Вольтер – француз ағартуының негізін қалаушы. 2 страница

#34. Еуропада ХІХ ғ. 30-40-шы жж. революциялық қ озғ алыстар. 1824ж ХVІІІ Людовик қ айтыс болып, тақ қ а Х Карл келеді. Ол ө зін эмигтанттар королі деп атады. Король 1830ж монархиялық парламентті таратты. Ол елдегі конституцияны, 1814 жылғ ы Хартияны іс жү зінде жоятын жарлық тар жариялады. Бұ л іс-ә рекеттер халық тың наразылығ ын тұ ғ ызды. 1830ж 26 шілдеде 1814жылғ ы Хартияны жойғ ан ордонанстың жариялануы Парижге ү лкен ә сер етті. Париждіктер қ ару жарақ дү кендерін тонады. Париж кө шелерінде баррикадалар қ ұ рылды. 29 шілдеде кө терісшілер Тюильри сарайын басып алды да, революцияның ү ш тү сті туын. Х Карл ордонансты жойғ андығ ын хабарлауғ а мә жбү р болды, бірақ тым кеш болды. Х Карл тақ тан бас тартып, Аглияғ а қ ашіп кетуге мә жбү р болды.Король болып Луи Филипп Орленский жарияланды.1830ж 14 тамызда жаң а хартия қ абылданды. Король билігі біраз шектелді. Палата депутаттарының қ ұ қ ық тары кең ейтілді. Пэр атағ ының мұ рагерлікке қ алатындығ ы жойылд, баспасө з цензурасы жойылды.

Сө йтіп, Францияда Шілде революциясы деп аталғ ан революциясы болып ө тті. Луи Филипп билігі Шілде монархиясы деген атқ а ие болды. Шілде революциясыынң басты қ орытындысы буржуазияның дворяндық ты жең уі болды.

#36 ХІХғ 30-40жж революциялық қ озғ алыстың саяси мақ саттары мен ә леуметтік базасының ерекшеліктері

ХІХғ 30-40жж Еуропаның кө птеген елдерінде жаң а бурж рев болып ө тті. Ол Францияны, герман, итальян мемлекеттерін, Австрия империясын қ амтыды. Бұ л рев капитализмнің, жұ мысшы табының одан ә рі ө суінің нә тижесі еді. Францияда – шаруалар, қ ұ лдар, ұ сақ саудагерлер, қ олө нершілер феодалдық абсолюттік езгіге қ арсы шығ ады. Пролетариат бурж ғ а қ арсы бурж қ ұ рылысты жою жолындағ ы кү рес болады. Германияда – рев басты мақ саты бурж ұ лттық мемлекетті біріктіру, феод тә ртіпті жою, елді рев жолмен қ айта қ ұ ру. Италияда – елді Австриялық езгіден азат етіп, біріктіру, феодализмді жойып, бурж қ атынастарғ а жол ашу, елдің ө ндіргіш кү штері мен мә дениетін дамыту. Австрияда – мақ саты халық ты Габсбургтер езгісінен азат ету, феод жә не ұ лттық езгіні жою, халық дербестігін жең іп алу болды. Ә леуметтік базасы – пролетариат, жұ мысшы табы, шаруалар, кедей қ олө нершілер, ұ сақ буржуазия топтары, интеллигенция, ұ сақ шаруалар болды.

#37. XIX 30-40жж революциялық қ озғ алыстардағ ы ұ лттық мә селе.

1824ж ХVІІІ Людовик қ айтыс болып, тақ қ а Х Карл келеді. Ол ө зін эмигтанттар королі деп атады. Король 1830ж монархиялық парламентті таратты. Ол елдегі конституцияны, 1814 жылғ ы Хартияны іс жү зінде жоятын жарлық тар жариялады. Бұ л іс-ә рекеттер халық тың наразылығ ын тұ ғ ызды. 1830ж 26 шілдеде 1814жылғ ы Хартияны жойғ ан ордонанстың жариялануы Парижге ү лкен ә сер етті. Париждіктер қ ару жарақ дү кендерін тонады. Париж кө шелерінде баррикадалар қ ұ рылды. 29 шілдеде кө терісшілер Тюильри сарайын басып алды да, революцияның ү ш тү сті туын. Х Карл ордонансты жойғ андығ ын хабарлауғ а мә жбү р болды, бірақ тым кеш болды. Х Карл тақ тан бас тартып, Аглияғ а қ ашіп кетуге мә жбү р болды.

Король болып Луи Филипп Орленский жарияланды.

1830ж 14 тамызда жаң а хартия қ абылданды. Король билігі біраз шектелді. Палата депутаттарының қ ұ қ ық тары кең ейтілді. Пэр атағ ының мұ рагерлікке қ алатындығ ы жойылд, баспасө з цензурасы жойылды.

Сө йтіп, Францияда Шілде революциясы деп аталғ ан революциясы болып ө тті. Луи Филипп билігі Шілде монархиясы деген атқ а ие болды. Шілде революциясыынң басты қ орытындысы буржуазияның дворяндық ты жең уі болды.

Франция 1802ж Пьемонтты басып алды да, 1803ж Швейцарияда ө з ү стемдігін орнатты. Осы жылы Англиямен соғ ыс қ айта жалғ асты Францияның одақ тысы ретінде Испания араласты. Испан тең ізі флотының кө мегімен Наполеон Британ аралына 130 мың дық десант тнсіргісі келді. Наполеон Англияны бржола талқ андап, оның отарларын басып алуды, сонан соң Германия мен Италияны басып алуды жоспарлады.

#38. Батыс еуропаның «кіші елдеріндегі» революциялық қ озғ алыстар. 1830 ж. Бельгиядағ ы революция. 1847 ж. Швейцариядағ ы азамат соғ ысы.1830 ж. Франциядағ ы революция Қ асиетті Одақ тың реакциялық жү йесіне қ атты соқ қ ы болды.Ол кө ршілес Бельгиядағ ы Голландия билігіне қ арсы революциялық жарылысты жылдамдатты.Бұ л революцияның нә тижесінде дербес мемлекет қ ұ рылды.Шілде революциясы Саксониядағ ы, Брауншвейктегі, Гессен-Касселдегі жә не бірқ атар германдық мемлекеттердегі революциялық бой кө терулерге тү рткі болды.Франциядағ ы революция Италиядағ ы австрялық билікке қ арсы революциялық жә не ұ лт-азаттық қ озғ алыстың кө терілуіне, Польшадағ ы патша езгісіне қ арсы кө теріліске тү рткі болды.Франциядағ ы Бурбондар монархиясының қ ұ латылуы Англиядағ ы парламенттік реформа ү шін кү рестің кү шеюіне, Швейцариядағ ы халық бұ қ арасының саяси қ ұ рылымды демократизациялау ү ндеуімен кө теріліске шығ уына ә келді.Француздық Шілде революциясы да, тамыздағ ы бельгиялық революция да бір ғ ана заң ды француз династиясы ретінде Бурбондар династиясын жә не Белгиядағ ы бір ғ ана заң ды ү кіметретінде голландық король басқ арғ ан ү кіметті мойындағ ан Вена конгресінің актыларын кү штеп жою болды.Кө терілістің басталғ ан кү нінен, яғ ни 1830 ж. 29 қ арашасынан 1831 ж. 25 қ аң тарына дейінгі мерзім-бірінші кезең, бұ л кезең де Варшава сеймінің қ аулысымен I Николай Польша Патшалығ ының тағ ынан тү сірілді деп жарияланды.Кө терілістің екінші кезең інде шетелдік ө кілдері патшамен поляк ісі туралы тек жеке тә ртіппен ғ ана ә ң гімелесе алды.I Николайды тақ тан тү сірген поляктар, еуропалық дипломатияның пікірі бойынша, 1815 ж. конституцияны ө з қ олдарымен жойды.Енді, яғ ни 1831 ж. 25 қ аң тарынан кейін Ресей империясы мен революциялық жолмен пайда болғ ан жә не Еуропаның бірде-бір державасы мойындамағ ан Польша мемлекетінің арасында соғ ыс жү рді.Бұ л соғ ысқ а дипллматиялық жолмен н/е қ олғ а қ ару алып араласудыеуропалық державалардың барлығ ы да мү мкін емес деп санады, сондық тан олардың барлығ ы да кө терілістің соң ына дейін кө рермендер жағ дайында болды.

Бельгиядағ ы революция Қ асиетті Одақ қ а жаң а сес кө рсету еді.Франциядағ ы 1830 ж. Шілде революциясы Бельгиядағ ы

Халық бұ қ арасының патриоттық кө терілісіне ық пал етті.25 тамызда, 1830 ж. Брюссельде революция басталды. Жасырын патриоттық ұ йымдар мен топтар кө теріліске шығ уғ а ә зірлікті кү шейтті.Кө теріліс Антверпенде, Лувенде, Вервьеде ж/е Бельгияның басқ а да бірқ атар қ алаларында жең іске жетті.I Вильгельм Брюссельге жіберген принц Фридрихтің басқ аруындағ ы он мындық ә скери отрядты кө терілісшілер тас-талқ ан етті.1830 ж. қ азан айының бас кезінде Бельгия провициялары территорияларының басым бө лігі голландық ә скерлерден азат етілді.1830 ж. 10 қ арашасында тә уелсіз Бельгия мемлекетінің қ ұ рылғ аны туралы жарияланды.Голландия королі Еуропаның тө рт ұ лы державасынан ә скери кө мек сұ рау арқ ылы ж/е Бельгияғ а интервенция жү ргізуді талап ету арқ ылы кө теріліске шық қ ан провинцияларды ө з иелігіне кү шпен қ айтарып алуғ а тырысты.Дегенмен бельгия-голландия қ ақ тығ ысы бейбіт жолмен шешілді.1830 ж. 20 желтоқ санында Лондонда Вена конгресінің шешімімен Нидерланды корольдігінің қ ұ рамына ең гізілген Бельгияның революция нә тижесінде одан бө лінуіне ж/е оның тә уелсіздік жариялауына байланыста ұ лы державалар арасында туындағ ан ө ткір қ айшылық тарды реттеу мақ сатымен Ресей, Ұ лыбритания, Франция, Австрия ж/е Пруссия ө кілдерінің конференциясы болды.Бір жылдан астам уақ ытқ а созылғ ан дипломатиялық келіссоздерден кейін конференцияғ а қ атысушылар Бельгияның тә уелсіздігі мен оның бейтараптығ ын мойындауғ а мә жбү р болды.Голландия королі Бельгияның тә уелсіздігін тек 1839 ж. ғ ана мойындады.

1847ж. Швецариядағ ы азамат соғ ысы.1845 ж. 7 кантон яғ ни Люцерн Цри Швейц.Валлис Унтервальден Цруг Фрейбург «ба курия одақ зандар бунт» қ ұ рды.Бұ л одақ елдегі Швейцария одағ ының либералды буржуазиялық ү кіметі мен демократиялық реформаларғ а қ арсы бағ ытталды.1847 ж. сейм яғ ни парламент Зондербундтың қ ұ рылғ анын біліп, оны ә скери дайындығ ынан хабардар болғ ан соң, бұ л одақ тың 1845 ж. Швейцария одағ ының келісімінің шарттарына келмейтінін жариялады.Олар Зондербундқ а ә скери дайындық тарын тоқ татуды ұ сынды.Сейм одақ ә скерлеріне кө теріліс болғ ан территорияларды қ оршауғ а бұ йрық берді.100 мың адам Фрейбург пен Цугті қ оршады.23 қ арашада қ антө гіс соғ ыстан Зондербунд ә скерлкрі Люцерн Кантонның мық ты тіректерін қ олғ а алды.Ал Люцерн қ аласы одақ ә скерінің қ олында болды.Зондербундтың жең ілісі нә тижесінде 1848 ж. Одақ конституциясы қ аралды.Швейцария бытыраң қ ы мемлекеттік одақ тан біртұ тас елге айналды.Конституцияда демократия туралы айтылды, ер адамғ а жалпығ а бірдей сайлау қ ұ қ ығ ы берілді, елдің экономикасын дамытуғ а жағ дай жасады.

#39. 20-50жж Испан буржуазиялық революциясы, Карлистік соғ ыстар

1813ж фр тұ тқ ынынан Фердинанд VII оралады да, елде реф жасайды. Ол Кадистік кортесті таратып, конст-ң кү шін жояды. Елде абс монархия орнады. Барлық монастырлерді қ алпына келтіріп, рев-нерлерді тү рмеге жапты. Бұ ғ ан халық қ арсы шық ты. Елде партиялар, ұ лттық армия қ ұ рылды. Мадридте, басқ а ірі қ алаларда 1812ж конст-ны қ алпына келтіру мақ сатымен кө т-р басталды. Ол бү кіл Испанияны қ амтып, корольге конст-ны қ алпына келтіру тур дектретке қ ол қ оюғ а тура келеді. Бірақ Фердинанд VII 1822ж елде абс монархия орнатады. ІІ испан бурж рев-сы жең іліспен аяқ талады. Осыдан кейін Исп-ң жағ д нашарлап, ол Оң т Амер-ғ ы ө зінің барлық отарларынан айырылады. Фердинанд VII саясатына қ арсы оның інісі дон Карлос қ арсы шығ ып, елде Карлистік партия қ ұ рады. Корольдің мұ рагері болмағ ан соң, тақ қ а Карлос ү міткер болды. Бірақ 1833ж Фердинанд қ айтыс болып, мұ рагері етіп ө зінің ү ш жасар қ ызы Изабелланы қ алдырады. Тақ қ а Фердинанд ә йелі Мария Кристина отырады. Ал Карлистер болса, билікті кү шпен тартып алғ ысы келеді. Осылайша тарихта карлистік соғ деп аталатын соғ ыс 7 жылғ а созылады. Олардың жақ тастары болды. Карлистер Австрия, Пр, Ресей, Мария Кристина Анг, Фр, Порт кө мегіне сү йенеді. І карлистік соғ ыста ешқ андай жақ жең іске жетпейді. 1839ж Вергар маң ында екі жақ бітімге келеді.

#40. 30-40 жж. Еуропалық революциялардың қ орытындысы. Англия революциялық қ озғ алыстарда буржуазиялық партиялардан басқ а чартистер елеулі рө л атқ арды.Жұ мысшылар чартистерді қ олдады.Екі партияның ө мірі мен ең бегін бағ алайтын корольдік комиссиялар қ ұ рылды.Чартистік қ озғ алыс сә тсіз аяқ талды.Себебі Ұ лыбритания дү ниежү зілік ө неркә сіп шеберханасына айналды.Англияның мемлекеттік қ ұ рылысын толық демократияландыруғ а ү ндеген чарлистік қ озғ алыс Англия тарихында халық аралық жұ мысшылар қ озғ алысының ү лкен ізін қ алдырды.Франция республикалық демократиялық ұ рандарымен дү ниежү зіне ә йгілі болғ ан.Француз буржуазиялық республиканшылары ең бекші халық мү ддесімен санасқ ысы келмеді.Кө теріліске шық қ ан пролетариаттарды қ атігездікпен қ ырғ ынғ а ұ шыратты.Таза 1-топ ү шін демократия болмайтынын дә лелдеді.Шілде революциясының басты қ орытындысы буржуазиялық дворяндық ты жең уі болды.Бірақ 1830-1840 ж. тек аса ірі буржуазия ө кілдері, яғ ни қ аржы ақ сү йектері ғ ана ү стемдік етті.

#41. 1848-1849ж. Революциялар. 1848ж.басталғ ан реформалар бү кіл Еуропаны қ амтыды. Сонымен қ атар Еуропаның кө птеген елдерінде жаң а бурж.рев/я болып ө тті. Ол францияны, герман, итальян мемлекеттерін, Австрия империясын қ амтыды. Бұ л рев/я капитализмнің, жұ мысшы табының одан ә рі ө суінің нә тижесі еді. Францияда – шаруалар, қ ұ лдар, ұ сақ саудагерлер, қ олө нершілер феодалдық абсолюттік езгіге қ арсы шығ ады. Пролетариат бурж/ғ а қ арсы бурж/қ қ ұ рылысты жою жолындағ ы кү рес болады. Германияда – рев басты мақ саты бурж ұ лттық мемлекетті біріктіру, феод тә ртіпті жою, елді рев жолмен қ айта қ ұ ру. Италияда - елді австриялық езгіден азат етіп, біріктіру, феодализмді жойып, бурж қ атынастарғ а жол ашу, елдің ө ндіргіш кү штері мен мә дениетін дамыту. Австрияда – мақ саты халық ты Габсбургтер езгісінен азат ету, феод ж/е ұ лттық езгіні жою, халық дербестігін жең іп алу болды. ә леуметтік базасы – пролетариат, жұ мысшы табы, шаруалар, кедей қ олө нершілер, ұ сақ буржуазия топтары, интеллигенция, ұ сақ шаруалар болды. Франциядағ ы революция. 1847ж.экономикалық дағ дарыс, сонымен байланысты жұ мыссыздық, ауылды жерлерде картопты қ ұ рт жеп, шық пай қ алуы, аштық, қ ымбатшылық – осының бә рі ірі қ алаларда халық толқ уларын туғ ызды. Ірі буржуазия саяси билікті реформалау науқ анын бастап, «революцияны болдырмау ү шін реформа керек!» деген ұ ранмен банкеттер ө ткізіп жатты. Парижде революция 1848ж.24ақ панда басталды. Ү кіметтің реформаны жақ таушылардың кезекті банкетін тарату ә рекетіне қ арсы кө теріліске шық қ ан халық патша сарайын шабуылмен алып, корльдің тағ ын Бастилия алаң ында ө ртеп жіберді. Мұ нымен халық монархияғ а қ арсылығ ын білдірмек болғ ан еді. Луи Филипп Англияғ а қ ашып кетті. Буржуазия кө терілісшілер талабына кө ніп, республиканы жариялады. Уақ ытша ү кімет «ең бекшілердің ү кімет комиссиясын» қ ұ рды. Оның тө рағ асы Луи Блан, орынбасары жұ мысшы Альбер болды. 1848ж. Ақ пан кө терілісі рев\ң ең биік шың ы болғ ан еді. 1848ж. Париждегі маусым кө терілісі сол кездегі қ оғ амды қ ұ райтын нег.2таптың – бурж мен пролетариаттың арасындағ ы алғ.ұ лы шайқ ас болды. Германиядағ ы революция. Вена конгресі Герм.мемл\ң бытыраң қ ылығ ын бекітті. Герман одағ ы атты конференция 34мемлекет пен 4 ерікті қ аладан(Гамбург, Бремен, Любек, Франкфурт) тұ рды. Монархтар оны дворяндардың таптық билігі мызғ ымастығ ын қ орғ айтын қ ұ рал д.а. 1848ж. Оң т-бат. Германияда революция басталды. 19наурызда бү кілхалық тық кө теріліс тұ танып, баррикадалық шайқ аста король армиясы жең іледі. Корль халық жең генін сезіп, «менің сү йікті берлиндіктерім» деген ү ндеу жариялап, жаң а ү кімет қ ұ ратындығ ын, ландтаг шақ ырып, конституция сыйлайтындығ ын мә лімдеді. Берлин жең ісі нә тижесінде банкир Кампгаузен ү кімет басына келді, халық саяси ү йірмелер мен одақ тар қ ұ руғ а мү мкіндік алды, жұ мысшылар қ аруланды. Халық кө терілісі арқ асында ү кімет билігіне ескі басқ ару тә ртібіне бейім пруссиялық бурж келді. Алғ.жең істерден соң ғ ы рев\ң тағ дыры 2 ірі герман мемлекеті – Австрия менг Пруссияғ а тә уелді болды. Италиядағ ы революция. 1848ж.қ аң тарда Сицилияда кө теріліс басталып, ол бү кілхалық тық сипат алды. Оқ иғ а оң т-де шарпып, Неаполь королі либералдық ү кімет қ ұ рып, конституция қ абылдауғ а уә де беруге мә жбү р етті. 1848ж.ақ пан-наурызында сол сияқ ты оқ иғ алар орт.итальян мемлекетінде де болып ө тті.бә рінде де монархиямен ымыраласуғ а даяр либералдық ү кіметтер қ ұ рылды. Австрияның қ ол астындағ ы Ломбардия мен Венециядағ ы революция Венадағ ы халық кө терілісі жең гендігі жайлы хабар келісімен басталды.5 кү нге созылғ ан, 18-22наурыз кү ндеріндегі баррикалдық қ анды шайқ ас барысында Миландағ ы халық кө терілісі Австриялық 15мың дық армияны жең іп шық ты. Жең іс нә тижесінде Милан ү кіметінің басына либералдар келді. 1849ж.кө ктеміне қ арай революция бә сең дей бастады. Австриядағ ы революция. 1848ж.маусым айындағ ы Прагадағ ы кө теріліс ақ сү йек славян қ айраткерлері Прагада реакцияшыл панславяндық съезд шақ ырды. Бұ л кезде қ алада жұ мысшы жә не демократиялық қ озғ алыс кү штері ө ріс алғ ан болатын. Ү кімет Прагағ а ә скер кү шін топтады. Демократтар оларды қ аладын кетуді талап етті. Екі арадағ ы шиеленіс 12-17маусымдағ ы кө теріліске ә кеп соқ ты. Ген. Виндингрец басқ арғ ан 60мың дық ә скер кө терілісті басып тастады.Венадағ ы 1848ж.қ азан айындағ ы шайқ ас 1848ж.маусым айында империяның қ ұ рылтай рейхстагі шаруалардың феодалдық міндеткерліктерін сатып алу тә ртібін бекітті. Тө лем\ң 1/3 бө лігін мемл ө з мойнына алды. Алайда, ү кімет қ азан айында Венада тұ рғ ан ә скерлерге Венгрияғ а қ арсы шығ уғ а бұ йрық берді. Вена демократтары монархия жоспарының зұ лымдығ ын сезе бастады. Олар ә скердің жіберілуіне қ арсылық білдірді. 6қ азан кү ні Вена кө теріліске шық ты. Жұ мысшылар, студенттер, Ұ лттық ұ ландар 4апта бойы қ алағ а шабуыл жасағ ан император ә скеріне ерлікпен қ арсы тұ рды. Рев\я толқ ындары бір-біріне кө мектесе алмағ андық тан жең іліске ұ шырады. 1849ж.наурызда Габсбургтер империясы жаң а конституция қ абылдап, Венгрия мә ң гілік империя қ ұ рамында болады деп жариялады.бұ л акт венгр халқ ының жаң а ұ лттық кө терілісінің ө рлеуін туғ ызды. 1849ж.сә уірде суйм Венгрия толық тә уелсіз мемл\т, ал Габсбургтер ә улетінің венгр тағ ына қ ұ қ ығ ы толық жойылды деп жар\ды.

#42. Франциядағ ы революция. 1847 ж. экономикалық дағ дарыс, сонымен байланысты жұ мыссыздық, ауылды жерде картопты қ ұ рт жеп, шық пай қ алуы, аштық, қ ымбаттылық -осының бә рі ірі қ алаларда халық толқ уларын туғ ызады.Ірі буржуазия саяси билікті реформалау науқ анын бастап «Революцияны болдырмау ү шін реформа керек» деген ұ ранмен банкеттер ө ткізіп жатты.Парижде революция 1848 ж. 24 кү ні басталды.Ү кіметтің реформаны жақ таушылардың кезекті банкетін тарату ә рекетіне қ арсы кө теріліске шық қ ан халық патша сарайын шабуылмен алып, корольдің тағ ын Бастилия алаң ында ө ртеп жіберді.Мұ нымен халық монархияғ а қ арсылығ ын білдірмек болғ ан еді.Луи Филипп Англияғ а қ ашып кетті.Буржуазия кө терісшілері талабына кө ніп, республиканы жариялады.Революцияның шешуші кү ші жұ мысшылар республика ө здеріне ә леуметтік-азаттық тең дік ә переді деп ү міттенген еді.Ең бек ету қ ұ қ ығ ы олардың басты ұ раны болды.Уақ ытша ү кімет «Ең бекшілердің ү кімет комиссиясын» қ ұ рды.Оның тө рағ асы Луи Блан орынбасары жұ мысшы Альберт болды.Ең бек министірлігі н/е Люксембург комиссиясы аталғ ан бұ л комиссияда ешқ андай билік те, қ аржы да болмады.Бұ л жұ мысшыларды алдау еді.Жұ мысшылардың сенім-ү мітін кү шейтуге «Ұ лттық шеберханалардың» ұ йымдастырылуы да кө мектесті.Азғ антай мерзімде бұ л шеберханаларда 100 мың нан астам жұ мысшылар басы қ осылды.Осындай табыстарғ а қ олы жеткен жә не жұ мыс кү нін 10-11 сағ атқ а дейін қ ысқ артқ анғ а кө ң ілі толғ ан пролетариат тынышталып, болашақ та ө з пайдаларына жақ сылық тар туады деп кү ткен еді.

1848 ж.Ақ пан кө терілісі революцияның ең биік шың ы болғ ан еді.Буржуазия қ аржы қ иыншылығ ынан шығ у ү шін мемлекет салығ ын 5%-ке кө терді.Ол салық ты тө лейтін шаруаларғ а қ осымша ақ ша қ алады, бү лік жасап, жұ мыс істейтін пролетариатты асыру ү шін керек деп, топтар арасына жік салды.1848ж. мамыр айында ашылғ ан Қ ұ рылтай жиналысы мә жілісінде буржуазиялық республиканың кө бі болды.15-мамыр кү ні жұ мысшылар поляк ұ лт-азаттық қ озғ алысына ынтымақ тастық білдіру ү шін демонстрация ө ткізді.22 маусым кү ні ү кімет «Ұ лттық шеберханаларды» тарату жө нінде жарлық шығ арды.Ол шеберханаларда жұ мыс істеп, кү н кө ріп жү рген 117 мың жұ мысшылар соң ғ ы мү мкіндіктерінен айырылды.Буржуазия кө терілісті асқ ан жауыздық пен басты.Маусым кө терілісі кү ндерінде шайқ астарда ж/е ату жазасынан 11 мың адам қ аза тапты.Ұ сталғ андардың саны 25 мың нан, айдауғ а жіберілгендердің саны 3, 5 мың нан асты.

1848 ж. Париждегі маусым кө терілісі.Сол кездегі қ оғ амды қ ұ райтын негізгі екі топтың -буржуазия мен пролетарияттың арасындағ ы алғ ашқ ы ұ лы шайқ ас болды.Маусым кө терілісінен кейін қ ұ рылтай жиналысы жасағ ан екінші республиканың жаң а конституциясы бойынша заң шығ арушы жиналыс пен бү кіл халық сайлайтын президент лауазымы бекітілді.10 желтоқ сан кү ні президент сайлауы ұ лы Напалеонның немере інісі Луи Напалеон Бонопарт сайлауғ а қ атысушылардың 75%-тік даусына ие болды.Билік қ олына тиісімен Луи Напалеон елде ә скери-полицейлік диктатура орнатуғ а бет алды.1848-1852 ж.Франциядағ ы таптық ж/е саяси кү рес нә тижесінен мынадай қ орытынды шығ аруғ а болады: республикалық, демократиялық ұ рандарымен дү ние жү зіне ә йгілі болғ ан француз буржуазиялық республикалары ең бекші халық мү дделерімен санасқ аса келмеді.Сол мү дделер ү шін кө терілген пролетариатты қ атыгездікпен қ ырғ ынғ а ұ шыратты.Сонысымен ол демократияғ а нұ қ сан келтірді.Таза бір тап ү шін демократия болмайтындығ ын дә лелдеді.

#43. Германиядағ ы революция.Вена когресі Германияның мемлекеттік бытыраң қ ылығ ын бекітті.Герман одағ ы атты конференция 34 мемлекет пен 4 ерікті қ аладан(Гамбург, Бремен, Любек, Майындағ ы Франкфурт) тұ рды.Монархтар оны дворяндардың таптық билігі мызғ ымастығ ын қ орғ айтын қ ұ рал деп таныды.Париждегі ақ пан революциясынан соң іле-шала 1848 ж. Францияғ а таяу оң тү стік-батыс Германияда революция басталды.Берлинге Париж революциясының жең гені туралы хабар жетісімен халық толқ улары басталды.Наурыздың 19-на қ арағ ан тү нде бү кілхалық тық кө теріліс тұ танып, баррикадалық шайқ аста король армиясы жең ілді.19-ы кү ні король халық жең генін сезіп, «Менің сү йікті берлиндіктерім!»деген ү ндеу жариялап, жаң а ү кімет қ ұ ратындығ ын, ландтаг шақ ырып, констит\уция сайлайтындығ ын мә лімдеді.Берлин жең ісі нә тижесінде банкир Кампгаузен ү кімет басына келді, халық саяси ү йірмелер мен одақ тар қ ұ руғ а мү мкіндік алды, жұ мысшылар қ аруланды.Халық кө терілісі арқ асында ү кімет билігіне ескі басқ ару тә ртібіне бейім пруссиялық буржуазиялық келді.Алғ ашқ ы жең істерден соң ғ ы революцияның тағ дыры 2 ірі герман мемлекет-Австрия мен Пруссияғ а тә уелді болды.1848 ж. мамыр айында шақ ырылғ ан.Пруссияның қ ұ рылтай жиналысының буржуазиялық либералдық кө пшілігі де сол «сара жалғ а» тү сіп, патша ү кіметімен келісім жасауғ а тырысты.14 маусымда Берлин жұ мысшылары қ ару-жарақ қ оймасына шабуыл жасап еді, оны ү кімет кұ шпен басты.Бұ л оқ иғ а король билігін нығ айтып, реакциялық бағ ытқ а жол салды.Сонымен Пруссияда жағ дай алғ а алғ а баспай, кері кете бастағ ан еді.

#44. Австриядағ ы революция.1848 ж. маусым айындағ ы Прагадағ ы кө теріліс.Маусым айының басында ақ сү йек словян қ айраткерлері Прагада реакцияшыл панслявяндық съезд шақ ырды.Бұ л кезде қ алада демократиялық ж/е жұ мысшы қ озғ алыстары ө ріс алғ ан болатын.Ү кімет Прагағ а ә скер кү шін топтады.Демократтар олрды қ аладан ә кетуге талап етті.Екі арадағ ы шиеленіс 12-17 маусымдағ ы кө теріліске ә кеп соқ ты.Генерал Виндингрец басқ арғ ан 60 мың дық ә скер кө терілісті басып тастады.