Дәріс14. Тамақ өнімдерін құйып жабатын және буып-түйетін машиналар мен автоматтар.

Дә ріс жоспары:

1. Мө лшерлеу жабдық тары.

2. Ү здіксіз жә не порциялы жұ мыс істейтін дозаторлар

3. Шприцтер.

Мө лшерлегіштің негізгі міндеті - берілген материалдарды массасына қ арай белгілі бір дә лдікпен бө лу. Мө лшерлегіштер мына талаптарғ а сай болу керек: материалды белгілі бір дә лдікпен мө лшерлеу, ө німділігі жоғ ары болу, мө лшерлегіштің жұ мыс жү йесінің жә не басқ ару жү йесінің сенімді болуы.

Мө лшерлегіштер циклінің қ ұ рылымына байланысты ү здіксіз жә не порциялы болады.

Мө лшерлеу ә дісіне байланысты кө лемдік немесе салмақ тық болып бө лінеді.

Салмақ бойынша мө лшерлеу ү лкен дә лдікті қ амтамасыз ететіндіктен негізгі компонент қ амырды мө лшерлеу ү шін жиі қ олданылады.

Кө лем бойынша мө лшерлеудің қ ұ рылымы қ арапайым, сондық тан осы жү йеге негізделген мө лшерлегіштер сенімдірек. Кө лем бойынша мө лшерлеу сү йық компоненттерді мө лшерлеуді жең ілдетеді.

Қ ұ рылымына жә не жұ мыс істеу цикліне байланысты мө лшерлегіштер келесідей жіктеледі.

Сусымалы жә не сұ йық компоненттерді мө лшерлегіштер: ү здіксіз мө лшерлегіштер жә не кезең ді мө лшерлеу болып бө лінеді.

Сусымалы компоненттерді ү здіксіз мө лшерлегіштер:

а) барабанды;

ә) табақ шалы;

б) шнекті;

в) таспалы;

г) вибрациялы

Сусымалы компоненттерді кезең ді мө лшерлеу:

а) шанақ ты

Сұ йық компоненттерді ү здіксіз мө лшерлегіштер:

а) дроссельді;

ә) барабанды;

б) ожаулы;

в) станканды;

г) шестернялы;

д) поршенді

Сұ йық компоненттерді кезең ді мө лшерлеу:

а) қ алтқ ылы;

ә) мембраналы;

б) электродты

Ет жә не сү т ө неркә сiбiнде дозалап толтыратын машиналар кө п қ олданылады. Қ ысым ә серiмен қ абық шаны механикалық жолмен толтыратын машиналар тобына шприцтердi жатқ ызады. Шприцтер шұ жық қ абық шасын тартылғ ан етпен, сонымен қ атар сү т ө неркә сiбiнде балқ ытылғ ан сырды жасанды қ абық шамен толтыруда қ олданылады.

Сусымалы компоненттерге арналғ ан. Сұ йық компоненттерге арналғ ан.

Ө ндiрiсте қ олданылатын шприцтер мына талаптарғ а сай болуы тиiс:

· Ө нiмнiң сапасы мен бастапқ ы қ асиеттерi сақ талуы;

· Шпиг бө лiктерiнiң пiшiнi сақ талып, олар фарштың барлық кө лемiнде таралуы;

· Ө нiм қ ұ рамына ауаның кiрмеуi, машинаны майлайтын жә не бө тен бө лшектердiң тү сiп кетпеуi;

· Фаршты ә перу ү шiн ө стiк қ ысымның қ олданылуы;

· Фарштың жү ктеу орнынан цевкағ а дейiнгi ең қ ысқ а жолы қ амтамасыз етiлуi;

· Ө нiм ағ ынының жылдамдығ ын реттеу мү мкiндiгi;

Ө ндiрiсте механикалық, гидравликалық, сонымен қ атар ө нiмдi мерзiмдi жә не ү здiксiз ә рекеттi ә перушi пневматикалық шщприцтер қ олданылады.

Бақ ылау сұ рақ тары.

1. Салмақ тық мө лшерлегіштердің қ андай тү рлерін білесіз?

2. Ұ н мө лшерлейтін мө лшерлегіштердің қ андай тү рлерін білесіз?

3. Қ ою шикізаттарғ а қ андай мө лшерлегіштер қ олданады?

4. Електі мө лшерлегіштің қ андай маркаларын білесіз?

Ұ сынылатын ә дебиет:

4.1.1. Пелеев А.И. «Технологическое оборудование мясной промышленности». М.: Пищевая промышленность, 1971.

4.1.2. Ш. Тілегенов, Кү зембаев, Н. Ө серов «Тамақ тану кә сіпорынының жабдық тары» Ы. Алтынсарин атындағ ы Қ азақ тың білім академиясының Республикалық баспа кабинеті, 1999 ж., 253 бет.