Диссертацияны немесе дипломдық жұмыстырәсімдеуге қойылатын талаптар

Ә рбір ғ ылым дербес дамып жетілуі ү шін ө зінің зерттеу ә дістері кө мегімен, ғ ылыми-зерттеу жұ мыстарымен айналысады. Кез-келген ғ ылыми-зерттеу жұ мысы ә рбір қ ұ былыстың, мә селенің ерекшеліктеріне сә йкес жү ргізіліп отырады.

Белгілі бір ғ ылым саласы бойынша ғ ылым кандидаты ғ ылыми дә режесін алу ү шін жазылғ ан диссертация ғ ылым докторы немесе ғ ылым кандидатының жетекшілігімен дербес орындалғ ан қ олжазба тү ріндегі жұ мыс. Диссертациялық зерттеу жұ мысы тө мендегідей талаптарғ а сай болуы қ ажет:

· нә тижелері аса маң ызды ғ ылыми міндетті шешетін, жаң а ғ ылыми негіздегі мазмұ нда болуы қ ажет;

· қ олданбалы маң ызы бар мә селелерді шешуде жаң а ғ ылыми негізделген нә тижелерге ие болуы шарт;

· теориялық жә не экпсперименттік нә тижелері - белгілі ғ ылыми бағ ыттың дамуында маң ызы бар ғ ылыми негізделген болуы шарт.

Диссертациялық зерттеу жұ мысының кө лемі – кандидаттық диссертация ү шін 150, докторлық докторлық диссертация ү шін 300 беттен аспауы қ ажет. Жекелеген жағ дайларда гуманитарлық ғ ылым салаларында 25 пайыз артық жазуғ а рұ қ сат беріледі. Диссертациялық жұ мыстарда берілетін қ осымшалар диссертацияның кө леміне кірмейді. Диссертацияның авторефераты кітапша тү рінде басылып шығ арылады, яғ ни, автордың ғ ылыми дә реже алу ү шін жү ргізген зерттеу жұ мысының қ олжазба қ ұ қ ындағ ы рефераты. Авторефераттың кө лемі кандидаттық зерттеу жұ мысы ү шін 1 баспа табақ кө лемінде болуы қ ажет.

Ал, гуманитарлық бағ ыттағ ы жұ мыстар ү шін 1, 5 баспа табақ қ а дейін рұ қ сат етіледі.

Дисертациялық жұ мыстың қ ұ рылымы:

- мұ қ аба;

- мазмұ ны;

- нормативтік сілтеме;

- анық тамалар;

- қ ысқ артылғ ан сө здер мен белгілер;

- кіріспе;

- негізгі бө лім;

- қ орытынды;

- пайдаланылғ ан ә дебиеттер тізімі;

- қ осымшалардан тұ рады.

Автореферат қ ұ рылымы:

- мұ қ аба;

- кіріспе;

- негізгі бө лім;

- қ орытынды;

- зерттеу жұ мысы бойынша жазылғ ан ең бектер тізімі.

Диссертациялық жұ мыс қ ұ рылымы бойынша қ ойылатын талаптар:

Мұ қ аба диссертацияның алғ ашқ ы беті қ ұ жатты іздеу жә не ө ң деу ү шін ақ параттық дерек қ ызметін атқ арады.

Мұ қ абада тө мендегідей мә ліметтер беріледі:

Диссертация орындалғ ан ұ йымның атауы

Ә ОЖ Қ олжазба қ ұ қ ығ ында

ТЕГІ, АТЫ, Ә КЕСІНІҢ АТЫ

Диссертацияның атауы

Мамандық шифры жә не атауы

(Ғ ылыми қ ызметкерлер мамандық тарының номенклатурасы бойынша беріледі)

____________________________ ғ ылымдарының кандидаты (докторы) ғ ылыми дә режесін алу ү шін дайындалғ ан диссертация

Ғ ылыми жетекшісі (кең есшісі)

Қ азақ стан Республикасы

Қ ала, жыл

Мұ қ абада ізденушінің қ олы қ ара паста немесе черниламен қ ойылуы керек.

Диссертация мазмұ ны: кіріспеден, барлық бө лімдердің атауы мен рет санымен, оның бө лімшелері, қ орытындыдан, пайдаланылғ ан деректер тізімі мен қ осымшадан тұ рады.

Диссертация негізінен екі, бө лімнен тұ рады, ә р бө лімнің ө зінің мазмұ ны болады. Бірінші бө лімде диссертацияның жалпы мазмұ ны қ амтылып, келесі бө лімшелерге қ ысқ аша тоқ талып ө туге болады.

Бірінші бө лімде жалпы зерттеу жұ мысы бойынша теориялық шолу жасалады.

Зерттеу жұ мысындағ ы сілтемелер негізінен сілтеме жасайтын ә дебиеттерге байланысты белгіленеді. Мысалы: “Қ азақ стан Республикасының Білім заң ында …” [1] - деп келтіріледі.

Кіріспеде қ арастырылып отырғ ан мә селенің қ азіргі кездегі жағ дайы, негізгі тақ ырыпқ а байланысты ақ параттар, бұ л жұ мыстың ө зектілігі жайлы негіздеме, зерттеу жұ мысы бойынша келешекте атқ арылатын жұ мыстар жайлы ақ параттар мен метрологиялық болжамдар беріледі. Сонымен қ атар тақ ырыптың ө зектілігі, жаң алық дә режесі, басқ а да осы бағ ытта зерттелген жұ мыстармен байланысы, мақ саты, объектісі жә не пә ні, зерттеу міндеттері, зерттеу (эксперимент) жұ мысы жү ргізілген мекеме жә не зерттеу жұ мысының ә діснамалық базасы кө рсетіледі.

Негізгі бө лімде орындалғ ан жұ мыстың ә дістемелік тұ рғ ыда жеткен негізгі жетістіктері келтіріледі. Сонымен қ атар зерттеу бағ ытында атқ арылатын жұ мыстарының ә дістері мен тә сілдері жә не салыстырмалы бағ а беру арқ ылы талдамалар келтіріледі.

Теориялық зерттеумен қ атар эксперименттік зерттеу жү ргізгенде онда санақ ә дістері мен осы эксперименттік жұ мысты жү ргізудің қ ажеттілігін негіздеу қ ажет.

Қ орытындыда диссертациялық зерттеу жұ мысының қ орытындысы бойынша қ ысқ аша тұ жырымдар;

- алғ а қ ойылғ ан міндеттердің орындалғ аны жайлы бағ а;

- қ олданылғ ан жетістіктерді кө рсету мен қ атар болашақ та атқ арылатын жұ мыстарғ а ұ сыныстар беру;

- ө ндіріске енгізілген нақ ты тұ жырымдар бойынша бағ а беру;

- орындалғ ан зерттеу жұ мысы бойынша бағ а беру жә не осы саладағ ы алдың ғ ы қ атарлы жетістіктермен салыстыру. (қ андай дә режеде орындалғ ан жайлы ақ парат).

Қ осымшаларда мыныандай мә лімғ ттер беріледі.

Қ осымшада диссертацияғ а қ атысты, бірақ негізгі бө лімге белгілі бір себептермен кірмейтін материалдар, қ ұ жаттар жатады. Олар:

- математикалық дә лелдер, есептер, формулалар;

- қ осымша материалдар, нақ ты есептер;

- зерттеу сынақ тарының хаттамалары;

- қ осымша иллюстрациялық материалдар, фотосуреттер;

- диссертация нә тижелерін ендіру актілері.

Диссертациялық жұ мысты кез-келген баспа машинкасымен немесе компьютермен А4 форматтың бір жақ бетінде, 1 интервалмен, шрифт диссертация орындалу тілімен, кегель 14-пен жазады.

Диссертация мә тіні оң жағ ынан – 10 мм, жоғ арыдан 20 мм, сол жағ ы 20 мм, тө менгі жағ ы 20 мм қ алдырылып жазылады.

Диссертация рә сімдеу кезінде компьютерде кеткен қ ателіктерді тү зетуге болады.

Диссертациялық жұ мысты нө мірлеген кезде мұ қ абағ а жә не мазмұ нына бет қ ойылмайды бірақ ол бет болып саналады. Жалпы жұ мыс кіріспе бө лімнен 3 беттен басталып, парақ тың тө менгі жағ ында ортада, араб цифрымен қ ойылады. Ал, тараулар мен бө лімшелер мысалы:

1 МЕКТЕПАЛДЫ БАЛАЛАРЫН ЕҢ БЕККЕ БАУЛУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ

НЕГІЗДЕРІ

1.1

1.2

1.3

2 ТӘ ЖІРИБЕЛІК-ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ЭКСПЕРИМЕНТ МАЗМҰ НЫ

2.1

2.2

2.3

Диссертацияның ә р тарауы жаң а беттен басталуғ а тиіс.

Суретті, кестені рә сімдеу

Егерде диссертацияда кесте, сурет берілетін болса, ол негізінен тү сіндірме мә тінен кейін беріледі.

Эксперименттің ү шінші кезең інде бастауыш сынып оқ ушыларының ана тілі пә ні мен сыныптан тыс жү ргізілген жұ мыстарда берілген экологиялық тә рбиенің негізінде экологиялық тә рбиелілігінің дең гейі кө терілгенін кө реміз. Бұ л жұ мыстар сауалнама, сұ рақ -жауап арқ ылы анық талды " Табиғ ат қ орғ ау дегенді қ алай тү сінесің? ", " Неге табиғ атты қ орғ ау керек? " -, деген сұ рақ тарғ а эксперимент сыныбының оқ ушылары ө здерінің ойын айтып, тіпті пікір таласқ а тү се алатындай кө рсеткіштерге жеткен. Табиғ ат туралы білетін ө лең тақ пақ тарының саны ө скен, жан-жануарларғ а қ амқ орлық кө рсетуге қ ұ лшыныстары да арта тү скен.

Кесте 1 - Эксперимент нә тижесі

Егерде кесте кө лемді болып бір бетке сыймағ ан жағ дайда онда келесі бетке сол жағ ына “Жалғ асы Кесте 1 немесе 2” деп жазылуы тиіс.

Сурет 1 - Эксперимент кө рсеткіштерінің ө згеруі

Диаграммада кө рсетілген нә тижелерді салыстыру арқ ылы эксперимент жү ргізілген сыныптардағ ы оқ ушылардың экологиялық тә рбиелілігінің дең гейі кө терілгендігін байқ аймыз

Авторефераттың рә сімделуі:

Ә ОЖ Қ олжазба қ ұ қ ығ ында

ТЕГІ, АТЫ, Ә КЕСІНІҢ АТЫ

Диссертацияның атауы

Мамандық шифры жә не атауы

(Ғ ылыми қ ызметкерлер мамандық тарының номенклатурасы бойынша беріледі)

____________________________ ғ ылымдарының кандидаты (докторы) ғ ылыми дә режесін алу ү шін дайындалғ ан диссертация

АВТОРЕФЕРАТЫ

Қ азақ стан Республикасы

Қ ала, жыл

Автореферат мұ қ абасының ішкі беті:

Жұ мыс ____________________________________________ орындалғ ан

ұ йымның атауы

Ғ ылыми жетекшісі (кең есшісі) ___________________________________

______________________________________________________________

ғ ылыми дә режесі, аты-жө ні

Ресми оппоненттері _____________________________________________

______________________________________________________________

ғ ылыми дә режесі, аты-жө ні

______________________________________________________________

ғ ылыми дә режесі, аты-жө ні

Жетекші ұ йым _________________________________________________

______________________________________________________________

атауы

Қ орғ ау ________________________________________________________

______________________________________________________________

Кү ні, уақ ыты, кең ес қ ұ рылғ ан ұ йымның атауы, кең ес шифры

диссертациялық кең есінде ө теді. Мекен-жайы ______________________

______________________________________________________________

Диссертациямен ________________________________________________

кең ес қ ұ рылғ ан ұ йымның атауы

кітапханасында танысуғ а болады

Автореферат ________________________________________ таратылды.

кү ні, айы, жылы

Диссертациялық кең естің

Ғ алым хатшысы ________________________________________________

аты-жө ні

Ескерту: Авторефераттың ә р данасының мұ қ абасына ізденуші қ ол қ ояды.

Автореферат: кіріспеден, негізгі бө лімнен, қ орытынды, диссертация тақ ырыбына сә йкес жарияланғ ан ең бектер тізімі жә не тү йіннен тұ рады.

Тү йін екі тілді ағ ылшын тілінде міндетті, ал, орыс тіліндегі диссериация болса онда қ азақ ша, егер қ азақ тіліндегі диссертация болса онда орысша тү йін болуы керек. Тү йін:

- зерттеу объектісін;

- жұ мыс мақ сатын;

- жү ргізілген жү мыстың ә дістері мен ә дістемесін;

- жұ мыс нә тижесін

- енгізілу дең гейін;

- ғ ылыми зерттеу жұ мысының нә тижелерін қ олдану бағ ытында ұ сыныстар беру;

- қ олдану аясы;

Тү йін кө лемі 2 беттен аспауы қ ажет.

Диссертация толық ө ң деліп, ресми оппоненттер тағ айындалып, жетекші ұ йым белгілі болғ ан жағ дайда қ орғ ауғ а рұ қ сат беріледі. Қ орғ ау белгіленген кү ннен бір ай бұ рын автореферат шығ арылып таратылуы қ ажет, сонымен қ атар диссертацияның бір данасы сол кү ні кең ес қ ұ рылғ ан ұ йымның кітапханасына міндетті тү рде ө ткізілуі тиіс. Жетекші ұ йым мен 2 докторлық диссертациялар ү шін 3 ресми оппоненттердің пікірлері қ орғ ауғ а 10 кү н қ алғ анғ а дейін алынып болуы керек.

Ресми оппонент негізінен бір мекемеде жұ мыс істемейтін жә не бірлесіп шығ арғ ан ең бектері жоқ бір ғ ылым докторы мен бір ғ ылым кандидаты, ал докторлық диссертация бойынша 3 ғ ылым докторы тағ айындалуы керек.

Ұ сынылатын ә дебиеттер

1. Қ азақ стан Республикасының білім беру туралы Заң ы.

//Қ азақ стан мектебі. -1992. -N5-6. -3-6.

2. Назарбаев Н.Э. " Қ азақ стан 2030". Ел Президентінің Қ азақ стан

халқ ына жолдауы. -Алматы: Білім, 1997. -63 6.

3. Ә л-Фараби. Философиялық трактаттар. - Алматы, 1973. -28-6.

4. Антология педагогической мысли Казахстана /Сост. К.Б.Жарикбаев, С.К.Калиев. – Алматы: Рауан, 1995.

5. Волков Г.Н. Этнопедагогика. – М.: Издательский центр «Академия», 1999.

6. Подласый И.П. Педагогика. Новый курс: Учебник для студентов пед. вузов: В 2 кн.. –М., 2000.

7. Педагогика. Курс лекций. Авторский коллектив кафедры педагогики АГУ им. Абая. – Алматы, 2003.

8. Борытко Н.М. Методология и методы психолого-педагогических исследований: учеб. пособие для студ.высш.учеб.заведений. – М.: Издательский центр «Академия», 2008.–320 с.

9. Волков Б.С., Волкова Н.В., Губанов А.В. Методология и методы психологического исследования. М.: Академический Проект, 2010.-382 с.

10. Волков Б.С. Волкова Н.В. Методы исследований в психологии. М.: Пед общество Росcии, 1999.-146 с.

11. Қ аң тарбай С.Е. Ғ ылыми-педагогикалық эерттеу ә дістемесі: оқ улық: Қ Р Білім жә не ғ ылым министрлігі бекіткен / С.Е. Қ аң тарбай, Ж.А. Жү сіпова; Қ Р Білім жә не ғ ылым министрлігі. – Алматы, 2012. - 272 б.

12. Агапов Е.П. Методика исследований в социальной работе: Учебное пособие.- М.: Издательско-торговая корпорация «Дашков и К»; Ростов на - Дону: Наука-Спектр, 2011. - 224 с.

13. Жиенбаева С.Н. Педагогикалық ғ ылыми-зерттеу ә дістемесі.- Алматы, 2010. 125 бет.

14. Стефановская Т.А. Технологии обучения педагогике в вузе. Методическое пособие. – М.: Совершенство, 2000.-272 с.

15. Тотанова А.С. Методика научно-педагогического исследования. Учебно-методическое пособие.- Алматы, 2006. – 119 с.

Дә ріс. Психологиялық -педагогикалық зерттеудің жә не дипломдық жұ мыстың негізгі нә тижелерін қ орғ ау ә дістемесі. Кө рсетілімдік материалдарды дайындау.

Зерттеудің сапасын бағ алау ө лшемдері туралы тү сінік.

Педагогикалық жә не ә леуметтік-педагогикалық зерттеудің сапасын бағ алау ө лшемдері.

Ғ алым В.М. Полонский ғ ылыми айналымғ а «зерттеулердің кө кейкестілігін бағ алау ө лшемің тү сінігін ендірді.

Зерттеулердің кө кейкестілігін бағ алау ө лшемі – ғ ылыми-педагогикалық зерттеулердің жоспарланғ ан немесе алынғ ан белгілілер тізімі [2, 161].

Сондай-ақ, М.Т. Громкованың дә лелденуінше, зерттеудің кө кейкестілігінің мазмұ ныныа тө мендегілер енеді:

а) зерттелетін жү йедегі сә йкессіздіктерді анық тау;

б) сә йкессіздіктердің дә режесін кө рсету: қ айшылық, мә селе, қ ақ тығ ыс, даудамай, апат;

в) мә селелердің ішкі кө здерін анық тау (қ андай ұ ғ ымдар арасында мә нді сә йкессіздіктер бар?):

– зерттелетін жү йенің табиғ и ахуалы жағ дайындағ ы қ ажеттіліктер, нормалар арасында (сезінілмеген мә селе);

– жү йенің рефлексивтік (білімдік) ахуалы жағ дайында мақ сат, мазмұ н, ә дістер арасында (сезінілмеген мә селе);

– жү йенің ә рекеттік жағ дайында ә рекеттің ө лшемдері, тә сілдері, ө зін-ө зі анық тауы арасындағ ы (ә рекеттегі қ иындық тар);

г) сыртқ ы сә йкессіздіктерді табу жә не олардың зерттелетін жү йеге ә сері;

д) зерттелетін жү йенің

мә селелерінің жоғ ары дең гейлеріндегі жү йелерге ә серін зерделеу («тіке байланыстарң);

е) зерттелетін жү йенің мә селелерінің тү рлі дең гейлеріндегі жү йелерге ә серін зерделеу («кө лденең ң байланыстар);

ж) зерттелетін мә селені шешуді интеграциялық тұ ғ ырларды пайдалану [3, 342-343].

Осы белгілер ә рі зерттеудің кө кейкестілігін бағ алаудың ө лшемдері бола алады.

Іреглі зерттеу кө кейкестілігінің дең гейлерін сипаттау ү шін ең алдымен мә селені шешу, практикалық сұ ранысты қ анағ аттандыру, мә селенің теориясын жасау қ ажеттіліктеріне баса назар аударылады. Қ олданбалы зерттеулер мен жасалымдардың кө кейкестілігін анық тауда практикалық сұ раныс пен практикадағ ы жағ дайдың қ анаттанарлық сыз жә йіне (оқ у-тә рбие ү дерісі керек оқ улық тармен, оқ у қ ұ ралдарымен қ амтамасыз етілген бе? Олар алғ а қ ойылғ ан міндеттерді шеше алады ма?) басты кө ң іл бө лінеді. Жұ мыстар сондық тан да ө те кө кейкесті, кө кейкестілігі нашар, кө кейкесті емес деп ажыратылады (2-кестені қ араң ыз).