. Өт шығару жолдарының дискинезиясы.

Дә ріс жоспары:

1. Созылмалы холецистит, анық тамасы, этиологиясы, патогенезі

2. Созылмалы холецистит, жіктемесі, клиникалық белгілері

3. Созылмалы холецистит, диагностикасы, емі

4. Ө т шығ ару жолдарының дискинезиясы, анық тамасы, тү рлері, клиникалық белгілері, диагностикасы, емі

5. Ө т тас ауруы, клиникалық белгілері, диагностикасы, емі

Созылмалы холецистит- ө тқ абы қ абырғ асының зақ ымдануына, моторикасының бұ зылысына ә келетін жә не ө т тастарының тү зілуіне септігін тигізетін ө тқ абының бейспецификалық қ абыну ауруы.

Қ абынбалық процесс таспен, қ ап аномалиясының дамуымен, соң ғ ысының дискинезиясымен жү реді. Холангиттің дамуымен жə не холангиогепатиттің дамуымен бауырдың ө зі зақ ымдалуымен, ө т жолдары бойынша инфекция кіруі мү мкін.
Ә йелдерде 3-4 есе жиі кездеседі.

Этиологиясы:

· инфекция (бактериялар, вирустар)

· ө ттің іркілісі (себептері: уақ ытпен тамақ танбау, гиподинамия, клетчатканың тапшылығ ы, психоэмоционалдық стресстер: ө т жолдарының дискинезиясын туғ ызатың, ө ттің ағ ып шығ уына кедергілер: іштің қ атуы, Одди, Люткенс сфинктерлерінің гипертонусы, тірелген тас)

· ө тқ абы қ абырғ асының тітіркенуі немесе жарақ аттануы

Патогенезі: Инфекция ө т жолдарынаү шжолмен тү суі мү мкін:

Ø Ішектен ө рлеп тү суі. Бұ ғ ан ә келетін дисбактериоз, дуодено-биллиарлық рефлюкс, гипо-, ахлоргидрия, ұ йқ ыбездің экскрециялық функциясының жетіспеушілігі.

Ø Гематогендік жолмен инфекция артериялық немесе веналық қ анмен тү седі. Холециститтің дамуында қ ақ па венасымен тү сетін инфекциясының ролі маң ызды болуы мү мкін. Егер микробтар ішек қ абырғ асынан ө те алса, олар қ ақ па венасымен бауырғ а барып ө тпен бірге ө тқ абына тү сіп қ абыну процесін қ оздырады. Бұ л жағ дай ішек патологиясында, ішек дисбактериозында болуы мү мкін.

Ø Лимфогенді жолмен инфекция аппендицитте, аднекситте, ө кпенің ауруларында тү суі мү мкін.

Ө тқ абындағ ы ө ттің іркілісі тү скен қ оздырғ ыштардың мекендеп кө беюіне жол ашады.

Аталғ ан факторлардан ө тқ абы созылмалы қ абынады. Бұ ғ ан иммундық жү йенің кейбір кемістіктері де ө з ү лесін қ осады.

Созылмалы холецистит жіктемесі (С. Циммерман, 1992):

I. Этиология жə не патогенез бойынша:
- бактериалды
- вирусты
- паразитарлы
- микробты емес (асептикалық, иммуногендік)
- аллергиялық
- " ферментативтік"
- себебі анық талмағ ан
II. Форма бойынша:
- калькулезды емес
- калькулезды

III. Дискинезия типі бойынша:

- ө т қ абының гиперкинезі

- ө т қ абының гиперкинезі (нормотониямен, гипотониямен)

- одди сфинктерінің гипертонусы

- люткенс сфинктерінің гипертонусы

- екі сфинктердің де гипертонусы
IV. Ағ ым мінезі бойынша:

- рецидивтік

- тұ рақ ты ағ ымды (монотондық)

- жасырын (атиптік ағ ым)
V. Фаза бойынша:
- асқ ыну;
- басылып бара жатқ ан асқ ыну;
- ремиссия (тұ рақ ты, тұ рақ сыз).
VI. Негізгі клиникалық синдромдар:

- ауру сезімдік

- диспепсиялық

- вегетативтік дистония

- оң жақ тық реактивті (ирритативті)

- етеккір алдындағ ы ширығ у

- солярлық

- кардиалогиялық (холецистті-кардиалдық)

- невротикалық -неврозтə різді

VII. Ауырлық дə режесі:
- жең іл
- орташа ауырлық
- ауыр

VIII. Асқ ынулар:

- реактивті панкреатит

- спецификалық емес реактивті гепатит

- перихолецистит

- созылмалы дуоденит и перидуоденит

- дуоденалды стаз

Клиникалық белгілері. Басты белгі: оң қ абырғ а астынын, кейде эпигастрийдің мезгіл-мезгіл немесе ү немі сыздап ауырсынуы. Майлы, ө ткір тағ амдар, психоэмоциялық кү йзелістер, ауыр дене қ ызметі, менструацияның келер уақ ыты аурудың кү шеюіне немесе дамуына тү рткі болады.

Ауырсыну кеуденің оң жартысына, оң жауырынғ а, оң бұ ғ анағ а, белдің оң жағ ына таралады. Оң қ абырғ аастының ауырсынуымен қ атар кө ршілес мү шелердің дисфункциясынан (дуоденогастральдық, гастроэзофагальдық) диспепсиялық бұ зылыстар болады: ауамен кекіру, ащы дә м сезіну, жү рек айну, тә беттің тө мең деуі.

Мұ ндай науқ астарда эпигастрий аймағ ының ү немі ауруы –гастриттің, кіндік маң ының немесе іштің тө менгі аймағ ының тү йіліп ауруы жә не іштің қ атуы немесе ө туі – созылмалы колиттің, сол қ абырғ а астының немесе іштің белді айналдырып ауруы –панкреатиттің болуын кө рсетеді.

Кейде дене температурасы кө теріледі. Кейбір науқ астарда нұ рлы қ абат жə не терінің сарғ аюы байқ алады. Науқ астардың басым кө пшілігінде артық дене салмағ ы анық талады.

Диагностикасы ү шін ең маң ызды ө тқ абы проекциясында ауырсынуды табу. Пальпация кезінде ө т қ абының орналасу айналасында ауырсыну байқ алады – іштің оң тү зу бұ лшық етінің сыртқ ы шеті оң қ абырғ алық доғ амен қ иылысады (Кер симптомы), терең тыныс алу жə не қ ұ рсақ тың ішке тартылуында ө т қ абының зонасында ауырсынулар (Мерфи симптомы).

Зертханалық тексеру:

ЖҚ А: лейкоцитоз, ЭТЖ жоғ арлайды

Қ БА: сиал қ ышқ ылдары жоғ ары, С реактивті белок, АЛТ, АСТ, холестеринді, жалпы ақ уызды, глюкозаны

Механикалық сарғ аю болса: қ анда холестаздың кө рсеткіштері жоғ арлайды: билирубин, холестерин, сілтілі фосфатаза жоғ арлайды.

Дуоденалдық зерттеу: В порцияда лейкоциттер, ө т тү тікшелері мен ө т қ абының эпителийлік жасушалары, холестерин, қ ұ м кө бееді. Ө ттің себіндісінде ішек таяқ шасы мен протей ең жиі табылады.