Сурет. Өте ұсақ (а) және өте ірі (б) бөлшектердің жарықтың шашырауы мен поляризациясын көрсететін Ми диаграммасы

Бұ л диаграмма шар тә різді бө лшектердің шашырататынын кө ретеді. Шар тә різді емес бө лшектердің жарық ты шашырату теориясын Р. Ганс жасады.

Жарық тың шашырауын векторлық тү рде кө рсететін диаграмманы – шашыраудың индикатрисса деп атайды.

Мидің теориясы алтын кірнесін экспериментке алып қ арастырғ анда теория мен эксперименттің ө зара сә йкес келетінін кө рсетті.

2.2 Жарық тың коллоидтық жү йеде жұ тылуы (абсорбциялануы)

Жарық тың тү ссіз ортада жұ тылуының негізгі заң дылық тарын зерттеген Ламберт 1860ж., (оғ ан дейін Бугер де зерттеген) пен Бэр.

Ламберт жұ тылғ ан кезде ө ткен жарық тың қ арқ ындылығ ы мен сол жарық ө тетін ортаның қ алың дғ ының арасындағ ы байланысты былай кө сетті:

– ө ткен жарық қ арқ ындылығ ы; – тү скен жарық қ арқ ындылығ ы; k – жұ ту коэффициенті; l- жұ татын ортаның қ алың дығ ы

Бұ ғ ан қ арап, егер ортаның қ алың дығ ы арифметикалық прогрессиямен ө сетін болса, онда ө ткен жарық қ арқ ындығ ы геометриялық прогрессия тү рінде кемитінін кө руге болады.

Кейінірек Бэр ерітіндіге еріген заттың концентрациясын кө бейтсек, ортаның қ алың дығ ының кө бейгені сияқ ты ө ткен жарық қ арқ ынының азаятынын айтты. Бэр бойынша тү ссіз еріткіштің жұ ту коэфициенті еріген заттың молярлық концентрациясына пропорционал:

Ендеше жұ тудың молярлық коэффициенті ε енгізу арқ ылы Бугер – Ламберт-Бэр заң ын былай жасағ а болады:

Бұ л заң жарық ортада жұ тылғ ан кезде ө ткен жарық тың қ арқ ындылығ ы мен ортаның қ алың дығ ы жә не еріген заттың концентрациясы арасындағ ы байланысты кө рсетеді.

Ө лшемсіз шама ln - ны жұ тылу коэффициенті, экстинкция коэффициенті кейде оптикалық тығ ыздық деп атайды. Ендеше молярлық (не молекулалық) коэфициент – ε - еріген заттың концнентрациясы мен ортаның ортаның қ алың дығ ы бірлік ө лшем болғ ан кезіндегі оптикалық тығ ыздық. Егер болса, онда ε = ln .

- бұ л ө рнекті ерітіндінің жарық ө ткізгіштігі деп атайды, не басқ аша ерітіндінің салыстырмалы тұ нық тығ ы (мө лдірлігі) дейді.

Бугер-Ламберт-Бэр заң ы гомогендік жү йелер ү шін (қ орытылғ ан) анық талғ ан болатын. Бұ л заң ды коллоидтық ерітіндіге қ олдануғ а бола ма? - деген сұ рақ тууы мү мкін. Кө птеген тә жірибелер, егер дисперсиялық ортаныың қ алың дығ ы жә не дисперстік фазаның концентрациясы ө те кө п болмаса, бұ л заң ды коллоидтық жү йеге де қ олдануғ а болатынын кө рсетті.

Бугер-Ламберт-Бэр заң ын концентрация ө згерген кезде еріген заттың молекулалары агрегацияланбағ анда, не диссацияланбағ анда ғ ана тү ссіз коллоидтық жү йелерге қ олдануғ а болады.