Дисперстік фаза мен дисперсиялық ортаның әрекеттесуі немесе дисперстік жүйелердің термодинамикалық тұрақтылығы бойынша жіктеу

Бұ л жіктеу дисперсиялық орта сұ йық тық болғ анда ғ ана қ олданылады. Жә йлап сұ йық тық ты (ұ шырғ ан) кептірген кезде қ алғ ан қ ұ рғ ақ қ алдық тың таза дисперсиялық ортада еру ерімеуіне байланысты Зигмонди коллоидтық жү йелерді 2 топқ а бө лді. Қ ұ рғ ақ қ алдық дисперсиялық ортада ө здігінен еріп дисперленбесе оны қ айтымсыз деп, ал егер қ ұ рғ ақ қ алдық дисперсиялық ортада алдымен ісініп, кейіннен ө збетінше еріп кетсе, оны қ айтымды жү йелер деп атады. Қ айтымсыз жү йелерге металдардың кірнелері, АgJ кірнелері т.б. жатады, ал қ айтымды жү йелерге желатиннің судағ ы, каучуктің бензолдағ ы ерітінділері жатады. Фрейндлих ойы бойынша коллоидтық жү йенің қ айтымды, иә қ айтымсыз болуы сол жү йені тү зетін дисперстік фаза мен дисперсиялық ортаның ө зара ә рекеттесу қ абілеттеріне байланысты. Қ айтымды жү йенің дисперстік фазасы молекулалық тү рде дисперсиялық ортамен ә рекеттеседі, сондық танда онда ериді. Осығ ан байланысы бұ ндай коллоидтық жү йені Фрейндлих лиофильдік коллоидтық жү йе деп атады (грекше лиос – сұ йық, фило – ұ натамын).

Лиофильдік жү йелер – термодинамикалық тұ рақ ты жү йелер. Олар ө з бетімен тү зіледі, тү зілу кезінде жү йенің еркін (Гиббс) энергиясы азаяды, яғ ни . Мұ ндай жү йелерге бетті-активтік заттардың мицеллярлық ерітінділері, ү лкен молекулалық қ осылыстардың ерітінділері жә не бентонит сазбалшық тарының суспензиялары жатады. Оларғ а агрегаттық тұ рақ тылық тә н болады.

Қ айтымсыз коллоидтық жү йенің дисперстік фазасы ортамен ә рекеттеспегендіктен онда ерімейді. Оларды Фрейндлих лиофобтық жү йе лер деп атады (фобо – ұ натпайтын). Лиофобтық жү йелер – термодинамикалық тұ рақ сыз жү йелер. Олар ұ зақ ө мір сү ре алмайды. Оларғ а жү згіндер (суспензиялар), майғ ындар (эмульсиялар), кө біктер жә не т.б. жатады. Лиофобтық жү йелерді тұ рақ тандыру ү шін оларғ а тұ рақ тандырғ ыштар (стабилизаторлар) қ осады. Мысалы тұ рақ тандырғ ыш рө лін электролиттер, бетті-активтік заттар, ү лкен молекулалық қ осылыстар жә не т.б. заттар атқ арады. Егер дисперстеуші орта су болатын болса, онда аталғ ан жү йелер жоғ арғ ы терминдерге сә йкес гидрофильдік жә не гидрофобтық коллоидтық жү йелер деп аталады. Зигмонди мен Фрейндлих ү лкен молекулалық заттардың ерітіндісін коллоид деп қ арастырғ ан болатын. Сондық тан бұ л жіктеу тек коллоидтық жү йе емес, коллоидтық жү йеге сә йкес келетін Ү МҚ, яғ ни полимерлердің ерітінділерін де қ амтиды.