Iv бөлім. Хадистердегі сахабалар

Қ ұ ран кә рім діннің мө п-мө лдір бастауы болғ ан пайғ амбар сү ннетін келер ұ рпақ қ а жеткізудегі саха-балардың қ ажыр-қ айратын дастанғ а айналдырады. Енді келесі кезекте хадис шә ріптердің нұ рлы кең істігінде сахабалардың ерен ең бегіне ой жү гіртіп кө релік.

а) Имам Бұ хари, Мү слиммен қ оса басқ а да сахих хадис кітаптарында мынадай оқ иғ а баяндалады. Хадисті жеткізуші жас сахаба Ә бу Һ ұ райра (р.а.) сынды Аллаһ елшісінің жанынан бір елі ажырамағ ан Ә бу Сайд ә л-Худри Пайғ амбарымыздың «Сахабаларым жайында жағ ымсыз сө з айтпаң дар. Егер сіздерден бірінің Ұ хұ д тауындай алтыны болып, оны Аллаһ жолында бағ ыштаса, бұ л сахабалардың бағ ыштағ ан бір-екі уыс алтынына тіпті, соның жартысына да жетпейді» дегенін жеткізеді. Расында, олар Исламғ а тө нген нә убетті бастан ө ткеріп, ең қ иын кү ндерде дінді жайды. Ендеше, сахабаларғ а тіл тигізу – мұ сылманғ а жат қ ылық.

Ө ткенге кө з жү гіртсек, бірқ атар адасушы ағ ымдар ө з жақ тастарының санасын осындай пә туә сіз ойлармен улағ аны мә лім. Сұ ң қ ар қ онғ ан тұ ғ ырғ а сұ ғ анақ қ ұ стар саң ғ ырғ ан бү гінгі таң да жаратылысынан Исламғ а жаулық ойлайтын ориенталистер мен солардың шашбауын кө теріп, сө зін сө йлейтін кейбір мұ сыл-мандардың осы сарындас пікірлерді айтып жү ргені де белгілі. Мұ ндайлар батыс бастан ө ткерген индус-триалдық, технологиялық тө ң керістің ық палымен ө з қ ағ ынан жерініп, қ ұ нарынан айырылғ ан қ у медиенге ұ қ сайды. Тіпті кейбір ориенталистерді ислами зерт-теулер саласында да ө здеріне «қ ұ была» етіп алғ аны жасырын емес. Алайда біз мұ ндайлардың істеп жү ргені секілді сахабалар жайында ешқ ашан келең сіз пікір білдіріп, жү генсіз ой айтпаймыз.

ә) Абдуллаһ ибн Муғ аффә лдан Тирмизи мен Ибн Хиббан жеткізген бір хадисте: «Аллаһ, Аллаһ! Сахабаларым жайында жаман сө з айтудан сақ таның дар. Аллаһ, Аллаһ! Сахабаларым жайында жаман сө з айтудан сақ таның дар. Менен кейін оларғ а ешқ ашан тіл тигізбең дер. Оларды жақ сы кө ретіндер мені жақ сы кө ргені ү шін жақ сы кө реді. Мағ ан дұ шпандық ойлағ андар оларғ а да жауығ ады. Оларғ а жә бір-жапа кө рсеткен мағ ан жә бір-жапа кө рсетеді. Мағ ан жә бір кө рсеткендер Аллаһ қ а «жә бір кө рсеткен» болады. Ондайларды Аллаһ дереу жаза-лайды» деген екен.

с) Имам Мү слимде Пайғ амбарымыз: «Кө ктің қ ауіпсіздігі жұ лдыздармен байланысты. (Яғ ни жұ лдыздардың қ озғ алысында белгілі бір заң -дылық пен жү йе сақ талса, аспан ә лемінде қ андай да бір келең сіздік болмайды). Жұ лдыздардың арасындағ ы тепе-тең дік пен тә ртіп жойылғ анда кө ктегі заң дылық та бұ зылады. Сонда кө к аспанғ а қ атер тө неді. Мен сахабаларым ү шін сенім мен қ ауіпсіздіктің қ айнар бас-тауымын. (Менің кө зім тірі кезінде сахабаларым арасында тә ртіп пен қ ауіпсіздік сақ талады). Мен кеткеннен кейін сахабаларымның да басына қ ауіп-қ атер тө неді. Ал сахабаларым барша ү мбеттің сенімі мен қ ауіпсіздігінің алтын арқ ауы болып табылады. Сахабаларым дү ниеден озғ аннан кейін ү мбетімнің басына тү рлі бә ле келеді», – деген екен.

Қ иямет – жұ лдыздардың тә сбихтың тастарындай немесе тарыдай шашырап тас-талқ аны шық қ анда орнайды. Осы тұ рғ ыдан Пайғ амбарымыз (саллаллаһ у алә йһ и уә сә ллә м) сахабалары ү шін, сахабалары да ү мбеті ү шін тә сбихтің тү йіні тә різді. Аллаһ елшісі сахабаларының амандығ ының алтын арқ ауы ретінде – ө зін, ә брар, ә улие, асфия жә не муқ аррабинді қ оса алғ анда барша ү мбетінің амандығ ының алтын арқ ауы ретінде сахабаларды кө рсетіп кеткен.

б) Бұ хари, Мү слим жә не басқ а сахих кітаптардан жеткен бір хадисте Пайғ амбарымыз: » Адамдардың ең қ айырлылары – мен ө мір сү рген ғ асырда ө мір сү ргендер. Сосын кейіннен келетіндер (табиғ ин), одан кейін олардың ө кшесін басқ андар (тә бә и-табиғ индар) болады. Олардан кейін (жаман) бір ұ рпақ келеді. Олардың куә лігі антынан, анты куә лігінен асатын болады«Содан кейін жалғ андық жайлағ ан ғ асыр келеді. Куә лігі антынан, анты куә лігінен асатын «хулфул-уаад» ғ асыры туады, яғ ни ө тірік ө рттей қ аулап, жалғ ан ант беру, ө тірік куә лік беру дә уірі басталады.

«Сахабалар, табиғ индар жә не тә бә и-табиғ индар дә уірі» – жалғ анның табы да байқ алмағ ан шыншыл-дық тың мерейі ү стем болғ ан ғ асыр. Жалғ андық тә бә и-табиғ индар дә уірінен кейін орын ала бастайды. Муғ тазила, муржия, мушә ббиһ а имамдары жалғ анның отын маздата тү седі. Ө тірік айту ә детке айналып, қ оғ амдық ө мірді ө рттей жалмайды.

Сахабаларды, табиғ индарды, тә бә и-табиғ индарды жалғ ан айтты деп жала жабатындардың, ориенталис-тердің ө здері ө тірік айтуда. Ғ ылым-білім дегенде батысқ а кө зсіз табынатын, батыс ә лемінің сойылын соғ ушы кейбір жетесіздер де осы ө тірік сө зді ө ршітіп отырғ аны ө кінішті.

в) Ибн Мә сғ удтан Табарани мен Ибн Ә сир мынадай бір оқ иғ а жеткізеді. Хазірет Омар ғ ылымның бұ лағ ы саналатын Ибн Мә сғ удты Куфағ а аттандырып тұ рып: «Ей, Куфалық тар! Сендерді ө зімнен артық кө рмесем, Ибн Мә сғ удты сендерге жібермес едім», – дегені бар. Міне, осы ғ алым сахаба Ибн Мә сғ уд Расулаллаһ тың: «Аллаһ тағ ала Ө зіне қ ұ лшылық ету бақ ытына ие болғ андардың жү регіне қ арай отырып, хазірет Мұ хаммедті (саллаллаһ у алә йһ и уә сә ллә м) таң дады жә не кү ллі ғ аламғ а елші етіп жіберді. Содан кейін адамдардың жү регіне қ арады (Мұ хаммедке(саллаллаһ у алә йһ и уә сә ллә м) ү мбет бола алатын, пайғ амбардың ө зі сынды біртуар болмыс иелері ретінде) оның сахабаларын таң дады. (Ә бу Бә кірді таң дады, Омарды, Османды, Алиді, Зубә йрді, Талханы, Абдуррахман ибн Ауфты, Ә бу Убайда ибн Жаррахты таң дады). Оларды діннің кө мекшілері ә рі пайғ амбардың уә зірлері етті» деген сө зін жеткізген болатын.

г) Ә бу Нуайм ө зінің «Хилия» атты ең бегінде Абдуллаһ ибн Омардың: «Кімде-кім тура жолда болуды қ аласа, дү ниеден озғ ан мына адамдардың жолын ұ стансын. Олар – хазірет Мұ хаммедтің (саллаллаһ у алә йһ и уә сә ллә м) сахабалары. Аллаһ елшісінің (саллаллаһ у алә йһ и уә сә ллә м) сахабалары оның ү мбетінің ішіндегі ең қ айырлылары. (Ү мбет арасынан ә улие, асфия секілді ү лкен тұ лғ алар шығ уы мү мкін, бірақ нағ ыз кемелдік пен ізгілікте ешбір жан сахабаларғ а жете алмайды). Олар – ү мбет ішінде жү регі мейлінше жұ мсақ, мінезі мейлінше кө ркем, кү нә дан мейлінше пә к, ілімі ең терең, қ ұ лшылығ ы ең кә міл ә рі жасандылық тан ада жандар. Аллаһ қ а, Қ ағ баның Раббысына ант етейін, Аллаһ елшісінің сахабалары нағ ыз тура жолды ұ станды» дегенін жеткізеді.

ғ) Тағ ы да сол «Хилия» атты ең бекте Ибн Мә сғ удтың: «Сендердің оразаларың, намаздарың жә не ғ и-бадаттағ ы жігерлерің сахабалардан алда болуы да мү мкін. (Осындай жекелеген жайларың ызбен Аллаһ елшісінің сахабаларынан озуларың ыз да мү мкін. Араларың да Мә срук ибн Ә жда сынды тө сегіне еш жатпайтын, ә рбір тү нді Қ ағ баның жанында сә ждеде ө ткізетін адамдар да шығ уы мү мкін. Тауыс ибн Қ ә йсан сынды қ ырық жыл бойы қ ұ птан намазының дә ретімен таң намазын оқ итындар, Ә суә д ибн Иә зид ә н-Нә хаи сынды таң ғ а дейін Аллаһ алдында қ ұ лшылық ғ ибадат жасайтындар да болуы мү мкін). Алайда сахабалар сендерден ә лдеқ айда қ айырлы, ө йткені дү ние олардың қ аперіне де кіріп шық пайтын. (Яғ ни олар дү ниенің қ ызық -шыжығ ынан айырылып қ алса «аһ ылап-уһ ілеп» кү рсінбес еді. Кү ллі ә лемді алақ андарына алса, «пай-пай» деп масаттанбас еді). Олар барлық кү ш-жігерін, қ ажыр-қ айратын ақ ырет ү шін жұ мсады. (Сахабалар тек ақ ыреттің игілігін ғ ана мақ сат тұ тты)» дегенін жеткізеді.