ортынды

Бұ л қ ұ тты тұ лғ алар Аллаһ қ а толық сеніп, сенімдерін іс жү зінде кө рсете алды. Олар Ұ лы Жаратушы Аллаһ тан басқ а тә ң ірдің жоқ екендігіне, дү ниедегі жә не ақ ыреттегі биліктің, салтанаттың тек қ ана Аллаһ тың билігінде, Оның бар нә рсеге қ ұ діреті жететіндігіне кіршіксіз сеніп, иман жолында еш нә рседен тайсалмады. Шынайы бақ ытқ а жету жолының Аллаһ қ а иманда екендігін ә лемге паш етті. Бұ л жолда малын да, жанында аямады. Олардың имандарының беріктігі жайлы Қ ұ ранда: “Оларғ а адамдар: “дұ шпандарың ыз сендерге қ арсы қ ол жинады, қ орқ ың дар”, – дегенде, бұ л сө з олардың иманын арттыра тү сті де “Аллаһ бізге жетіп асады. Ол нендей жақ сы кө мек иесі” деді”324, – делінген. Сахабалар иманның негіздеріне кә міл сенді.

Хазірет Ә лидің “Қ ұ діреттің кү шімен ғ айыптың пердесі ашылып, ақ иқ аттарды жалаң кө зіммен кө рсем де иманым артпайды. Ө йткені, қ алай иман ету керек болса, мен солай сендім” деген сө здері айқ ын дә лел.Олардың ақ ыретке деген сенімдерінің мық тылығ ы сондай, бұ л дү ниенің шындығ ынан гө рі ақ ыреттің ақ иқ аттығ ын мойындап, біз бұ л дү ниеде ө мір сү руге қ алай қ ұ лшынсақ, олар бақ иғ а аттануғ а қ ұ штар болды. Сахабалар бұ л дү ниені жү ректерінде тә рк етсе де, тіршілікте тә рк етпеді. Қ айта бұ л дү ниеге бақ идағ ы бақ ытқ а жетудің баспалдағ ы ретінде қ арағ ан. Ешқ ашан дү ниеге қ ұ лдық ұ рмады. Бақ ытты ө ткінші лә ззаттардан іздемеді.Осынау иман қ аһ армандары Ислам жолына шақ ырылғ ан кезде, “Ей, Раббымыз! “Раббыларың а иман келтірің дер” деп шақ ырғ ан шақ ырушыны (хазірет Мұ хаммед немесе Қ ұ ран) естіген кезде бірден иман еттік” 325, – деп жауап берген сахабалар Аллаһ расулын (с.а.с.) жандарынан артық жақ сы кө рді. Оғ ан ө мірлерінің соң ына дейін мойынсұ нып, қ асық қ аны қ алғ анша қ орғ ауғ а сө з беріп, сө здерінде тұ рды. Олар ә рқ ашанда: “Ә ке-шешем, дү ние-мү лкім, бала-шағ ам жә не жаным жолың да қ ұ рбан болсын, уа, Расулаллаһ ”–деп кетті. Шынайы бақ ытқ а қ ол жеткізудің оң ай емес кендігін білген сахабалар, кейбір қ иындық тардан ө ту керектігін де о бастан қ абылдап, бастарына тү скен ауыртпалық тарғ а мойымай, Аллаһ расулының (с.а.с.)қ асиетті дінді ө рістету жолында бары мен базарын қ ұ рбан етті.

Қ ұ ран мен Аллаһ расулының тә рбиесінде ө скен сахабалардың діни ө мірлері, ойлау ө рісі, тамаша мінез-қ ұ лық тары, қ ұ лдық тың сырларын бойларында Cаң лақ cахабалар сезінулері, Аллаһ ты тану тұ рғ ысынан алғ анда оларғ а тең келетін ешбір жамағ ат жоқ. Олар кемел адам (инсану камил) болу жолын ашқ ан адамдар еді. Сенімдерінің арқ асында олар ғ аламат жетістіктерге жету арқ ылы кейінгілерге ү лгі болды. Сахабаларды Аллаһ тағ аланың ө зі Қ ұ ранда: “шынайы мү мин”, “Аллаһ тың разылығ ына ие болғ андар”, “қ ұ лшылық қ а берілгендер”, “турашыл/шынайы”, “ақ ыретте (азаптан) қ ұ тылғ андар”, “оларғ а кешірім, сый жә не Жә ннат берілетіндіктері” айтылғ ан бақ ыттылар деп мадақ тау арқ ылы дә режелерінің қ аншалық ты жоғ ары екенін кө рсетеді.Міне, осылардың барлығ ы Қ ұ ранның нұ р ә рі тура жолғ а бастаушы илә һ и кітап, хазірет Мұ хаммедтің (с.а.с.) Ұ лы Жаратушының Ардақ ты елшісі екендігін айқ ын кө рсетеді.Аллаһ тың ә мірлеріне мойынсұ нып, Расулының нұ рлы жолымен, жұ лдыздар шоғ ырындай сахабалардың сара жолымен жү ргенде ғ ана адамзат қ араң ғ ы қ апастан анық қ ұ тылады. Ә рі ақ ыретте де мә ң гі бақ ытқ а қ ол жеткізеді. Ислам қ арлығ аштары – сахабалардың нұ рлы ө мірлері бұ ғ ан дә лел. Аллаһ бізге де сахабалар сияқ ты ақ иқ атқ а жетуді жазсын! Ә мин!

Пайданылғ ан ә дебиеттер тізімі:

1.Ибн Хажар, ә л-Исабә, 1/7.
2.Ибнул-Араби, Мухадаратул-ә брар уә Мусамаратул-ахияр, 2/179.

3.Бұ хари, Мағ ази 9; Риқ ақ 51; Тирмизи, Тә фсир 23 (3).

4.Бұ хари, Фә дә илул-асхаб 5; Мү слим, Фә дә илус-сахаба 221; Тирмизи, Мә нә қ иб 58.

5. Тирмизи, Мә нә қ иб 58; Ахмад ибн Ханбә л, ә л-Мү снә д, 5/57; Ибн Хиббан, ә с-Сахих, 16/244.

6. Мү слим, Фә дә илус-сахаба 207.

7. Бұ хари, Фә дә илул-асхаб 1; Мү слим, Фә дә илус-сахаба 212; Тирмизи, Мә нә қ иб 56.

8. Ахмад ибн Ханбә л, ә л-Мү снә д, 1/379; Табарани, ә л-Мужә мул-кә бир, 9/112; 9. Ә бу Нуайм, Хилиятул-ә улиә, 1/375.

10. Ә бу Нуайм, Хилиятул-ә улиә, 1/305.

11. Ә бу Нуайм, Хилиятул-ә улиә, 1/135.

12. Мү слим, Фә дә илус-сахаба 158; Ахмад ибн Ханбал, ә л-Мү снә д, 2/319; Ибн Сағ ыд, ә т-Табақ атул-кубра, 4/328.

13. Бұ хари, Илим 42; Мә нә қ иб 28, Мү слим, Фә дә илус-сахаба 159; Тирмизи, Мә нә қ иб 46;

14. Бұ хари, Илим 42; Харс 21; Иғ тисам 22, Мү слим, Фә дә илус-сахаба 159;

15. Ахмад ибн Ханбә л, ә л-Мү снә д, 2/240.

16. Ибн Ә би Шә йба, ә л-Мусә ннә ф, 6/381, 541; Табарани, ә л-Мужә мул-кә бир, 17. 2/108, 110, 22/100; Хаким ә л Мустадрак, 2/681, /230, 233.

18. Тирмизи, Мә нә қ иб 29; Ибн Хиббан, ә с-Сахих, 15/521; Табарани, ә л-Мужә мул-кә бир, 2/107.

19. «Бақ ара» сү ресі, 2/159.

20. Бұ хари, Азан 95; Мә нә қ ибул-ансар 52; Мү слим, Салат 158; Салатул-мусафирин 162; Тирмизи, Зухд 39.

21. Ибн Қ ұ тайба, Тә уилу мухтә лифул-хадис, 22, 41.

22.Бұ хари, Фитә н 9; Мү слим, Фитә н 10;

23. Бұ хари, Фитә н 3; Ахмад ибн Ханбә л, ә л-Мү снә д, 2/324.

24. Мү слим, Фә дә илус-сахаба 160.

25. Бұ хари, Уду 10; Мү слим, Фә даилус-сахаба 138; Ахмед ибн Ханбә л, ә л-Мү снә д, 1/335

26. Ибн Асакир, Тарихи - Димашқ, 45/94; Зирикли, Ағ лам, 4/95.

27. Замахшари, Рабиул­ә брар, 2/416; Ә сасул­бә лағ а, 1/26.

28. Табари, ә л-Мұ ғ жамул-кә бир, 10/236; Хаким, ә л-Мү стә драк, 3/626; Ахмед ибн Ханбә л, Фә даилус-сахаба, 2/962.

29. Ахмед ибн Ханбә л, ә л-Мү снә д, 2/131.

30. Бұ хари, Фә даилул-асхаб, 20, 27; Ибн Сағ ыд, ә т-Табақ атул-кубра, 3/153.

31. Ахмед ибн Ханбә л, ә л-Мү снә д, 1/114; Ибн Сағ ыд, ә т-Табақ атул-кубра, 3/155.
32. Ибн Ә бy Шә йба, ә л-Мұ саннаф, 6/408;

33. Ибн Сағ ыд, ә т-Табақ атул-кубра, 6/7-Бә йхақ и, Шуабул-иман, 2/491;

34. Ибн Кә сир, ә л-Бидая уә н-нихая, 7/183.

35. Алиул-қ ари, ә л-Масну, 98; Ажлуни, Кә шфул-хафа, 1/449.