Туляремияның клиникалық түрлері

Бубонды тү рі. Жиілігі – 10-25%. Біріншеден ауру сезімі байқ алады, сосын регионалді лимфаденит пайда болады. Бубондар жалғ ыз немесе кө п, кө лемі майда жанғ актардан ірі жұ мыртқ ағ а дейін болады. Бубон ұ лғ айғ аннан соң ауру сезімі байқ алмайды, шеттері анық болып, периаденит аздап дамиды. Бубондардың нә тижесінде қ айта сінірілу, ірің деу, жараланып тыртық тану, склероздану процестері дамиды.

Жаралы-бубонды тү рі. Бұ л аурудың типті тү рі. Жиілігі – 45-85%. Трансмиссивті жолмен жұ қ тырғ анда жиі кездеседі. Қ оздырғ ыш енген жерде бір бірін алмастырып дақ, папула, кө піршік, пустула, жара дамиды. Жараның шеттері кө теріліп, тү бі қ ара қ абыршақ танып тұ рады. 2-3 кү ннен кейін лимфангоит, тағ ы 2-3 кү ннен кейін лимфаденит қ алыптасады.

Кө з-бубонды тү рі. Жиілігі – 5%. Конъюнктивада сары тү сті кө псанды ұ сақ тү йіншіктер пайда болады. Эрозивті-жаралы ө згерістер қ алыптасуы мү мкін. Кө з аймағ ында жә не зақ ымдалғ ан кө зі жағ ындағ ы беттің жартысында ісік дамиды. Роговица зақ ымдалмайды. Регионалді лимфаденит дамиды. Интоксикация нышандары айқ ын кө рінеді: қ ызба, қ алтырау, ә лсіздік, тә бетінің тө мендеуі.

Ангинозды-бубонды тү рі. Тамағ ында айқ ын ауыр сезімі байқ алып, кө мекей бездері ұ лғ айып, қ ызарып, ісіп, айналасындағ ы клетчаткағ а жабысып жұ туғ а қ иыншылық тудырады. Бездердің ү стінде қ иын алынатын некрозды жабынды дамып, артынан тыртық танады. Жаралы-некрозды тонзиллит, фарингит дамиды. Кө бінесе процесс бір жағ ынан байқ алады. Бубондар жақ астылық, мойындық, қ олтық астында пайда болада. Сирек жағ дайда стоматит болуы мү мкін. Интоксикация нышандары айқ ын емес, жергілікті кө ріністерге сә йкес келмейді. Осындай дисбаланс туляремияның ангинозды- бубонды тү ріне тә н.

Абдоминалді тү рі. Бұ л аурудың ауыр тү рі. Мезентериалді лимфа тү йіндерінің зақ ымдануының ә серінен іштің оң жақ мық ын аймағ ында айқ ын ауру сезімі «хирургиялық іш» сияқ ты байқ алады. Іш перденің тітіркену белгілері дамуы мү мкін. Бауыр, кө к бауыр ұ лғ аяды. Ұ лғ айғ ан лимфа туйіндер ультрадыбысты зерттеу (УДЗ) арқ ылы анық талады. Интоксикация кө ріністері айқ ын болады: жоғ ары қ ызба, қ алтырау, жү регінің айнуы, қ ұ су, тә бетінің тө мендеуі. Науқ астың іші ө туі мү мкін.

Ө кпелік тү рі. Жиілігі – 5%. Ауру жедел басталып, қ ызбамен, ұ зақ ағ ымымен сипатталады. Бронхиалді, медиастиналді, паратрахеалді лимфа тү йіндері ұ лғ аяды.Қ ұ рғ ақ жө тел, кеуде аймағ ында ауру сезімі, қ ұ рғ ақ сырылдар естіледі. Пневмонияны рентгенография арқ ылы дә лелдеу қ ажет, науқ астардың 50% ө кпеде ошақ ты инфильтраттар табылады. Ә р тү рлі асқ ынулар (бронхоэктаздар, абсцесстер, плеврит, каверналар, гангрена) дамуы мү мкін. Бұ л аурудың ауыр тү ріне жатады. Интоксикация симптомдары айқ ын кө рінеді. Пульс жиілігі температура денгейіне сә йкес келмейді – салыстырмалы брадикардия. Ө мірге қ ауіпті асқ ынулар дамуы мү мкін: сепсис, менингит, перикардит, медиастинит.

Жайылмалы тү рі. А уру сепсис тә різді ө теді. Айқ ын интоксикация, жоғ ары ремиттерлеуші қ ызба ұ зақ уақ ытқ а созылыды. Науқ астың есі бұ зылуы мү мкін. Полиморфты экссудативті эритемағ а ұ қ сас бө ртпе пайда болады. Бө ртпе симметриялық тү рінде аяқ -қ олғ а, мойынғ а, кеудеге шығ ып, оны туляремиялық «қ олғ ап», «шұ лық», «жағ а», «маска» деп атайды. Бө ртпе ә уелі қ ызғ ылт, сосын қ оң ырқ ызыл, соң ында кө кшіл тү сті. Экзантема 8-12 кү нге созылады. Кейде бө ртпе кеткесін тү леу болады. Гепатолиеналді синдром алғ ашқ ы кү ндерден бастап пайда болады.