Тақырыбы: Электр тізбегін құрастыру. Электр тізбегін құрастыруға қажетті сымтемір түрлері.

Мақ саты: Оқ ушыларғ а электр тізбегін қ ұ растыру, оғ ан қ ажетті сымтемір тү рлері туралы тү сінік беру. Логикалық ойлау қ абілеттерін, есте сақ тау қ абілеттерін дамыту.Ток кө зін пайдаланғ анда қ ауіпсіздік ережесін сақ тауғ а баулу.

Сабақ тың типі: аралас сабақ Ә дісі: сұ рақ -жауап, тү сіндіру Кө рнекілігі: гальвандық элемент, электр сымы, шам, ажыратқ ыш, ө ткізгіш сымдар.

Барысы: I.Ұ йымдастыру кезең і. Сабақ қ а дайындық.

II.Мақ сат қ ою кезең і. Сабақ тың тақ ырыбымен, мақ сатымен таныстыру.

III.Жаң а материалды тү сіндіру кезең і. а) мұ ғ алімнің тү сіндірмесі.

Электр тізбектері қ арапайым жә не кү рделі болып келеді. Қ арапайым электр тізбектері кү нделікті тұ рмыста ток кө зімен жұ мыс істеуге, ал кү рделілері ө неркә сіптерде, зауыт-фабрикаларда пайдаланылады. Электр тізбегін қ ұ растыру ү шін электр схемасын дайындап алу керек. Электр энергиясын ток кө зінен тұ тынушығ а жеткізу ү шін ө ткізгіш сымдар қ ажет. Оларды зауыттарда алюминий немесе мыстан дайындап шығ арады. Сымный бірнеше тү рі бар. Сырты қ апталмағ ан сымдар, сырты ә р тү рлі материалмен қ апталғ ан сымдар, жә не ток ө ткізбейтін оқ шаулауыштан жасалғ ан сымдар. Сергіту сә ті

IV.Жаң а материалды мең гергенін тексеру кезең і.

1.Оқ улық пен жұ мыс.Іштей, тізбектей оқ ыту. 2. Сұ рақ -жауап

Сымды қ андай металдардан жасайды? Сымның қ андай тү рлері бар? Сымды неліктен қ аптайды? Суреттегі электр сымдарының бір-бірінен айырмашылығ ы неде?

3. Суретпен жұ мыс.

V.Бекіту кезең і. Қ орытындылау. Суреттегі қ арапайым электр тізбегі қ андай элементтерден тұ рады? Оның қ ұ рылысын тү сініп ал.Тұ рмыстық техникаларды ток кө зіне дымқ ыл қ олмен қ осып, ө шіруге болмайды. Сым тү рлерін есің е сақ та.

VI.Бағ алау. Оқ ушылардың ең бегін салыстыра отырып, бағ алау.

№35.Тақ ырыбы: Электр тогымен жұ мыс істеу қ ұ ралдары.

Мақ саты: Оқ ушыларғ а электр тогымен жұ мыс істеу қ ұ ралдары туралы тү сінік бере отырып, есте сақ тау қ абілеттерін дамыту. Ұ қ ыптылық қ а, ең бексү йгіштікке тә рбиелеу.

Сабақ тың типі: аралас сабақ Ә дісі: сұ рақ -жауап, тү сіндіру, кө рнекілік Кө рнекілігі: электр тогымен жұ мыс істеу қ ұ ралдары.

Барысы: I.Ұ йымдастыру кезең і. Сабақ қ а дайындық.

II.Мақ сат қ ою кезең і. Сабақ тың тақ ырыбымен, мақ сатымен таныстыру.

III.Жаң а материалды тү сіндіру кезең і. а) мұ ғ алімнің тү сіндірмесі.

Электр тогымен жұ мыс істеу қ ұ ралдары ә р тү рлі. Олардың бірімен сымды қ иып, тү зетсе, енді бірімен бұ рап, иеді. 1.Сызғ ышпен сымның ұ зындығ ын ө лшейді. 2.Кең се пышағ ы. Қ апталғ ан сымды кесіп, тазалау ү шін қ ажет. Мұ ндай пышақ ашып-жабуғ а ың ғ айлы. Жұ мыс кезінде пышақ тың жү зін ашып, жұ мыс біткен соң сабына қ арай жауып қ ояды. 3.Тістеуік. Сымды тү зетуге, июге арналғ ан қ ұ рал. Мұ ндай тістеуіктер болаттан жасалады. 4.Ү шкір тұ мсық ты тістеуік. Бұ л қ ұ ралмен сымды дө ң гелектеп иіп, шең бер, ө рнек жасауғ а болады. 5.Тістеуік. Бұ л қ ұ ралды диаметрі 3 мм-ге дейін жететін болат, мыс жә не алюминий сымдарды қ иғ анда қ олданады. 6.Тістеуік (ә мбебап).Сымды тү зетеді, иеді, қ ияды, бұ райды (тісімен, екі жақ иығ ындағ ы ойық шамен).7.Бұ рауыш. Бұ рандалар мен бұ рама шегелерді бұ рап бекітетін жә не шығ аратын қ ұ рал. 8.Оқ шаулағ ыш таспа. Бір-біріне жалғ анғ ан сымды орайды. Сергіту сә ті

IV.Жаң а материалды мең гергенін тексеру кезең і.

1.Оқ улық пен жұ мыс.Іштей, тізбектей оқ ыту.2.Сұ рақ -жауап

а) Токпен жұ мыс істеу қ ұ ралдарын ата. Олардың атқ аратын қ ызметтері қ андай?

V.Бекіту кезең і. Қ орытындылау.Бү гінгі сабақ тан не ұ қ тық? Мына ережені есте сақ таң дар. Қ ұ рал-жабдық тарды ұ қ ыпты ұ стап, арнаулы қ ораптарда сақ та. Пышақ тың жү зін ө зің нен ілгері қ арата ұ ста. Жұ мыс орнында қ ұ ралдардың сабын ө зің е қ аратып қ ой. Қ ұ ралды екінші кісіге ұ сынғ анда оның сап жағ ымен бер. Бұ рандалы тетікті бұ рауышпен бұ рау кезінде ол тетіктен тайып кетпейтіндей етіп тү зу ұ ста.

VI.Бағ алау. Оқ ушылардың ең бегін салыстыра отырып, бағ алау.

№36. Тақ ырыбы: Тақ тайшадан ыдыс қ ойғ ыш жасау.

Мақ саты: Ағ аш материалынан ә р тү рлі ыдыс қ ойғ ыш жасау. Ой-ө рісін дамыту.Адамгершілікке тә рбиелеу.

Сабақ тың типі: аралас сабақ Ә дісі: сұ рақ -жауап, тү сіндіру Кө рнекілігі: ағ аштан жасалғ ан ыдыс қ ойғ ыштар.

Барысы: I.Ұ йымдастыру кезең і. Сабақ қ а дайындық.

II.Мақ сат қ ою кезең і. Сабақ тың тақ ырыбымен, мақ сатымен таныстыру.

III.Жаң а материалды тү сіндіру кезең і. а) мұ ғ алімнің тү сіндірмесі.

Ыдыс қ ойғ ыш – ас ү й жабдық тарының бірі. Ыдыс қ ойғ ыш жасау ү шін қ алың дығ ы 1-1, 5 см тақ тайша, бө телкенің металл тығ ындары, майда шеге мен балғ а қ ажет. Ыдыс қ ойғ ышты тө ртбұ рыштап, ү шбұ рыштап, кө пбұ рыштап жасай береді. Металл қ алпақ шаларды тақ тайша бетіне ә р тү рлі тә сілмен орналастырады. Алдын ала тазалап, ө ң делген тақ тайшаны бір пішінге келтіріп, бояп, лак жағ ып дайындап алады. Тақ тайшаның шеге қ ағ атын орнына қ арындашпен белгі салып, белгі салынғ ан жерге металл қ алпақ шаны қ ағ ып қ ояды. Қ алпақ шаның арақ ашық тық тарын бірдей етіп жиірек қ ағ ып бекітсе, ыдыс қ озғ алмай, орнық ты тұ ратын болады. Сергіту сә ті

IV.Жаң а материалды мең гергенін тексеру кезең і.

1.Оқ улық пен жұ мыс. Іштей, тізбектей оқ ыту. 2.Сұ рақ -жауап

3.Практикалық жұ мыс. Ең бек қ ауіпсіздік ережесін сақ та.

Бояу жә не лак жақ қ анда қ ылқ аламды ұ қ ыпты ұ ста, оны арнаулы қ алам қ ойғ ышқ а қ оятын бол. Жұ мыс орнына қ ағ аз немесе газет тө се. Шегені қ ағ арда саусақ тарың ды абайла. Балғ а сабын мық тап ұ ста. Балғ а мық ты сапталғ ан болсын. Шегені, балғ аны ойын қ ұ ралына айналдырма. Қ ұ ралдарды арнаулы орынғ а қ ой.

V.Бекіту кезең і. Қ орытындылау. Тақ тайшаның бетіне қ алпақ шаларды қ алай орналастырдың? Ыдыс қ ойғ ышты тағ ы қ андай пішінде жасауғ а болады? Тақ тайшағ а бояу жақ пауғ а бола ма?

VI.Бағ алау. Оқ ушылардың ең бегін салыстыра отырып, бағ алау.

№37. Тақ ырыбы: Ағ аш кесіндісінен орындық қ ұ растыру.

Мақ саты: Оқ ушыларғ а шағ ын кө лемді орындық қ ұ растырып ү йрету.Ақ ыл-ойын, ой-ө рісін, қ ол икемін дамыту.Ә демілікке, эстетикалық тә рбиеге баулу.

Сабақ тың типі: аралас сабақ Ә дісі: сұ рақ -жауап, тү сіндіру, кө рнекілік Кө рнекілігі: қ ұ растырылғ ан орындық. Қ ажетті материалдар мен қ ұ ралдар: тақ тайшалар, ПВА желімі.

Барысы: I.Ұ йымдастыру кезең і. Сабақ қ а дайындық.

II.Мақ сат қ ою кезең і. Сабақ тың тақ ырыбымен, мақ сатымен таныстыру.

III.Жаң а материалды тү сіндіру кезең і. а) мұ ғ алімнің тү сіндірмесі.

Кү нделікті тұ рмыста пайдаланып жү рген орындық ты ә р тү рлі пішінде жасайды. Орындық тың ең қ арапайым тү рі – оны екі бө ліктен қ ұ растыру. Оны негізінен ағ аш материалынан жасайды. Бү гінгі сабақ та қ ұ растырылатын орындық ө лшемінің ү лкен немесе кіші болуын орындаушы ө зі шешеді. Орындық бө ліктерін бір-бірімен бекітуге ПВА желімі пайдаланылады. Орындық қ ұ растыратын материалдың шамамен алынатын ө лшемдері:

1.Орындық тың ү стің гі тақ тайшасы 16 см х 8 см х 1 см

2.Орындық тың тақ тайшаны бекітетін негізі 10 см х 5 см х 4 см. Сергіту сә ті

IV.Жаң а материалды мең гергенін тексеру кезең і.

1.Оқ улық пен жұ мыс. Іштей, тізбектей оқ ыту. 2.Сұ рақ -жауап

3.Практикалық жұ мыс. Жұ мыстың орындалу реті:

1.Материалды берілген ө лшеммен кесіп, зімпара қ ағ азбен тазалап, жұ мысқ а дайындаймыз. 2.Орындық тың ү стің гі тақ тайшасы мен негізін (ағ аш кесіндісін) бір-біріне беттестіріп кө реміз. 3.Орындық бө лшектерін бір-бірімен беттестіріп, ПВА желімімен бекітеміз. Сонда ағ аш кесіндісінен қ ұ растырылғ ан орындық дайын болады.

V.Бекіту кезең і. Қ орытындылау. Орындық ты тағ ы қ андай материалдан жасайды? Орындық бө ліктерін желімнен басқ а тағ ы немен бекітуге болады?

VI.Бағ алау. Оқ ушылардың ең бегін салыстыра отырып, бағ алау.

№38.Тақ ырыбы: Диван қ ұ растыру.

Мақ саты: Ағ аш кесінділерінен диван қ ұ растыру. Ой-ө рісін, қ иялын, қ ол икемін дамыту. Ұ қ ыптылық қ а, жинақ ылық қ а тә рбиелеу.

Сабақ тың типі: аралас сабақ Ә дісі: сұ рақ -жауап, тү сіндіру, кө рнекілік Кө рнекілігі: суреттер. Қ ажетті материалдар мен қ ұ ралдар: ағ аш кесінділері, ПВА желімі.

Барысы: I.Ұ йымдастыру кезең і. Сабақ қ а дайындық.

II.Мақ сат қ ою кезең і. Сабақ тың тақ ырыбымен, мақ сатымен таныстыру.

III.Жаң а материалды тү сіндіру кезең і. а) мұ ғ алімнің тү сіндірмесі.

Бү гінгі сабақ та ағ аш кесінділерінен диван қ ұ растырамыз. Ө лшемі қ алауынша алынады. Диван қ ұ растыратын материалды дайындаймыз. Сергіту сә ті

IV.Жаң а материалды мең гергенін тексеру кезең і.

1.Оқ улық пен жұ мыс. Іштей, тізбектей оқ ыту. 2.Сұ рақ -жауап 3.Практикалық жұ мыс. Қ ауіпсіздік ережесін сақ тау. Жұ мыстың орындалу реті:

1.Материал дайындау.

2.Диванның негізі мен арқ асын желіммен бекітеміз. Ол ү шін ағ аш кесіндісінің бір бө лігіне желім жағ ып, біршама уақ ыт қ ысып ұ стап тұ рамыз.

3. Диванның бір жақ таянышын желіммен бекітеміз.

4. Диванның екінші жақ таянышын да бекітіп, пішінді қ ұ растыруды аяқ таймыз.

V.Бекіту кезең і. Қ орытындылау. Диван қ ұ растыру ү шін қ анша ағ аш кесіндісі қ ажет? Желімді пайдалану кезінде ұ қ ыпты бол.

VI.Бағ алау. Оқ ушылардың ең бегін салыстыра отырып, бағ алау.

№39.Тақ ырыбы: Сымтемір туралы тү сінік. Сымтемірлерді тү зету.

Мақ саты: Оқ ушыларғ а сымтемір туралы тү сінік беру. Олардың тұ рмыстағ ы пайдасы, оларды тү зетудің тә сілдерін ү йрету. Ақ ыл-ойын, ой-ө рісін дамыту. Ең бексү йгіштікке тә рбиелеу.

Сабақ тың типі: аралас сабақ Ә дісі: сұ рақ -жауап, тү сіндіру, кө рнекілік Кө рнекілігі: сымтемірлер.

Барысы: I.Ұ йымдастыру кезең і. Сабақ қ а дайындық.

II.Мақ сат қ ою кезең і. Сабақ тың тақ ырыбымен, мақ сатымен таныстыру.

III.Жаң а материалды тү сіндіру кезең і. а) мұ ғ алімнің тү сіндірмесі.

Сымтемір – диаметрі 10мм-ге жетпейтін металдан жасалғ ан ұ зын жің ішке материал. Зауытта сымтемірді балқ ытылғ ан металды арнайы қ ондырғ ымен жің ішкерте созу арқ ылы дайындайды. Зауытта сымды темір, болат, мыс, алюминийден жасайды. Олардың жуандық тары ә р алуан болады. Болат сымнан шеге, бұ ранда, бұ рамашеге жә не тұ рмысқ а қ ажетті заттар жасаса, алюминий, мыстан дайындалғ ан сымдар жұ мсақ, пайдалануғ а ың ғ айлы болғ андық тан радио, телефон-телеграф байланысы мен жарық беру ү шін қ олданылады. Сымтемірлерді жуан-жің ішкелігіне қ арай ә р тү рлі жолмен тү зетеді. Оларды тү зетудің қ арапайым жә не кү рделі тә сілі бар. Қ арапайым тә сілмен жің ішке сымтемірді ә р тү рлі қ ұ ралдардың кө мегімен тү зетеді.Сергіту сә ті

IV.Жаң а материалды мең гергенін тексеру кезең і.

1.Оқ улық пен жұ мыс. Іштей, тізбектей оқ ыту.2.Сұ рақ -жауап

3.Практикалық жұ мыс. Жұ мыстың орындалу реті:

1.Жің ішке жұ мыр материалды пайдалану арқ ылы тү зету.

2.Ағ аш материалы бетіне бір сызық бойына қ ағ ылғ ан шегелер арасынан ө ткізіп тү зету.

3.Есіктің тұ тқ асына ысқ ылап тү зету.

4.Шеберханадағ ы іскенжеге жұ мыр материалды қ ысып қ ойып, ысқ ылау арқ ылы немесе екі жалпақ материал арасынан тартып ө ткізіп тү зетеді. Ал мыс жә не алюминий сымтемірлерді ағ аш балғ амен де тү зетуге болады.

V.Бекіту кезең і. Қ орытындылау. Сымтемірді қ андай материалдан жасайды? Алюминий жә не мыстан жасалғ ан сымтемірлер қ андай мақ сатта пайдаланылады? Сымтемірді тү зетудің қ андай тә сілдерін білесің? Олардың ішіндегі ең жең ілі қ айсы деп ойлайсың? Жуандау сымтемірді қ арапайым тә сілмен тү зетуге бола ма?

VI.Бағ алау. Оқ ушылардың ең бегін салыстыра отырып, бағ алау.

№40.Тақ ырыбы: Геометриялық фигураларды сымтемірмен тізбектеу.

Мақ саты: Геометриялық фигураларды сымтемірмен тізбектеу арқ ылы шаршы тізбек қ ұ растыру.Ой-ө рісін, қ иялын дамыту. Ә демілікке, эстетикалық тә рбиеге баулу.

Сабақ тың типі: аралас сабақ Ә дісі: сұ рақ -жауап, тү сіндіру, кө рнекілік Кө рнекілігі: Ө зара тізбектелген геометриялық фигуралар. Қ ажетті материалдар мен қ ұ ралдар: қ атырма қ ағ аз, сызғ ыш, қ айшы, қ арындаш, біз.

Барысы: I.Ұ йымдастыру кезең і. Сабақ қ а дайындық.

II.Мақ сат қ ою кезең і. Сабақ тың тақ ырыбымен, мақ сатымен таныстыру.

III.Жаң а материалды тү сіндіру кезең і. а) мұ ғ алімнің тү сіндірмесі.

1.Кө лемі 4смх4см болатын шаршы пішіндерді қ атырма қ ағ аздан дайындап аламыз.

2.Шаршы пішінді дайындаманың бұ рыштарынан шынжыр ө ткізетін тесіктер жасаймыз. Оны біздің кө мегімен тесеміз.

3.Шаршыларды тізбектейтін шынжыр дайындаймыз. Шынжырды жұ мыр ағ ашқ а оралғ ан жің ішке мыс сымтемірден дайындағ ан дұ рыс. Ұ зындығ ы 6 см болатын сымтемірді бірдей ү ш бө лікке бө ліп, оларды бір-біріне жалғ ау арқ ылы шынжыр жасап, шаршыларды тізбектеуге пайдаланамыз.4.Ө зара тізбектелген геометриялық фигуралар. Сергіту сә ті

IV.Жаң а материалды мең гергенін тексеру кезең і.

1.Оқ улық пен жұ мыс. Іштей, тізбектей оқ ыту. 2.Сұ рақ -жауап

3.Практикалық жұ мыс. Ең бек қ ауіпсіздігін сақ тау.

Ү.Бекіту. Қ орытындылау.Тізбектелген геометриялық фигураларды кө ркемдеуге бола ма? Шаршы тізбек қ ұ растыруда симметриялық ты сақ тау қ ажет пе? Жасағ ан геометриялық шаршы тізбекті кө ркемдеп, ә шекейле. Ү шбұ рышты тізбек қ ұ растыр.

VI.Бағ алау. Оқ ушылардың ең бегін салыстыра отырып, бағ алау.